104
chegaralangan balandlikda joylashgan, naporli idishga suvni haydab napor hosil qilish mumkin, va
idishga suvni davriy ravishda haydab undagi suvning sathini ushlab turish mumkin.
Avtomatika sxemasi uchun o‘lchash va avariyali signalizatsiya sathning oxirgi tavsiya etilgan
variantlarning biri bo‘yicha sathning o‘lchanishi va avariyali signal berish uchun avtomatik boshqarish
sxemasi 8.10-rasmda tasvirlangan:
8.10-rasm. Nasos stansiyasining suv xavzasidagi sathni nazorat qilish tizimining tasviri.
Mazkur sxema PTOKX «Ilinskoe» (Podmoskove)da o‘rnatilgan VNS-9
rusumli suv nasos
stansiyasining bir qismidir. Ushbu tizimning asosi bo‘lib tor profilli F0303.2. o‘lchagich - rostlagich
qo‘llanadi. Asbob chiziqli nurdiodli shkala bilan ta’minlangan, bu shkala idishdagi suvning staxini
indikatsiyali tarzda nazorat qilish uchun juda qulaydir.
Sath idishda o‘rnatilgan gidrostatik bosim datchiki yordamida o‘lchanadi. Datchik o‘lchagich —
rostlagichning kirishiga kelib tushadigan 4-20 mA li tokli signallarni ishlab chiqaradi.
Sath datchigi
o‘lchagich-rostlagich ichkarisida o‘rnatilgan 24 V li ta’minot manbasidan ta’minlanadi.
F0303.2 rusumli o‘lchagich-rostlagichda 2 ta ishga tushish ustavkasiga mo‘ljallangan 2 ta releyli
kanal chiqishi mavjud — suvning quyi sathidagi avariyali va yuqori sathidagi avariyali. Sathning ruxsat
etilgan chegaradan chiqishi hodisasida, o‘lchagich-rostlagichning 1- yoki 2- releyli chiqishi nurli va tovushli
signallar(xabarlar)ni berishi uchun ishga tushadi.
105
Signalni(xabarni) uzish tashqi tashlab yuborish to‘gmachasi orqali bajariladi. Asbobdan yanada
to‘liqroq foydalanish uchun 8.11-rasmda tavsiya qilingan sxema orqali ulanish mumkin:
8.11-rasm. Nasos stansiyasining suv xavzasidagi sathni nazorat qilish takomillashtirilgan tizimining
tasviri.
Mazkur sxemaning ilgarigi sxemadan farqi asbob ustavkasini gisterezisning
U-simon tavsifli
holatidan foydalanib boshqarish hisoblanadi. Bu holat 2- releyli chiqishni erkinlashtirish imkonini beradi,
masalan ikkinchi kanal orqali qishki vaqtda javondagi ishchi haroratni ushlab turish uchun qizdirgichni
ulashda foydalanish mumkin.
Ob’ektni telemexanika yoki SCADA-tizimi bilan F0303.2 o‘lchagich-rostlagichga bog‘lash uchun
asbob RS-485 rusumli interfeys bilan jihozlanishi mumkin. Idishga suv uzatuvchi
nasosni boshqarish
uchun o‘zida qo‘shib o‘rnatilgan PID- rostlagichli 3-fazali aylanish tezligi o‘zgartirgichidan foydalanish
mumkin. PID-rostlagichning kirish uchun signal F0303.2. o‘lchagich — rostlagichning 4-20 mA li analogli
chiqishidan uzatiladi.
SCADA (supervisory control and data acquisition, dispetcherlik boshqaruvi va ma’lumotlarni
yig‘ish).
