16
R
x
ardıcıl
olaraq r
0
əlavə müqaviməti və
E daxili müqaviməti
r
Q
olan batareya qoşulur. Mənbənin dəyişməz
qiymətində cihazın göstərişi r
x
-in müqavimətinin qiymətindən asılı olacaqdır. Cihazın şkalası omlarla
dərəcələnir.
Ampermetr və voltmetr vasitəsilə müqavimətin ölçülməsi
Bu üsul da Om qanununa əsaslanır.
Sxem 2.10 Böyük müqavimətlərin voltmetr və ampermetr vasitəsilə ölçülməsi
Müqavimətin ölçülməsi iki üsulla aparılır. Böyük müqavimətlərin ölçülməsində 2.3.2.-ci sxemdən
istifadə olunur. Kiçik müqavimətlərin ölçülməsində 2.3.3.-cü sxemdən istifadə olunur. 2.3.2.- ci sxemə əsasən
R
x
müqavimətini ölçdükdə onun qiyməti
R
xh
-in həqiqi müqavimətindən böyük olur.
Çünki ölçməyə ampermetrin daxili müqaviməti də aid olur. Voltmetrin göstərişində isə
ampermetrin və
R həqiqi müqavimətin gərginliklərinin cəmi göstərilir.
Sxem 2.11 Kiçik müqavimətlərin voltmetr və ampermetr vasitəsilə ölçülməsi
Müqavimətin 2.3.3.-cü sxemə əsasən ölçdükdə müqavimətin qiyməti onun həqiqi qiymətindən kiçik olur.
Onda cərəyanın qiyməti voltmetr və ölçüləcək müqavimətin cərəyanlarının cəminə bərabərdir.
𝑅
𝑥
=
𝑈
𝑥
𝐼
𝑎
+
𝐼
𝑥ℎ
=
𝑅
𝑥ℎ
∙
𝑅
𝑣
𝑅
𝑥ℎ
+
𝑅
𝑣
Müqaviməti tək voltmetrlə də ölçmək mümkündür. Bunu 2.3.4.-cü sxemə əsasən yerinə
yetirmək olar.
Sxem 2.12 Müqavimətin tək voltmetrlə ölçülməsi
A - açarını 1 vəziyyətinə qoyduqda voltmetr dövrənin ii, gərginliyini göstərir. Açarın 2 vəziyyətində
voltmetrin göstərişi
U
2
aşağı düşür. Onda müqavimət aşağıdakı ifadə ilə hesablanır.
17
𝑅
𝑣
-
voltmetrin müqavimətidir.
𝑅
𝑣
=
𝑅
𝑣
𝑈
1
−
𝑈
2
𝑈
2
