Elektrod qoplamalarining tayyorlanishi va ishlatilish joylari reja kirish

AKKUMULYATORLAR

• Ba‘zi elektrodlarda elektrkimyoviy qutblanish natijasida hosil bo’ladigan mahsulotlar, masalan, oksidlar barqaror bo’ladi. Bu xilda qutblanadigan elektrodlardan foydalanib, elektroliz vaqtida elektr energiyasini to’plash mumkin. Elektr energiyasining to’plab kerak vaqtda sarf qilishga imkon beradigan asboblar akkumulyatorlar deyiladi. Akkumulyatorlarda energiyani to’plash uchun, avval, akkumulyator orqali elektr oqimi o’tkiziladi: bu elektrodlarda vujudga keladigan elektr kimyoviy qutblanish jarayoni natijasida elektr energiyasi kimyoviy energiyaga aylanadi. Buning natijasida akkumulyator zaryadlanadi. Zaryadlangan akkumulyatorni oqimi manbai sifatida ishlatsa bo’ladi.
• Amalda ikki xil akkumulyatorlar eng ko’p ishlatiladi. Birinchisi qo’rg’oshinli akkumulyator bo’lib, ikkinchisi temir – nikelli (yoki ishqorli) akkumulyatorlardir.

ELEKTROLIZ JARAYONI VA UNING QO`LLANILISHI

• Elektrolitlarning eritmalari va suyuqlanmalarida har xil ishorali ionlar bo`ladi, ular suyuqlikning barcha zarrachalari kabi tartibsiz harakatda bo`ladi. Agar NaCl ning suyuqlanmasiga (NaCl 801 0C da suyuqlanadi) inert (ko`mir) elektrodlar botirilsa va o`zgarmas elektr toki o`tkazilsa, u holda ionlar elektrodlarga: Na+ kationlari-katodga, Cl- anionlari-anodga tomon harakatlanadi. Na+ ionlari katoddan elektronlar oladi va qaytariladi: Na+ + e- = Na
• Cl- ionlari esa elektronlarini anodga berib oksidlanadi: 2Cl-1 - 2e- = Cl2
• Agar endi bu ikki elektrod reaksiyalarni hadlab qo`shsak, u holda NaCl elektrolizining umumiy tenglamasini olamiz:
• Na+ + e- = Na | 2
• 2Cl-1 - 2e- = Cl2 | 1
• 2Na+ + 2Cl-1  2Na + Cl2 yoki 2NaCl  2Na + Cl2
• Bu reaksiya oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi hisoblanadi: anodda oksidlanish jarayoni, katodda qaytarilish jarayoni sodir bo`ladi.

ELEKTROLIZGA OID AMALIY MASHG’ULOT

• Ishning maqsadi: Elektrokimyoviy ekvivalentni aniqlash usuli va qurilmasi bilan tanishish.
• Kerakli asbob va reaktivlar: Qo’rg’oshinli yoki ishqorli akkumulyator, ampermetr, reostat, kalit, misli kulonometr (elektrolit va ikkita mis elektrodli vanna), sekundomer, millimetrli chizg’ich, analitik tarozi, CuSO4 ning 5 % li eritmasi, qurilma uchun simlar.
• 12-rasm. Elektrokimyoviy ekvivalentni aniqlash quilmasi. 1-tok manbai, 2-kulonometr, 3-ampermetr, 4-reostat, 5-kalit.
• Elektrolitdan ma’lum miqdorda elektr toki o’tganda elektrodda ajralgan modda miqdori quyidagiga teng:
• m = EIt, yoki E = ,
• bu yerda, m – ajralgan modda massasi, g da, E – berilgan moddaning elektrokimyoviy ekvivalenti, I – tok kuchi, t – vaqt, sek.