4
KIRISH
Jahonda
sho„rlangan tuproqlar meliorativ holatini yaxshilashning
resurstejamkor texnologiyasi va texnika vositalarini ishlab chiqarish etakchi o„rinni
egallamoqda.
«Dunyo miqyosida qishloq xo„jaligi ekinlari ekiladigan
maydonlarning 44-46 foizi turli darajada sho„rlanganligini hisobga olsak»,
sho„rlangan va sizot suvlari yaqin joylashgan yerlarning meliorativ holatini
yaxshilashda qo„llaniladigan, sho„rlangan yerlarda tuynukli drenaj hosil qiladigan
texnik vositalarni ishlab chiqish muhim vazifalardan hisoblanmoqda. Shu jihatdan,
sho„rlangan yerlarda kuzgi sho‟r yuvishdan oldin tuynukli
drenaj hosil qiladigan
mashinalarni qo‟llash va agregatlarni ishlab chiqishga katta e‟tibor qaratilmoqda.
Sho„rlangan yerlar haydalma qatlami ostida tuynukli drenaj hosil qilishning
resurstejamkor texnologiyalari va ularni amalga oshiradigan texnika vositalarining
yangi ilmiy-texnikaviy asoslarini ishlab chiqishga yo„naltirilgan ilmiy-tadqiqot
ishlari olib borilmoqda. Ushbu yo„nalishda,
jumladan, sho„rlangan tuproqlar
haydalma qatlami ostida tuynukli drenaj hosil qiladigan qurilmalarning konstruktiv
sxemasini ishlab chiqish va texnologik jarayonlarini asoslash, sho„rlangan
tuproqlar haydalma qatlami ostida tuynukli drenaj hosil
qiladigan qurilmalarning
ishchi qismlari ish jarayonida resurstejamkorlikni ta‟minlashi muhim ahamiyat
kasb etmoqda. Shu bilan birga meliorativ holati yomon, sho„rlangan yerlarning
sizot suvlarini qochirish uchun tuynukli drenaj hosil qiladigan qurilmalarni ishlab
chiqish zarur hisoblanmoqda.
Respublikamiz qishloq xo„jaligi ishlab chiqarishida energiya sarfini
kamaytirish, yerlarning
meliorativ holatini yaxshilash, qishloq xo„jalik ekinlarini
ilg„or texnologiyalar asosida etishtirish va yuqori unumli meliorativ mashinalar
ishlab chiqish borasida keng qamrovli chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
2017-2021 yillarda O„zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish
bo„yicha Harakatlar strategiyasida, jumladan, «...2030 yilga qadar yalpi ichki
mahsulot hajmini ikki barobardan ziyod ko„paytirish, ...2017-2020 yillarga
mo„ljallangan ekin maydonlarini optimallashtirish, yer va suv resurslaridan oqilona
foydalanish, zamonaviy intensiv agrotexnologiyalarni joriy etish» vazifalari
5
belgilab berilgan. Ushbu vazifalarni amalga oshirishda, jumladan, tuynukli drenaj
hosil
qiladigan qurilmalar yordamida, sho„rlangan yerlarga ishlov berish va sho„r
yuvish samaradorligini oshirish muhim masalalardan hisoblanadi.
O„zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi
PF-4947-son «O„zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo„yicha
Harakatlar strategiyasi to„g„risida»gi Farmoni va 2016 yil 23 dekabrdagi
PQ-2694-son «2016-2020 yillar davrida qishloq xo„jaligini yanada isloh qilish va
rivojlantirish chora-tadbirlari to„g„risida»gi, 2017 yil 7 iyuldagi PQ-3117-son
«Qishloq xo„jaligi mashinasozligi sohasida ilmiy-texnikaviy bazani yanada
rivojlantirish chora tadbirlari to„g„risida»gi Qarorlari [1] hamda mazkur faoliyatga
tegishli boshqa me‟yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan
vazifalarni amalga
oshirishga ushbu olib borilgan tadqiqotlari muayyan darajada xizmat qiladi.
Tuynukli drenaj hosil qiluvchi mashinalar (Yerlarning meliorativ holatini
yaxshilashda qo‟llaniladigan mashinalar) nomli ushbu o‟quv qo‟llanma lotin
yozuvida, ta‟lim jarayonida foydalanish uchun qo‟llanmaga kiritilgan ko‟plab
xorijiy qurilmalar, patent izlanishlarning loyihalari,
meliorativ mashinalar va bu
yo‟nalishda ishlagan qator olimlarning faoliyati hamda muallifning uzoq yillar
davomida olib borgan ilmiy tadqiqot ishlarining natijalari ham o‟rin olgan holda
nashrga tayyorlangan va kamchiliklardan holi deb hisoblamaymiz.
Shu sababli ushbu o‟quv qo‟llanmaning kamchiliklarni tuzatish va uni
takomillashtirish yuzasidan bildirilgan fikr va mulohazalarni mualliflar
mamnuniyat
bilan qabul qiladi, fikr bildirgan o‟quvchi va shu soha mutaxassis-
lariga oldindan minnatdorchilik bildiramiz.
