|
Tabliy suvlardagi radioaktiv zararlanishni kuzatish
|
| bet | 69/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.org9.9. Tabliy suvlardagi radioaktiv zararlanishni kuzatish
Ma'lumki ko'pgina hududlarda radioaktiv moddalar bo'lgani uchun icblmlik suvning radioaktiv moddalar Ьilan zararlanisili kutiladi.
O'zbekistonda va yaqin qo•shni respuЫikalarda radioaktiv ruda larni qazib olish ishlai·i olib bori\gan. ХХ asrda ko'p miqdorda гadioktiv moddalar Samarqand, Navoiy viloyati hududlarida qazib olingan, "huningdek, respuЫika hududida 150 ta radioaktiv moddalar saqlovchi r.onlar mavjud edi. RespuЬlika hududidan uran va volfram qazib olinib ulaming qazib olingan o'rni ocl1iq holda qoldirib ketadi.
166
Tojikiston va Qirg'izistonga tutash chegaralarda ko'plab miqdor dagi radionuklidlar to'plangan chiqindilar omЬori mavjud Ьo'lib ular havo va suv orqali radioaktiv moddalar tarqatish imkoniga ega. Andijon viloyatidan 30 km masofada Ьo'lgan Moyli-Suv daryosi qirg'oqlari Ьо'уlаЬ joylashgan. umumiy hajmi 25mln m3 radioaktiv chiqindilar ko'milgan. 23ta omЬor va 13 Ьalanslangan rudalar to'plami mavjud.
Ushbu radioaktiv moddalar qabristonida sel kelishi, yer qimirlashi kaЬi tabliy ofatlar natijasida ochilib qolsa, radioaktiv moddalar suv orqali Sirdaryo, Qoradaryo va Moyli Suvga tushishi mumkin.
МаЬоdо shunday taЬiiy ofat kuzatilsa 1,5 - 2 mln odam ya shaydigan viloyat og'ir xavfga yo"Iiqadi.
Tabliy suvning radioaktiv zararlanishining oldini olish uchun suvda kuzatish ishlari olib Ьoriladi. Buning uchun shlang namuna olgich
«Sirush» dan foydalaniladi. Buning uchun gidrologik trosga yuk osiladi,
chunki namuna olgich shlang suv ostiga tushishi lozim. Trosga osiladigan yukning hajmi iqlim sharoitiga qarab Ьelgilanadi. Yukning vazni 20-30 kg va bundan ham og'irroq Ьo'lishi lozim. Osilgan yukdan 1m atrofida namuna olgich shlang mahkamlanadi. Shundan so'ng tros suvga tashlanadi va eng pastiga schyotchik o'matiladi. Trosning har 10 metriga namuna oladigan shlang maxkamlanadli. Shlang 20 m uzunlikda o'zaro shtutsyer Ьilan Ьiriktiriladi. Ma'lum gorizontal Ьorganda trosni suvga tashlash to'xtatiladi va namuna olgich shlang nasadka orqali
«Malыsh» vibronasosiga ulanadi.
Nasosning chiqadigan trubkasiga ulangan shlang kema Ьortiga suvni chiqarib byeradi. Nasos tros yoki kapron shnur orqali 0,5-1,0 m chuqurlikka tushiriladi va namuna olishga taxminan 1О metrdan so'ng kirishiladi. Bu vaqtda eng pastki gorizontlardan suv tortiladi, bundan tashqari shlangni yuvish uchun ma'lum vaqt ketadi. Keyinchalik suv shlang Ьо'уlаЬ «Midiya» filtrli qurilmadagi obsorЬyer va suv sarifini о' lchagich asboЫarga byeriladi.
Qurilmada o'nta filtr Ьo'lib ulami Ьirdaniga ishlatish ish unumini oshiradi. Diametri 150mm Ьo'lgan filtr sektsiyalar o'rtasida maxsus kesadigan аsЬоЬ orqali kesiladi.
Qurilmada asosiy ishni filtr bajaradi, oldin «ko'k lenta» tipidagi
qog'oz filtr ishlatiladi, bu filtr FPP - 15 - 1,5 gazlama filtr ustiga qo'yiladi. Suv taqsimlagich quvur orqali, uning ham kirish kanallari filtr seksiyalar mahkamlangan. Filtr orqali o'tayotgan suv kanalchalar orqali filtr sektsiyalari tushadi va bundan chiqish quvurlariga kelib maxsus teshik orqali qurilmadan chiqib ketadi.
1
1
1
I
1
167
1
1
Qurilmada filtrlarni almashtirib turish lozim, almashtirish davrida suvning filtrlanishini susaytirish lozim. Shu tariqa namuna olingandan so'ng radioativ moddalar tahlil qilinadi.
|
| |
