“ Nechta farzandingiz bor

110 
2 ta 
33,6 
20,6 
34,9 
37,7 
3 ta 
25,2 
21,2 
29,4 
24,0 
4 ta 
12,7 
27,9 
10,2 
16,2 
5 va undan ko`p 
12,1 
27,9 
0 
1,5 
Ideal ustanovkalar (7.3-jadval) 2002 yilga nisbatan 2004 yilda 2 ta farzandli 
oila hisobiga o`zgargan: masalan
, “
Ijtimoiy fikr
” ma’lumotlarida
ham 2002 yilgi 
31,6 foiz, 2004 yilda 35,6%ga ko`tarilgan
. “
Oila
” 
markazining 
ma’lumotlarida
ham 15,6 foiz 26,5 foizga o`zgargan. 4 nafar va undan ortiq bolali oilalar 
“
Oila
” 
markazi hisobotlarida kamaygan: 42,4 dan 30,8 ga, lekin 
“
Ijtimoiy fikr
”
da biroz 
o`sish bor: 28,8 dan 30,8 gacha oshgan. 
7.3-jadval 
“
Sizningcha oilada nechta farzand bo`lishi kerak
?”
 savoliga olingan javoblar 
(“
Ijtimoiy fikr
” 
va 
“
Oila
” 
markazi 
ma’lumotlari
) 
Yillar 
Tashkilotlar 
1 ta 
2 ta 
3 ta 
4 va undan 
ortiq 
Boshqa 
javoblar 
2004 
“
Ijtimoiy fikr
”
2,7 
35,6 
27,5 
24,4 
4,9 
“
Oila
”
3,4 
26,5 
33,8 
30,8 
5,5 
2002 
“
Ijtimoiy fikr
”
2,2 
31,6 
29,0 
28,8 
4,1 
“
Oila
”
0,7 
15,6 
33,2 
42,4 
8,1 
Ko`rib turganimizdek, reproduktiv madaniyat oshgani sari real va ideal 
ustanovkalarda ham muayyan o`zgarishlar sodir bo`lmoqda. Muhimi 
–
yurtdoshlarimiz bugungi kunga kelib, oilada farzandning borligi uning 
mustahkamligi omili ekanligini chuqur anglagan holda, 
sog’lom
onadan 
tug’ilgan
sog’lom
bola uning baxt-saodati ekanligini to`la anglaydilar. SHu bois ham olib 
borilayotgan 
targ’ibot
-tashviqot ishlari, xotin-qizlarning ijtimoiy hayotdagi 
faollashib borayotgan o`rni ularning reproduktiv xulqlariga o`z 
ta’sirini
ko`rsatmoqda. 
7.3. Perinatal psixologiya 
sixologiya fanida ishlatiladigan 
“
perinatal
” 
tushunchasi bilan tibbiyotda 
ishlatiladigan tushuncha o`rtasida muayyan farq bor. Tibbiyotda perinatal 
davr o`z ichiga homilaning ona qornidagi 28 haftalik taraqqiyot davri bilan bola 
P 

111 
tug’ilgandan
keyingi 7-10 kunlik davr 
oralig’ini
nazarda tutadi. Perinatal 
psixologiyada esa homila paydo bo`lgan davrdan toki chaqaloqning ona bilan 
birgalikda, emotsional 
bog’liqlikda
kechadigan yaxlit davrigacha bo`lgan vaqt 
nazarda tutiladi. Psixologiya uchun bolaning er va xotin qo`shilishi natijasida 
qanday konstruktiv yoki destruktiv motivlar asosida paydo bo`lishi ham 
ahamiyatlidir. Ayniqsa, ayolning homiladorlik davridagi his-kechinmalari, 
bolaning qanchalik kutishi kabi psixologik omillar keyinchalik u bilan amalga 
oshiriladigan psixoterapevtik ishlarda amaliy ahamiyat kasb etadi. 
I.V. Dobryakov
(2003) homilador ayollarning shu davr mobaynidagi psixologik kechinmalarining 
shakllarini shunday tafovutlaydi: 
optimal tip; 
gipogestagnozik tip, 
ya’ni
, turli sabablarga ko`ra, homilador ayol va uni o`rab 
turganlarning uning holatiga 
e’tibori
kamligi ko`rinishida
 
(masalan, talaba 
bo`lgan homilador ayol o`qishi tashvishlari bilan homilasiga yetarli vaqt 
ajratib 
e’tibor
berolmaydi)
; 
eyforik tip, 
ya’ni
homilador ayolning yangi holatidan o`ta lazzatlanishi, butun 
vujudi bilan 
“
maza
” 
qilishi holati
; 
xavotirli tip; 
depressiv tip. 
Ayolning homiladorlik davrini qanday boshidan kechirishi uning ona 
bo`lganidan keyingi xulq-atvorini belgilaydi. 
Tug’ish
bilan 
bog’liq
tashvishlar 
psixoanalitik yo`l bilan 
O.Rank
va 
S.Groff
lar tomonidan batafsil o`rganilgan. 
Tug’ruqdan
keyingi davr esa yana psixologik jihatdan alohida davr bo`lib, u ikkala 
tomonning farzand 
tug’ilishiga
bo`lgan hissiy munosabati xarakteridan kelib 
chiqadi. 
SHuni alohida 
ta’kidlash
joizki, O`zbekistonda onalik va bolalik davlat 
tomonidan muhofaza qilinadi va qadrlanadi. Lekin masalaning muhim jihati 
shundaki, nikohga kirishning eng dolzarb motivi farzand ko`rish bo`lgani sababli, 
aksariyat oilalarda ayolning petenatal davrida unga alohida mehr ko`rsatish, 
g’amxo`rlik
qilish ham milliy 
an’analarimizga
aylangan. 

112 

Download 1,81 Mb.