|
F82b9f65-d018-45f6-bb38-4ca54906821e pdfBog'liq оила психологияси китобBolani asrab olish
. Ayrim holatlarda bola begona shaxslar tomonidan asrab
olinadi va qonuniy ro`yxatdan o`tkaziladi. Bunday holatlarda ota-ona
–
bola
munosabatlarida
sun’iylik
elementlari ko`p bo`ladi, chunki agar bolani
chaqaloqligidan asrab olgan bo`lsa, bola ularni tabiiy idrok etaveradi. Lekin ota-
ona uchun unga ko`nikish muammosi yuzaga keladi. SHu sababli ham bunday
oilalardagi shaxslararo munosabatlar ko`p hollarda yashirin yoki ochiq ravishda
tarang bo`ladi.
Bolani saqlab olgan er-xotindagi ota-onalik motivatsiyasi aslida boshqa
toifalardan qolishmaydi.
Ba’zan
hattoki, kuchli ham bo`ladi. CHunki asrab olishga
majbur qilgan motivlar bepushtlik, kech turmush qurish yoki o`z farzandining
nobud bo`lganligi bo`lishi mumkin. SHuning uchun bunday oilalardagi ota-
onaning
tarbiya
uslubi
giperprotektsiyaga,
hattoki,
haddan
ziyod
giperprotektsiyaga o`xshaydi va shunga yarasha salbiy oqibatlarga ega.
Yana bir sabab
–
odatda bola asrab olishga axd qilgan er-xotinlar bolani
kutadilar, kutishlar mutivatsiyasi qanchalik kuchli bo`lsa, bolani erkalatib yuborish
yoki unga nisbatan talabalar qo`yish shunchalik katta bo`ladi.
Uchinchidan, bola boshqa insonlardan dunyoga kelgani uchun uning
genlarida o`sha haqiqiy, tabiiy ota-onaning sifatlari bo`lib, u
ba’zan
asrab olgan
ota-onaga o`xshamaydi. Texass shtatida 10 yil mobaynida o`tkazilgan tadqiqotlar
natijasini tahlil qilgan rus olimasi
Ravich-SHerbo I.V.
(2002) bunday bolalardagi
shaxsiy va intellektual ko`rsatkichlar tabiiy ota-onalar sifatlariga asrab olgan
ijtimoiy ota-onalarnikiga nisbatan ancha yaqin bo`lishini isbotladi.
Ya’ni
,
qanchalik urinmasin, asrandi bolada o`sha tuqqan onasi va otaning sifatlari
127
ko`rinaveradi. Ayrim ko`nikmalar, odatlar, xarakter xususiyatlari asrab olganlarga
yaqin bo`lishi mumkin. SHu bois ham
ba’zi
asrab oluvchi ota-onalar muayyan
muddatdan keyin asrandini yetimxonalarga qaytaradilar, bu bilan ular bolaning
kelgusi taqdiriga yanada murakkab chizgilarni belgilaydi, dilini
og’ritadilar
.
Asrandi bolalar muammosi O`zbekistonda ham mavjud. Bizda hozirgi paytda
7 mingdan ziyod bola yaqin qarindoshlar yoki mahalladagi oliyjanob insonlar
tarbiyasidadir. Ular soni Mehribonlik uylaridagi chin yetimlar sonidan ortiqligi
xalqimizning asl tabiatidagi odamiylik, oliyjanoblik xislatlari bilan
bog’liq
. Lekin
nima bo`lganda ham bizda bolani o`z ota-onasi tarbiyasiga berish
an’a
naga
aylangan. Oilaviy yetimxonalarda ham yaqinlarning yetim bolalari va turli
sabablarga ko`ra ota-onadan judo bo`lgan qo`shni bolalar tarbiyalanadilar.
|
| |
