|
VIII.BOB. ATROF MUHITNI TOZALASH USULLARI
|
| bet | 39/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.orgVIII.BOB. ATROF MUHITNI TOZALASH USULLARI
8.1.Oqar suvni tozalash usullari
Sanoatda suvdan juda ko'p foydalaniladi, tarmoqlarda zarur ishlar ning borish uchun u xom ashyo, issiqlik ytkazuvchi, yerituvchi, zarur joyda kislorod va vodorod manbai, bo'yovchi, tozalovchi tashuvchi hisoЫanadi.
Suv o'z vazifasiga ko'ra eng zarur minyeral hisoЫanadi, toki Ьio sfyerada suv yo'q joyda hayot yo'q, suv bor joyda tuproqda mikro organizmlar tirik hayot nishonasini ko'rsatadi.
Suv shunday zarur minyeralki avvalo insonning hayotiy jarayonida
u eng Ьirinchi zarur narsalar turiga kiradi, uni iste'mol qilishdan tashqari o'ziga zarur oziq ovqat mahsulotlami ham suv Ьilan pishiradi, tozalik ozodalik ishlarida suv eng Ьirinchi vazifani egallaydi. Bundan tashqari suv tiriklik manbai bo'lgan o'simliklami o'sib rivojlanishida ham asosiy o'rinni egallaydi.
Bundan tashqari sanoatda ham suv ko'pgina tarmoqlarda ish jarayonining borishi uchun asosiy ahamiyatga egadir. Sanoatda suv sarfi juda katta bo'ladi, shuning uchun uni tozalab qayta o'ziga isl1latish maqsadga muvofiqdir. Suvdan tejab foydalanilmasa albatta olingan mahsulotlaming tannarxi ortib boradi, shu Ьilan Ьirga suv orqali
atmosferaga tashlangan zaharli moddalar miqdori ortib boradi, ekologik muvozanat buziladi.
Ichadigan ichimlik suvning tarkiЬi mutloq toza va zararsiz bo'lishi va davlat nazorati 2874-82 ga to'g'ri kelishi kerak. Texnik suvlar
ichishga yaroqsiz ifloslangan bo'lgani uchun toza suvga nisbatan arzon bo'ldai. Oqar suvni tozalamasdan ichib bo'lmaydi, ammo qishloq xo'jalik ekinlarini bemalol sug'orish mumkin.
Enyergetik suv toza va tarkiЬida tuz bo'lmasligi kerak, undan par hosil bo'ladi. markaziy istish trubalarida suv par va suv holida yerkin
aylanishi uchun toza bo'linishi talab qilinadi. Issiq suv trubalar va batareyalar orqali harakatda bo'ladi. Suv tarkiЬida tuzlar bo'lib toza
bo'lsa truba devorlariga cho'kindilar o'tirib qoladi. Trubalardan suvning oson o'tishi uchun doimo tozalangan bo'ladi. Sanoatda aylanma
89
suv Ьir necha marta ishlatiladi. Texnalogik suvlar ham maxsus talaЫarga javob byerishi kerak.
90
suv
!
1
texnik
Xo'jalik ichimlik
sug'ora- digan
1
energetik
"
;
Sovutil- gan
Texnolo- gik
1
l
l
l
Shimib ketuvchi
Aylanuv- chi
Muhit hosil quluvchi
Yuvadi- gan
Reaktsiyaga kirishuvchi
1-rasm. Suvning foydalanishiga qarab guruhlarga bo'linishi
Sanoat korxonalarida toza suv ko'pincha texnik suvga qo'shiladi bunga sabab, suvning ifloslanganlik me'yorini Ьir maromda ushlab tu rish uchun suv me'yorini suv qo'sblb saqlash, uni tozalashga qaraganda arzon va oson ammo suvdan foydalanishda xo'jasizlikka yo'l qo'yiladi.
Korxonalardan suvdan qanday holda foydalanilmasin istiladi. Sovi
tiladimi bari Ьir suv parlanib, sochilib, tomchilaЬ va boshqa sabaЫar natijasida yo'qolib, kamayib boradi.
Suvning ifloslanishi uning sifatiga quyidagicha ta'sir qiladi.
kamayib tarkiblda sulfat va nitratlar miqdori oshib boradi.
Yer osti va daryo suvlarida kaltsiy, magniy va kremniy ko'payib ketsa ular tez yuviladi. Achchiq kislotali yomg'irlar yog'ishi tog' jins larni yeritadi.
Oddiy suvda og'ir metallar qo'rg'oshin, kadmiy, simob, mishyak va fosfat nitrat va nitritlarning bo'lishi.
Yer ostidagi va yer ustidagi suvlarda oqova suvlar orqali tuzlar
ning ko'payib borishi.
91
..
Suvda organik Ьirikmalarning yoki Ьiologik turg'un uzoq saqla nadigan pestitsidlar, supyer ekotoksikantlar, kantsyerogen va mutatsiya chaqiruvchi moddalarning Ьо' lishi.
Toza ichimlik suvi tarkiblda kislorodning kamayib ketishi.
Suv xavzalarida viruslar, zambrug'lar va yuqumli kasallik chaqiruvchi baktyeriyalarning bo'lishi.
Toza taЬiiy suvning radioaktiv moddalar Ьilan ifloslanishi.
Neft maxsulotlari, fenol, organik moddalar, yoqilg'i moylash matyeriallari.
eng xavfli zaharli moddalar sanoat korxonalari, (ko'p zavodlar, Sellyuloza-qog'oz zavodlari, transport tashkilotlari oqovasi va bosh
qalar) suvni ifloslantiruvchi manba hisoЫanadi.
Suvni tozalashni Ьir necha usullari mavjud bo'lib biz ularni ko'rib chiqamiz.
Suvni tindirish yoki cho'ktirish usuli Ьilan tozalash.
Oqar suvlar daryo, kanal va katta ariqlaming suvlari juda tez ifloslanadi, bunga sabab atmosferadan gaz xolida chang va qora kuyalar
miqdorda tushadi. .
Oqar suvlarga chetdan qishloq xo'jalik o'simliklami sug'orishdan ortgan tarkiЬida minyeral o'g'itlar, pestitsidlar nitrit saqlaydigan suvlar, sanoat korxonalarida Ьiron Ьir mahsulotni olish uchun ishlatilib keyin yaroqsiz holga kelgan suvlar, yomg'ir va qor Ьilan tushgan yomg'ir suvlari kelib tushadi. TaЬiiyki bu suvlaming tarkiЬi har qanday toza suvni itloslantirish imkoniga ega bo'ladi.
Suvning tarkiЬida za1тachalar juda ko'p bo'ladi, ular kelish manbaiga qarab yirik va mayda bo'lishi mumkin. Suvni cho'ktirib yoki tindirib tozalashda zarrachalar yirik bo'lib suv sekin oqsa u holda toza- lash ishlar tezroq boradi. ·
Suv tindirgichlar yotiq to'rtburchak shaklda bo'ladi, tindirgicl1 to'siq quyiladi, shunda uning harakati sekinlashadi. Tindirgichdagi suvni
to'g'ri taqsimlash uchun uning eni bo'ylab teshikli to'siqlar o'matiladi. Уotiq tindirgichlarda suvdagi zarralar parallelogaramma qonuni kuchiga Ьinoan tindirgich tagiga cho'kadi yoki suv oqimi Ьilan tindirgichdan chiqib ketadi. Bu esa o'z navbatida ikki suv oqirni Ьilan tindirgichdan chiqib ketadi. Bu esa o'z navbatida ikki tezlikning o'zaro nisbatiga bog'liq bo'ladi.
Tik tindirgichlar tsilindr, to'rtburchakli, konussimon, to'nkarilgan piramida holida bo'lib, unga suv markaziy quvirdan kiradi, 180°S burilib
92
pastga tushadi, so'ngra yuqoriga harakatlanadi. Tindirilgan suv aylanma novlar orqali pastga tushib filtrlovchi xonalarga oqib Ьoradi.
Yopiq tindirgichlarda suv harakatining tezligi odatda 2-4 mm/sek,
tik tindirgichlarda esa 1 mm/sek bo'lib suvning tindirgichdan o'tish vaqti 4-8 soatga cho'ziladi.
Tindirgichning iqtisodiy samaradorligi zamon talaЫariga unga mos kelmaydi.
|
| |
