• 7.5. Ota-onalik ustanovkalari va tarbiya shakllari
    		•

    F82b9f65-d018-45f6-bb38-4ca54906821e pdf




    Download 1,81 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet74/96
    Sana18.05.2024
    Hajmi1,81 Mb.
    #242197
    1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   96
    Bog'liq
    оила психологияси китоб

    Otalik psixologiyasi
    onalik psixologiyasiga nisbatan kam o`rganilgan soha. 
    Otalar xulqini o`rganish shuni ko`rsatdiki, ular ham 
    g’am
    xo`rlik va samimiylik 
    jihatidan ayollardan kam emas, kerak bo`lsa, ulardan ham mehribon bo`lishlari 
    mumkin. Dastlab ota ham, ona ham bolaga nisbatan bir xil mehribonlik timsolida 
    namoyon bo`lgani uchun, ular o`rtasidagi farqni chaqaloq deyarli his etmaydi. Bir 
    yoshga to`lgach, bola otasini alohida mustaqil shaxs sifatida idrok eta boshlaydi, 
    o`zaro munosabatlar triada shakliga o`tadi. Otasi va onasining o`zaro 
    munosabatlarini kuzatib, bola tobora ayrim alohida olingan mustaqil, distantsion 
    munosabatlarning 
    ma’nosini
    tushuna boradi. 
    Godfrua
    ning olgan natijalariga ko`ra, bir yoshlik bola otasi bilan bo`ladigan 
    o`zaro munosabatlarni qadrlaydigan, xohlaydigan bo`lib boradi. Onaning 
    munosabatlaridan farqli, ota bolasining jinsiga qarab o`ziga xos munosabatni 
    o`rnata oladi; 
    o`g’il
    bolaga erkaklarcha, qiz bolaga boshqacha. SHu tariqa bolaning 
    o`z jinsini anglashi, gender tafovutlar 
    to`g’risida
    tasavvurlar shakllanadi. Umuman, 
    oilada otaning bo`lishi bolaning ijtimoiy ko`nikmalari shakllanishida katta 
    ahamiyat kasb etadi. Buni bizning kuzatishlarimiz ham tasdiqlagan. Otaning mehri 
    qiz bola uchun ham shu qadar muhimki, u ota-ona munosabatlarini hayoti 
    mobaynida kuzatib borib, kelajakda o`z turmush 
    o`trog’iga
    qanday munosabatda 
    bo`lish lozim, degan savolga javob topadi. Ona xulqiga qarab esa, turmush 
    o`rtog’i
    bilan baxtiyor yashash uchun ayol qanday bo`lishi kerak, degan savolning 
    mag’zini
    chaqadi. SHuning uchun ham qiz bola uchun ham, 
    o`g’il
    bola uchun ham oilaning 
    butligi, ota-ona munosabatlarining iliq, samimiy, gumanistik bo`lishi katta hayotiy 
    ahamiyat kasb etadi. 
    7.5. Ota-onalik ustanovkalari va tarbiya shakllari 
    ila, undagi shaxslararo munosabatlar, er-xotin va ota-ona hamda bolalar 
    munosabatlari ko`plab tadqiqotlarning 
    ob’ekti
    va predmeti bo`lgan. Bu 
    borada O`zbekiston olimlarining ishlari ham diqqatga molik. Lekin bu haqda 
    mahalliy matbuotda, Respublika 
    “
    Oila
    ” 
    ilmiy-amaliy markazi tomonidan chop 
    O 

    118 
    etilgan qator risola va qo`llanmalarda batafsil bayon etilganligi sababli, bu borada 
    jahon adabiyotida keltirilgan ilmiy izlanishlarning qonuniyatlarini bayon etishga 
    qaror qildik. 
    Xususan, ota-onalik ustanovkalari va ularning farzand tarbiyalash uslublari 
    muammosi rossiyalik qator izlanuvchilarning asarlarida qayd etilgan (
    A.E. Lichko,
    1979; 
    A.A. Bodalev, A.A. Stolin,
    1989; 
    E.G. Eydemiller, V.V. Yustitskiy,
    1999). 
    Ota-onalikning eng muhim sifatlariga avvalo 
    –
    protektsiya 
    yoki farzandlarini 
    tarbiyalash uchun sarflanadigan kuch, vaqt va 
    e’tiborning
    mezoni, bolaning turli 
    ehtiyojlarini qondirish darajasi, intizomga chaqirish bilan 
    bog’liq
    talablar darajasi, 
    ta’qiqlovlar
    yoki bolaning xulqini jilovlash uchun ishlatiladigan sanktsiyalar tizimi 
    kiradi. 
    7.4-jadval 

    Download 1,81 Mb.
    1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   96




    Download 1,81 Mb.
    Pdf ko'rish