Onalik xulq-atvori-ning shakllanishi Olimlar ontogenetik taraqqiyot davrida yaxshi ona
bo`lishga sabab bo`luvchi qator omillar qato-
rida qiz bolaning o`z onasi bilan yoshligidan boshidan kechirgan muloqot
tajribasini, oilasida onaga va onalikka munosabat xususiyatlarini, o`z oilasida
kichkina bolalar bilan muloqot tajribasi borligini inobatga oladilar (
Filippova G.G., 1999)
23
.
Bu jarayonda qizchaning ona tomonidan qanday tarbiyalanganligidan
tashqari, muayyan madaniy manbalar bilan tanishligi ham katta ahamiyat kasb
etadi. Masalan, onasidan qanday ertaklar eshitgani yoki qanday o`yinchoqlar
o`ynagani bevosita uning kelajakda qanday ona bo`lishiga
ta’sir
etadi. Masalan,
yoshligidan mehribon ona haqida eshitganlarini, ertak holida bo`lsa ham yovuz
kampirlar,
yalmog’iz
ayollar, o`gay onalar haqida eshitganlari bilan
to`g’ri
solishtirish tajribasi bor qiz o`zining istiqboldagi harakatining yo`nalishini belgilab
olishi mumkin. Yoki
qo`g’irchoqlarni
erkalatishi, onasiday
g’amxo`rlik
qilishi ham
ijobiy tajriba, lekin ming afsuski, hozirgi paytda ishlab chiqarilayotgan
“
barbi
”
kabi
qo`g’irchoqlar
qizchalarda onalikni emas, ko`proq ayollik fazilatlarini,
oliftachilikni tarbiyalaydi. Zamonaviy ertaklarning ayrimlarida ham tarbiyaga zid
keladigan syujetlar ko`p. O`zbeklar suyib ko`radigan mul
ь
tfil
ь
mlar, masalan,
22
Авдеева Н.Н., Хаймовская Н.А. Зависимость типа привязанности ребенка к взрослому от
особенностей их взаимодействия (в семье и Доме ребенка) // Психологический журнал. –
М.:
1999.
–
Т
. 20.
–
№ 1.
–
С.
23
Филлипова Г.Г. Материнство: Сравнительно
-
психологический подход // Психологический журнал. –
М.:
1999.
–
Т. 20
.
–№ 5.
–
С.
116
“
Zumrad va Qimmat
”
ertaklarini ham agar ona
to`g’ri
sharhlamasa, bola ongida
noto`g’ri
tasavvurlar shakllanib qolishi, o`gay onaning albatta johil, otaning
hamisha bo`ysunuvchanligi
to`g’risidagi
chalkash tushunchalar paydo bo`lishi
mumkin.
