Triggerinnövləri:Ənçoxistifadəolunantiggerlərinümumixarakteristikalarınabaxaq.
Hərbirtriggerikecidcədvəlixarakterizəedir.
𝑆
|
𝑅
|
𝑄
|
0
|
0
|
𝑄0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
1
|
1
|
*
|
RStriggerininkecidcədvəliaşağıdakıkimidir.
RS triggeri keçidçədvəlinə uyğun olaraq aşağıdakı kimi işləyir.Burada 𝑄0–girişə aktiv siqnal verilənədək triggerin oldugu vəziyyətidir. R və S girişlərinəaktiv səviyyə verilməyənə kimi trigger 𝑄0vəziyyətində qalır. 𝑅 = 1aktivsiqnalı triggeri 0 vəziyyətinə, 𝑆 = 1aktiv siqnalı isə triggeri 1 vəziyyətinəgətirir.Cədvəldəki*işarəsiiləqeydolunmuşvəziyyətqadağanolunmuşrejimdir,çünkibuzamantriggerinhansısəviyyədəoldugunu müəyyən etməkqeyrimümkün olur.
𝐽
|
𝐾
|
𝑄
|
0
|
0
|
𝑄0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
1
|
1
|
𝑄̅0
|
JKtriggerininkecidcədvəliaşagıdakıkimidir.
Bu triggerlər RS triggerlərindən yalnız giriş siqnallarının qadağan olunmuşrejimi ilə fərqlənir.Bu triggerlərdə qadağan olunmuş rejim yoxdur.𝐽 = 𝐾 = 1olduqdatriggerolduğu𝑄0vəzziyyətindən invers vəziyyətinəkecir
(𝑄̅0).
Dtriggerinin keçid cədvəlinə baxaq. Həmişə trigger D girişindəki səviyyəyəuygunvəziyyətə keçir.
Ttriggerinin kecid cədvəli aşağıdakı kimidir. Girişə T=0 siqnalı verildikdətrigger vəziyyətini dəyişmir, yəni siqnal verilməzdən əvvəlki 𝑄0vəziyyətindəqalır.T=1siqnalıverildikdətriggerəvvəlkivəziyyətininindəninverssiya vəziyyətinə(𝑄̅0) keçir.
Triggerlərin qurulmasında çıxışdan girişə əks əlaqə əsas rol oynayır və bundan istifadəedib triggerlərin müxtəlif növlərini almaq olar.Funksional imkanlarına görə triggerlərfərqlənir.Triggerlərsürətliliyi,həssaslığı,maneəyə dayanıqlılığıvəfunksionalimkanlarıiləxarakterizəolunur.
Cəldlilik (İti sürətlilik)–triggerin vəziyyətinin qoşulmasının maksimal tezliyi ilə müəyyən olunurvə100-lərləMHsolur.
Həssaslığı – girişdə ən az gərginlik olduqda belə qoşulmanın baş verməsilə müəyyənolunur.
Maneəyədayanıqlılıq-xətaşəraitindətriggerinnormalişləməqabliyyətidir.
Funksional imkan – triggerin funksional imkanı dedikdə onun giriş siqnallarının sayıiləxarakterizəolunmasıbaşa düşülür.
Asinxronvəsinxrontriggerlər.
İnformasiyanınqəbulolunmasıüsullarınagörətriggerlər2növəbölünür:
Asinxrontriggerlər.
Sinxrontriggerlər.
1
Asinxrontriggerlər.Qeydetdikki,triggerlərəsasən“VƏ--R
YOX”,“YAXUD-YOX” məntiqelementləri üzərində qurulur. YAXUD-YOXməntiqelementiüzərindəqurulmuşasinxronRStriggerinməntiqistruktursxemiaşağıdakıkimidir.
1
TriggerikiYAXUD–YOXməntiqelementiüzərindəeləqurulub
ki,hərbirməntiqelementinin çıxışıdigərməntiqelementinin S
girişinəqoşulub.Elementlərinbeləqoşulmasıtriggerinikidayanıqlıvəziyyətindən birindəolmasınıtəmin edir.
𝑄
𝑄̅
AsinxronYE+ninyalnız2informasiyagirişi(0və1-əuyğun)vəuyğunolaraq2 ədəd çıxışı var. 1- ə uyğun çıxış triggerlərdə düz çıxış kimi nəzərdə tutulur və Q ilə işarə
olunur.0-auyğunçıxışisəinkarçıxışkiminəzərdətutulur və𝑄̅iləişarəolunur.
Əgərtrigger“ 0” vəziyyətindədirsə , buodeməkdirki,triggerininf-yagirişinə (yəniR-ə) 𝑅= 1verilibvə inkarçıxışdaisə𝑄̅ =1alırıq.Buhalda𝑆=0,Q=0.Əgəryenədə
𝑅=1 versək,triggerözvəziyyətinidəyişməyəcəkvə
𝑄̅ =1,Q=0olacaq.Əgər𝑆inf-yagirişinə𝑆= 1 versək, onda uyğun olaraq 𝑄= 1, 𝑄̅ =0 olacaq. Yəni triggeröz vəziyyətinidəyişir,“0”-dan“1”-əkeçir.Yenədə𝑆=1
versək,ondayenədətriggerözvəziyyətinisaxlayır (Q=1,𝑄̅ =0).Triggerinvəziyyətini
“ 0” vəziyyətinə uyğun vəziyyətə gətirmək üçün onda 𝑅inf-ya girişinə R = 1 veririk və buhalda𝑄̅ =1,𝑄= 0alarıq.
Triggersxemlərində informasiyagirişininhər2-nə𝑅=1, 𝑆=1kombinasiyasıqadağan olunmuşkombinasiya kiminəzərdətutulur və heç vaxt istifadə olunmur. Onagörə ki, bu girişlərə uyğun suqnalın təsir müddəti qurtqrdıqdan sonra triggerin vahid və ya“0” vəziyyətdəolduğunumüəyyənetmək qeyrimümkünolur.
AsinxronRStriggeriniVƏYOXməntiqelementiüzərindədəyığmaqmümkündür.
Bu halda sxemaşağıdakıkimiolur.
Tutaq ki, ilk vəziyyətdə trigger “ 0” vəziyyətindədir. Yəni = 0, 𝑄̅ =1. Bu o deməkdir ki, triggerin 𝑆̅ = 1, 𝑅̅ = 0 verilib. Triggerin vəziyyətini dəyişmək lazım gələrsə, onda 𝑆̅ = 0, 𝑅̅ = 1 vermək lazımdır. Bu halda, 𝑄= 1, 𝑄̅ =0, olacaq.
Göstərilən giriş inf+nı bir daha təkrar etsək, yəni 𝑆̅ = 0, 𝑅̅ = 1 onda trigger öz vəziyyətini dəyişməyəcəkvəilk vəziyyətdəolduğu kimi qalacaq.
Sinxrontriggerlər.
Asinxron triggerlərdən (RS) fərqli olaraq sinxron triggerlərdə informasiya girişi iləbərabər həm də sinxro girişir olur və triggerin vəziyyəti onun informasiya girişinə verilənsiqnallayanaşıhəmdəsinxrosiqnaldandaasılıolur.Yəniəgərsinxrontriggeringirişlərindən hər hansı birinə 1-ə uyğun siqnal verilərsə və sinxrogirişə heç bir siqnalverilməzsə,ondatriggerözvəziyyətinidəyişmirvəəvvəlkivəziyyətindəqalmalıdır.Bununüçündəsinxrosiqnallarıntriggeringirişinəverilməsiüçünəlavəməntiqelementləri sxemə qoşulmalıdır.Bu halda VƏ YOX məntiq elementi üzərində yığılmışsinxron triggerin(RS)sxemiaşağıdakıkimi olcaqdır.
SinxronRStriggerindəəgərinf-yagirişlərindən1-nə“1”-əuyğunsiqnalverilərsə,lakin onun sinxro girişinə sinxro impuls verilməzsə, onda trigger öz vəziyyətini dəyişmir.Yəni əvvəlki vəziyyətində qalacaq. Bu halda S = 1, C = 0; R = 1, C = 0 halına uyğungəlir. Əgər triggerin vəziyyətini “1” vəziyyətinə gətirmək istəsək onun girişinə S = 1verməklazımdır.Sinxrogirişəisəmüəyyənintervalladəyişənsinxrotaktsiqnallarıvermək lazımdır. Əgər triggerə yenə də R = 1, C = 0, S = 0 versək trigger vəziyyətinidəyişmir.
Əgər R= 1, C=1,S =0olarsa triggerinçıxış vəziyyətiQ=0,𝑄̅ =1olar.
Reqistrlərvəonlarıntəsnifatı.Yaddaşvəsürüşdürücüregistrlər.
Kompyuterlərdə reqistrlər demək olar ki, maşını təşkil edən bütün qurğularda istifadəolunur.Reqistrlər sözlərin yadda saxlanılması, qəbulu və lazım gəldikdə hər hansı birobyektdən digər obyektə ötürmək üçün istifadə olunur.Bununla yanaşı reqistr sxemləri 2-lik kod çevriciləri kimi də istifadə oluna bilər.Reqistrdə yerinə yetirilən əməliyyat yalnız2-lik modluna görə aparılır.Reqistr sxemləri bizə məlum olan triggerlər üzərində qurulurvəreqistrlərinmərtəbələrininsayıhəminreqistrləritəşkiledəntriggerlərinsayıiləmüəyyən olunur. Yəni trigger əgər 1 bit informasiyanıyadda saxlayırsa, N mərtəbəlireqistrdə m bit informasiya yazmaq mümkün olur. İşləmə prinsipinə görə reqistrlər 3 növolur:
|
