Elektronika – elm, texnika, istehsalat sahəsi olub, elektron vasitələrinin (EV) işlənibhazırlanması, tədqiqi və onlardan istifadə olunması prinsiplərini əhatə edir

açarıvasitəsiləhəyatakeçirilir (şəkil 10.17). Girişə siqnalverilmədikdə (məntiq “0”) tranzistorbağlanır, R_krezistorundagərginlikdüşgüsü praktikiolaraqsıfırolurvə buvaxt çıxış gərginliyimənbəyinE_kgərginliyinəbərabərolur.YəniU_ç=U(1)(məntiqvahidi
^X U(2)



U(0)
t

YAXUD
X1	X2	Y
0	0	0
1	0	1
0	1	1
1	1	1

“1”).

İnvertorungirişinə

U_gE_b

Cədvəl10.2
müsbətpotensial(məntiqvahidi
Şəkil10.17.“YOX”məntiqelementininprinsipialsxemi(a),şərtiişarəsi (b) və zamandiaqramları (c).

İkidəyişəndən (arqumentdən) asılı olanfunksiya üçün “YAXUD” əməliyyatı və yaməntiqitoplama (dizyunksiya), “V” vəya “+” kimiişarə olunur.Y=X₁VX₂VX₃V...VX_n.“YAXUD” əməliyyatınıngerçəkilkcədvəlibelədir (cədvəl 10.2).Bu əməliyyat onu göstərir ki, Y hadisəsi, yəni məntiqi cəm, ya X₁, yaxud X₂ və ya X₁+X₂ hadisələrinin birlikdə təsiri nəticəsində yaranır. ”YAXUD” əməliyyatınışəkil10.18-dəgöstərilənsadədiod-rezistorsxemiilə

“1”) verildikdə isə tranzistor açılır, doyma rejiminə keçir və onun çıxış gərginliyi U_ç=U (0) (məntiq sıfrı “0”) olur. Beləliklə, tranzistor açarı “0”-ı “1”-ə və əksinə çevirir ki, bu da “YOX” əməliyyatına uyğundur.Şəkil 10.17-də “YOX” əməliyyatı həyata keçirən invertorun şərti işarəsi və onun işinin zaman diaqramları göstərilmişdir.
həyata keçirmək olar. Sxemin girişinə siqnal verilmədikdə hər iki diod bağlı vəziyyətdə olur və çıxış gərginliyi sıfra bərabərdir (məntiq sıfrı “0”).Girişlərdən istənilən birinə və ya hər ikisinə eyni zamanda siqnalverildikdəisəRmüqavimətindəncərəyankeçir,ondagərginlik düşgüsüyaranırvəsxeminçıxışgərginliyisıfırdanfərqliolur(məntiq vahidi “1”).Beləliklə, baxılan sxem “YAXUD” əməliyyatını yerinə yetirir. YAXUD əməliyyatının şərti işarəsi və zaman diaqramlarışəkil 10.18 b,c-də göstərilmişdir.

X₁ ^D1

0 t
^Ug2

Beləliklə, sxemin işi

“VƏ”

əməliyyatına müvafiq olur.

0 t

	1

X₂ ^Y _X1 U_çY
X₂
0
Praktikada “VƏ” məntiq elementlərinin girişləri ikidən çox da ola bilər və onun çıxışında siqnal (məntiq vahidi “1”) yalnız bütün girişlərə siqnal eyni zamanda verildikdə yaranır. “VƏ” məntiq elementinin şərti işarəsi və zaman diaqramları şəkil 10.19-da verilmişdir.

Şəkil10.18.“YAXUD”məntiqelementininprinsipialsxemi(a),şərti işarəsi (b) və zaman diaqramları (c).

“VƏ”əməliyyatıvəyaməntiqivurma(konyunksiya);“”vəya

“.” ilə işarə olunur. Onda
YX₁X₂X₃LX_n
olar.

İkidəyişənli funksiya üçün bu əməliyyatın “gerçəklik” cədvəlibelədir: (cədvəl 10.3). Cədvəldən göründüyü kimi, X₁ və X₂ dəyişənlərin hər ikisi eyni zamanda məntiqi vahidə bərabər olduqdaY funksiyası doğru (məntiq vahidi “1”) qiymət ala bilər.Şəkil 10.19- da iki girişə malik olan “VƏ” məntiq elementinin sadələşdirilmiş sxemi göstərilmişdir. R₁=R₂<1 və R₂ rezistorlarında gərginlik düşgüləri də kiçik olur və U_çıx=0 (məntiq sıfrı “0”) alınır. Girişlərin yalnızbirinəsiqnalverildikdə,yəniX₁=1vəyaX₂=1olduqdaəvvəlki kimi U_çıx=0 qalar (çünki bu halda diodlardan biri açıq olur və aydın- dır ki, onun müsbət qütbündə və uyğun olaraq sxemin çıxışında gərginlik sıfra bərabər olur). Sxemin girişlərinin hər ikisinə eyni zamanda siqnal verildikdə, yəni X₁=1 və X₂=1 olduqda isə hər iki diod bağlanır və U_ç=+E_k (məntiq vahidi “1”) olur.

Download 0,7 Mb.