|
Dene-tarbiya-5
|
| bet | 40/88 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,61 Mb. | | #229494 |
Bog'liq Dene79-я, b su’wretler.
To’mennen i’si’ri’w, tiykari’nan, qarsi’lasti’ ten’sal- maqli’li’qtan shi’g’ari’w ushi’n qollani’ladi’. Qarsi’lasti’n’ ji’g’i’li’w tezligin artti’ri’w ushi’n wog’an tayang’an halda qol menen wonnan iyteriliw tiyis. Qarsi’lasti’n’ qaysi’ ayag’i’ gilemge tayani’p turg’an bolsa, sol ayag’i’n ishki ta’repten i’si’ri’w (qag’i’w) tiyis. Gu’resiwshi ali’si’w dawami’nda tu’rli hu’jimge wo’tiw ha’reketleri, shali’wlar, i’si’ri’wlardi’ qolla- na biliwi kerek. Bunnan ti’sqari’, jag’dayg’a duri’s baha be- riwdi, ku’tilmegende tezlikti, ji’ldamli’qti’ ko’rsetiwi, qolay- li’ jag’daylardan paydalana ali’wdi’ u’yrenip ali’wi’ za’ru’r. Gu’reste i’si’ri’wdi’ wori’nlap ati’rg’anda hu’jimge wo’tiw- shinin’ wo’zi gilemge ji’g’i’lmawi’ kerek. Bul gu’resiwshinin’ ta’jiriybeli ha’m qollani’p ati’rg’an usi’li’ni’n’ sapasi’na baylani’sli’. Bul usi’ldi’ shi’ni’g’i’wda qollani’w ushi’n quwi’rshaq (jasalma gu’resiwshi) tan paydalani’w mu’mkin.
BELBEWLI GU’RES QAG’I’YDALARFNFN’ WO’ZGESHELIKLERI
Belbewli gu’reste qarsi’lasti’ uslap alg’anda, ko’tergende aldi’g’a, artqa, qaptalg’a ha’reketleniw mu’mkin. Woni’ jerden ko’tergen waqi’tta tez aylandi’ri’w, artqa-aldi’g’a, qaptal ta’rep- lerge taslaw kerek. Jerden ko’teriwde shepke yamasa won’g’a tez buri’li’w sha’rt ha’m bunda qarsi’lasti’ qaptalg’a yamasa jawi’ri’nnan taslanadi’. Belbewli gu’reste qarsi’lasqa qaray ayaqlar menen ha’reketleniw qadag’an yetiledi: shali’w, ayaqti’ basi’w , ilip ali’w , dizeden bu’giw, ayaqlardi’ uslap ali’w h.t.b. Bunnan ti’sqari’, qarsi’lasti’n’ belbewinen qoldi’ jazdi’ri’w, qarsi’lasti’ ko’termesten ji’g’i’lti’w, belden ji’g’i’lti’w gilemnen si’rtqa ji’g’i’lti’wlar da mu’mkin yemes.
Qag’i’yda boyi’nsha qarsi’lasti’n’ belbewinen uslaw da’stu’riy usi’lda boladi’. Gu’resiwshiler gilemnin’ worayi’nda wo’zine qolayli’ bolg’an jag’dayda turadi’, son’ ha’r yekewi de qarsi’lasi’ni’n’ shep ta’repinin’ arti’na won’ qollari’n ali’p, shep qol menen belbewdi uslap aladi’. To’reshi yeki gu’resiwshini de bellesiwge tayar yaki tayar yemesligin so- raydi’ ha’m bellesiwdi baslaydi’. Belbewden uslaw sha’rt boli’p, woni’ ali’si’w waqti’nda qoyi’p jiberiw, qarsi’lasti’n’ ayag’i’n gilemnen ko’termegenshe ayaqlar menen ha’reketleniw mu’mkin yemes. Belbewli gu’res qag’i’ydalari’ boyi’nsha, gu’res texnikasi’ni’n’ bir neshe usi’llari’ bar. Yen’ ko’p paydalanatug’i’nlari’ — ko’terip aldi’g’a taslaw, aylandi’ri’w, won’ ha’m shep ta’repke taslaw, ilme, qarsi’lasti’ tez ha’reket penen gilemnen ko’terip qaptalg’a taslaw, yari’m iyilme ha’m iyilme halatta qaptalg’a taslaw. Mine usi’ taslawlar ha’m basqa elementlerdi tek jaqsi’ fizikali’q ha’m texnikali’q tayarli’qtan son’ wori’nlaw mu’mkin.
Di’qqati’n’i’zg’a gu’reste qollani’latug’i’n usi’llardi’ wo’zlestiriw ushi’n shi’ni’g’i’wlar sistemasi’n usi’nami’z. Shi’- ni’g’i’wlar jeke ta’rtipte islenetug’i’n jupli’qta, quwi’rshaqta trenajerda yari’m ku’sh penen, sherek ku’sh penen, toli’q ku’sh penen wori’nlanatug’i’n, qarsi’las usi’llari’nan qorg’ani’w shi’ni’g’i’wlari’nan ibarat. Taslawlar ha’m usi’llardan qorg’a- ni’wdi’ shi’ni’g’i’wlarda u’yrenip ali’wdan aldi’n «Ko’len’ke menen gu’resiw» ko’rinisindegi usi’llardi’ shi’ni’g’i’p ali’w tiyis. Mi’sali’: 1. «Ko’len’ke menen gu’resiw» usi’llari’n baylani’ssi’z an’lati’w kerek: aldi’g’a, artqa, shepke, won’g’a qa’dem taslawlar menen. Qa’demlerdi tu’rli ken’likte, tezligi ha’m normasi’n wo’lshep taslaw kerek (1 minut). 2. Jag’day- di’ (ba’lent, worta, pa’s) wo’zgertin’, aldamshi’ ha’reketler ha’m uslap ali’wlardi’ ko’rsetken halda tu’rli ta’replerge ha’reketleniw (2 minut). 3. Uslap ali’w, aldaw, ten’sal- maqli’li’qtan shi’g’ari’w, ayaqlar menen ha’reketleniw, taslaw, usi’llardan qorg’ani’w si’yaqli’lardi’ ko’rsetken halda ha’reketleniw. 4. Kiyimnen uslag’an halda ten’salmaqli’li’qtan shi’g’ari’w, shali’w yamasa taslawdi’ (qarsi’lasqa jaraqat jet- kermegen halda) ko’rsetip ha’reketleniw , «Ko’len’ke menen gu’resiw» de qa’legen usi’ldi’ qollani’w mu’mkin.
Artqi’ ayaqtan shali’w usi’li’n jaqsi’lap u’yrenip ali’w ushi’n to’mendegi shi’ni’g’wlardi’ usi’nami’z:
Qatnasi’wshi’lar won’ ayaq jag’dayi’nda turadi’. Sheri- ginin’ kiyiminen uslag’an halda dene salmag’i’n won’ ayaqqa wo’tkerip, yeki qoldi’n’ tez ha’reketi menen woni’ shepke- artqa tarti’w kerek. Shepke buri’lg’an halda won’ ayaqti’ sheri- ginin’ yeki ayag’i’ni’n’ aldi’na bir adi’m qoyi’ladi’. Qollar- di’n’ jedel ha’reketi, won’ ayaqti’n’ iyteriliwi ha’m denenin’ shepke-aldi’g’a ha’reketi arqali’ qarsi’las gilemge ji’g’i’ladi’. Keyin ayaqlar menen aldi’g’a, artqa, qaptalg’a adi’m atlap, qollardi’n’ ha’reketi menen qarsi’lasti’ qolayli’ jag’dayda uslap ali’p, woni’ shali’w shi’ni’g’i’wi’n wori’nlaw mu’mkin. Qarsi’las yari’m ku’sh yamasa toli’q ku’sh penen qarsi’li’q ko’rsetedi. Keyin sherigi menen 3 minut dawami’nda arttan shali’p ji’g’i’lti’w shi’ni’g’i’wi’ islewi mu’mkin.
To’mende sizlerge tezlik, shaqqanli’q, ha’reketlerin’izdin’ uyg’i’nli’g’i’n jaqsi’law ushi’n jeke gu’res elementleri bolg’an arnawli’ shi’ni’g’i’wlardi’ usi’nami’z:
1. Yeki ayaqta, bir ayaqta ha’m dizede yamasa gimnas- tikali’q skameykada turg’an halda alaqanlardi’ qarsi’lasti’n’ alaqanlari’na qoyi’p, woni’ ten’salmaqli’li’qtan shi’g’ari’w.
Bir yamasa yeki ayaqta turi’p, qarsi’lasti’ si’zi’qti’n’ si’rti’na tarti’w (shi’g’ari’p jiberiw). 3. Shep ayaqti’ aldi’g’a qoyg’an halda turi’p, qarsi’lasti’n’ jelkesinen uslap ali’wg’a uri’ni’w. Shep dizede turg’an halda won’ qol barmaqlari’n birlesti- rip (bas barmaq joqari’g’a qarawi’ kerek), qarsi’lasti’ uslap ali’wg’a ha’reket yetiw , 4 , Shalg’i’ti’wdi’ ko’rsetip, tez qol ha’reketi menen qarsi’lasti’n’ shep alaqani’n, sani’n, tiregin, basi’n, jawi’ri’ni’n, dizesinen uri’p qoyi’w. 5. Qarsi’lasti’n’ qoli’n qaptalg’a iyteriw yaki to’menge tu’siriw. 6. Qoldi’n’
shalg’i’ti’w ha’reketleri arqali’ qarsi’lasti’ artqa buri’p, dene- sinen uslaw (qi’si’w) yaki aldi’dan bir qol menen denesin uslaw. 7. Qarsi’lastan 1 adi’m arali’qta arqasi’ menen turg’an halda qollardi’ qaptalg’a qoyi’w. Qarsi’las belden uslap ali’wg’a ha’reket yetkende qollardi’ tez to’menge tu’siriw. 8. Qarsi’lasti’ dene ha’m qol menen shen’berden qi’si’p shi’g’ari’w. Bir yamasa yeki ayaqta sekirip turg’an halda qarsi’lasti’ (alaqandi’ alaqang’a qoyi’p) iyterip shi’g’ari’w . 9 . Belgi be- rilgennen keyin qarsi’lasti’n’ qoli’nan topti’ bir yamasa yeki qolda ali’p qoyi’w. Bul shi’ni’g’i’wdi’ gimnastikali’q tayaqsha menen de wori’nlaw mu’mkin. Jerdegi toptan 1-2 metr arali’qta turg’an yamasa woti’rg’an halda belgi beriliwi menen birinshi boli’p woni’ ali’p qoyi’w. 10. Diametri 1,5 metrli shen’berde shalg’i’ti’wshi’ ha’reketlerdi wori’nlaw. Tiykarg’i’ wazi’ypa — qolayli’ jag’daydi’ tan’lap, qarsi’lasti’n’ qoli’nan, belbewinen uslap ali’p wo’zine tarti’w. 11. Qap- tallap woti’rg’an halda qollar dizede turadi’. Belgi beriliwi menen qarsi’lasti’n’ belinen uslaw (qarsi’las qaptalg’a qashi’p qali’wi’ kerek). 12. Bir-birine arqasi’ menen woti’rg’an halda qollardi’ dizege qoyi’p, belgige qarap buri’li’p, qarsi’lasti’ won’ qol menen moyni’nan (basti’n’ arti’nan) uslap ali’w. Shep qolda qorg’ani’w tiyis. 13. Bir-birine jaqi’n jatqan halda (basti’ bir ta’repke qarati’p) belgi beriliwi menen bir adam turadi’, yekinshisi bolsa woni’ uslap qali’wg’a uri’nadi’. 14. Jatqan halda belgi beriliwi menen tez turi’p, qarsi’lasti’n’ belinen arqadan yamasa aldi’nan uslap ali’w.
Gu’res temasi’na tiyisli sorawlar
Gu’res tariyxi’ haqqi’nda nelerdi bilesiz?
Gu’reste qanday fizikali’q si’patlar rawajlanadi’?
Gu’res atamalari’n ayti’p berin’.
Belbewli gu’restin’ wo’zine ta’n ta’repleri nede?
Gu’res qag’i’ydalari’ haqqi’nda ayti’p berin’.
Ji’g’i’lti’wda qollani’latug’i’n usi’llar qanday?
Gu’resiwshilerden kimlerdi bilesiz?
|
| |
