|
F82b9f65-d018-45f6-bb38-4ca54906821e pdfBog'liq оила психологияси китобgiperprotektsiya
),
e’tibor
ko`rsatilgan oilada bola
“
Meni sevishadi va men kerakman, ular meni deb
yashashadi
”,
degan tasavvur mavjud bo`ladi. Bunday oilada bolalar o`zining
borligidan,
tug’ilganligidan
mag’rurlanib
yashaydi va shuning uchun har qanday
tilak va xohish amalga oshishiga ishonadi. Odatda bunday bolaning
tug’ilishini
ota-ona uzoq vaqt kutgan bo`ladi va buni ular hadeb bolaga eslataveradi, shuning
uchun ham bola juda egoist bo`lib
ulg’ayadi
, ota-onasining nochorligi
to`g’risidagi
tasavvur o`zining ko`p narsalarga qodirligi bilan
uyg’unlashadi
. Tantiq bolada o`zi
to`g’risida
go`yoki o`ta iqtidorli ekanligi fikri ustuvor bo`ladi, chunki ota-ona
uning ayrim, ahamiyatsiz yutuqlarini ham osmonga ko`taradi.
Yuqoridagi holatning aksi,
ya’ni
, bolaga nisbatan
e’tiborsizlik
,
mehrsizlik
bo`lgan oilada bolaning tasavvuri quyidagicha bo`ladi
: “
Meni
yoqtirishmaydi, lekin men o`zim harakat qilib, ularga yaqinlashishim kerak
”. “
Men
yaxshi bola emasman
”,
degan tasavvur odatda bolada qator jiddiy salbiy
sifatlarning paydo bo`lishiga olib keladi. Masalan, o`ziga bo`lgan bahoning
pastligi, o`zini aybdor deb hisoblashning yuqoriligi, ko`p narsalardan hadiksirash,
ayb ish qilib qo`yishdan cho`chish, kayfiyatning beqarorligi va shunga o`xshash.
Bunday oilada
ma’naviy
muhit yaxshi bo`lmaganligi sababli bola salga
yig’laydigan, “
qo`rqqan oldin musht ko`taradi
”,
deganlariday, har bir yaxshi yoki
yomon ishni qilib qo`yib, o`zini oqlashga intilish psixologiyasi paydo bo`ladi.
Aslida bola o`zining kutilmagan ekanligini, ota-onalari uni vaziyat taqozosi,
tasodif tufayli dunyoga keltirishganligini yaxshi biladi. CHunki bu haqda ota-
onalar uning oldida gapiraveradilar.
Ota-ona
mehriga to`ymagan
, unga erisholmagan bola salbiy hissiy
kechinmalarning keyingi bosqichiga o`tadi
: “
Sizlar meni xafa qilyapsizlar, men
ham shunga munosib javob beraman
”.
Bunday sharoitda bola ataylab, ota-onasiga
yoqmaydigan qiliqlar qiladi, aytganlarining teskarisini bajaradi, tobora ota-ona
uchun ham u bilan bo`ladigan muloqotlar
og’ir
botadigan bo`lib boradi. Qasoskor
bola ko`pincha ota-ona talablarining teskarini qilib, ularning asabiga tegadigan,
boshqarib bo`lmaydigan qaysar va ko`pincha jinoyat yo`liga ham kirib ketadigan
126
insonga aylanadi.
Ba’zan
ota-ona mehrsizligidan aziyat chekkan bola kurashib charchaydi:
“
Meni sevishmaydi, kerak emasman, meni tinch qo`yinglar
”,
degan
ma’noda
bola
o`z nochorligini ifodalay boshlaydi. Bunday oiladagi vaziyat juda
og’ir
bo`lib, bola
o`zini
yolg’izlikka
mahkum etadi, hammadan qochadi, o`smirlar o`rtasida sodir
bo`ladigan suitsid holatlarining aksariyati ana shu psixologik vaziyatdan kelib
chiqadi.
|
| |
