99
6.3. Marketingda taktik rejalashtirishning roli va o‘rni
Korxonaning taktik rejasi strategik rejasining bir qismi bo‘lib, unga qo‘yilgan
maqsadlarga
erishishning
vositalari,
usullari
aniqlanadi.
Agar
strategik
rejalashtirishni asosiy mezoni
uzoq muddatlilik hisoblansa, unda marketingni taktik
rejalashtirishda o‘rta muddatli strategik chora-tadbirlar amalga oshiriladi.
Marketingni operativ rejalashtirishning mezoni bo‘lib qisqa muddatlilik hisoblanadi.
Taktik rejalarda umumiy sotish rejasi, har bir tovar guruhi bo‘yicha ta’minot va sotish
rejasi, daromadlar rejasi,
xarajatlar rejasi, foyda rejasi, savdo uchun zarur jihozlar,
asbob-uskunalar bilan ta’minlanish rejasi, bozorning
hozirgi holatiga baho berish,
korxona imkoniyatlari va xavf-xatarlari ifodalanadi.
6.2- rasm. Marketingni rejalashtirish jarayonining tuzilishi
Taktik rejalarda o‘tgan yildagi ko‘rsatkichlardan, jumladan korxonaning tovar
aylanmasi ko‘rsatkichidan o‘sish, ustunlikka ega bo‘lish mo‘ljallansa, bu o‘sishga
imkon beruvchi vositalar (xususan, sotishni rag‘batlantirish, reklama va boshqalar)
ham keltiriladi. Bozordagi sotiladigan tovarlar xaridori,
asosiy segmenti,
iste’molchilarning zarurati, raqobatchilar va tovar taqsimoti yo‘llari ko‘rsatib
beriladi.
Ayniqsa korxonani faoliyat davomida kutayotgan xavf-xatarini bilish,
imkoniyatlarini aniqlash muhimdir. Korxona rahbariyati
bularni doim diqqat
markazida saqlashi va xavf xatarning salbiy ta’siri oldini olish choralarini izlashi
kerak.
Holat(situasiya)
tahlili
SWOT - tahlil
Taklif
Marketing
maqsadlari va
strategiyalari
Ko'zda
tutilayotgan
natijalarni
baholash
Muqobil
(alternativ) terma
rejalar
Reja - dastur
Baholash, nazorat
qilish
100
Tovarni sotish imkoniyatlarida avvalo korxonaning bozordagi tovari ulushi,
raqobatchilar o‘rtasidagi mavqei hisobga olinadi. Agar
korxona tovarining sotilish
hajmi oshayotgan bo‘lsa, bu yoki umumiy iqtisodiy holatning yaxshilanishi hisobiga
(bunda barcha firmalar aylanmasi oshadi) yoki raqobatchilariga nisbatan korxona
faoliyatining takomillashgani hisobiga bo‘lishi mumkin.
Rahbariyat korxonaning
bozordagi ulushi o‘zgarishini muntazam ravishda nazorat qilib borishi kerak. Agar bu
ulush oshib borsa, korxonaning raqobat qobiliyati kuchayganini bildiradi, va
aksincha.
Korxona
rahbariyati, menejeri mijozlar munosabatiga, ularning o‘zgaruvchan
ehtiyojiga ehtiyotkorlik bilan qarashi, ularni yo‘qotmaslikka yo‘naltirilgan
tadbirlar
ishlab chiqishi va hayotga tatbiq etish yo‘llarini belgilashi kerak. Bu boradagi
axborotlar mijozlarning imkoniyati yoki takliflari orqali fikrlari yoki maxsus
to‘latiladigan so‘rovnomalar yordamida to‘planadi.
Bozor talabi asosidagi joriy ko‘rsatkichlar mo‘ljallangan reja ko‘rsatkichlaridan
keskin farq qila boshlasa, mo‘ljallangan rejaga tuzatishlar kiritiladi.
