##Fakultənin adı Kimya ##Kafedra Analitik və fiziki kimya

1-Tiopropan turşusu

2-anilidtioqlikol

3--naftilamidtioqlikol

5-neokupferon

A)I-1

B) II-2

D) IV-4

1-Nisbətən qatı məhlul ilə işlədikdə təyin olunan maddə məhluldan rəngli çöküntü şəklində ayrılır

2- Əgər duru məhlulla reaksiya aparılarsa çöküntü əmələ gəlməyəcək, ancaq məhlul xarakterik rəngə boyanacaqdır

3- Məhlul daha da durulaşdırılarsa, onda məhlul daha da rəngsizləşəcəkdir

4- Qatı məhlulda qırmızı-bənövşəyi çöküntü əmələ gəlir. Ancaq duru məhlulda da rəngsizləşmə müşahidə olunmur

5- Nisbətən qatı məhlul ilə işlədikdə təyin olunan maddə məhluldan rəngli çöküntü şəklində ayrılmır

6- Qatı məhlulda mavi çöküntü əmələ gəlir

A) 1, 2, 3,4

B) 1, 5, 6

C) 4, 5, 6

D) 2, 4, 6

E) 3,5, 6

137. Tioqlikol, anilidtioqlikol və -nafıtilamidtioqlikol turşusu ilə gümüşü təyin etdikdə reaksiyanın həssaslığı molekul kütləsinin artması ilə necə dəyişir?

I- tioqlikol turşusu

II- anilidtioqlikol turşusu

III--nafıtilamidtioqlikol turşusu

A) III  II  I

B) I  III  II

C) I  II  III

D) III  I II

E) II  III  I

1-pirokatexin

2-etilendiamin

3-qlisin

B) 2; 1; 3

C) 2; 3; 1

D) 1; 3; 2

E) 3; 2; 1

139. Analitik reaksiya neçə göstərici ilə xarakterizə olunur?

A) 2

C) 3

E) 5

1 - Əks pərdələmə pərdələnmiş ionun ilkin vəziyyətinə bərpa olunması prosesidir

2 - Sianid ionu Zn²⁺ ilə davamlı kompleks əmələ gətirmir

3 - Əlavə reaksiyalar kompleks əmələgəlmə reaksiyasının şərti tarazlıq sabitini azaltmır

4 - Şərti tarazlıq sabiti əsasında pərdələmə dərəcəsi haqqında məlumat almaq olar

A) 2, 3

C) 1, 4

E) 2, 4

##num=8//level=8//sumtest=20//naem=//8.ÜR-LƏRIN EKSTRAKSIYA PROSESLƏRINDƏ TƏTBIQI//

141. Uyğunluğu müəyyən edin.Aşağıdakılardan hansı...

I- Doğrudur

1- Şərti tarazlıq sabiti 100-dən kiçik olduqda reaksiya tamamilə pərdələnmiş olur

2- Şərti tarazlıq sabitinin loqarifmi 7-dən kiçik olduqda reaksiya miqdarən gedir

3- Kompleks əmələgəlmə reaksiyası digər liqandların iştirakı ilə aparılır

4- Zn²⁺ ionunun sianid kompleksinə formaldehid əlavə etməklə pərdələmək olur

5- Formaldehid sinkin sianid kompleksini dağıdır

6- Kompleksəmələgəlmə reaksiyası üçün məhlulda lazım olan liqand, metal, əlavə pərdələyici agent olarsa və seçicilik əmsalı böyük olduqca əsas reaksiya bir o qədər yaxşı gedir

7-Seçicilik əmsalı azaldıqca pərdələyici reagentin effekti bir o qədər zəifləyir

A)I- 1,3,5,6; II- 2, 4, 7

B)I- 1,2,5; II-3,4,7

C)I- 2,3,7;II- 1,4,5

D)I- 1,3,4; II- 2,5,6

E)I- 1,2,6; II- 3,4,5

142. Su fazada turşu iştirak etdikdə və ekstragent kimi üçlü aminlərdən istifadə edildikdə paylanma hansı tarazlığa uyğun gəlir?

A) (R₃N)_üzvi + H⁺A^–Û (R₃NH⁺,A^–)_üzvi

B)(R₃NH⁺,A^–) Û (R₃NH⁺,A^–)

C) (R₃NH⁺,A^–)_suÛ R₃N + H⁺A^–

D) R₃N + A Û R₃NA + H₂O

E) R⁺ + A^– Û RA+NH⁺

I- Doğrudur

1- Kompleksin davamlılığı üzvi reagentin tərkibinə nukleofil əvəzləyici daxil edildikdə artır

2- Kompleksin davamlığı üzvi reagentin tərkibinə elektrofil əvəzləyici daxil edildikdə artır

3- ,- dipiridil dəmirlə reaksiyaya girir

4- Səciyyəvi qrupu olan molekula yeni əvəzləyici daxil edildikdə «antianalitik» təsir göstərmir

5- C₆H₅ – CH₂ – CO – NH₂ gümüş ilə çöküntü əmələ gətirir.

A)I-1,3; II- 2,4,5

B)I-1,3,5; II- 2,4,

C)I-2,4,5; II- 1,3

D)I-1,2; II- 3,4,5

E)I-3,4; II-1, 2,5

144. Əsasların ekstraksiya dərəcəsipH artdıqca necə dəyişr?

1- artır

3-dəyişmir

4- azalır, sonra artır.

A) 1

C) 3

E) 1,2

1- Şərti tarazlıq sabiti 100-dən kiçik olduqda reaksiya tamamilə pərdələnmiş olur;

2- Şərti tarazlıq sabitinin loqarifmi 7-dən kiçik olduqda reaksiya miqdarən gedir;

3- Sinkin sianid kompleksini formaldehid dağıtmır;

4- Sianid kompleksinə formaldehid əlavə etməklə Zn²⁺ ionunun pərdələmək olmur;

5- Kompleks əmələgəlmə reaksiyası digər liqandların iştirakı ilə aparılmır

A) 1, 4

B)2,3

D)2,5

1 - Paylanma sabiti

2 - Ekstraksiya dərəcəsi

3 - Paylanma əmsalı

4 - Hidroliz sabiti

5 - Dissosiasiya dərəcəsi.

A) 1, 2, 3

B) 1, 4, 5

C) 2, 3, 4

D) 3, 4, 5

E) 4, 5

147. Doğru olan ifadəni seçin.

1- Nukleofil əvəzləyici kompleksin davamlılığını artır

2- Elektrofil əvəzləyici kompleksin davamlığını artır

3- ,- dipiridil dəmirlə reaksiyaya girmir

4- Yeni əvəzləyici səciyyəvi qrupu olan molekula «antianalitik» təsir göstərmir

5- Gümüş ilə C₆H₅ – CH₂ – CO – NH₂ çöküntü əmələ gətirir

6-Pərdələməyə şərti tarazlıq sabitinin azaldılmasının miqdari xarakteristikası kimi baxmaq olar

A)1,6

C)4,5

E)1,5

A)C_üzv= pC_suvə ya lgC_üzv= lgP + lgC_su

B)lgC_üzv=lgP və ya lgC_üzv= lgP + lgC_su

C) lgC_üzv=lgC_su + lgP

D) lgC_su=lgC_üzv+lgP və ya lgC_üzv= lgP + nlgC_su

E) lgC_su = lgC_üzv.

A) Ekstraksiya sürəti reagentin qatılığından asılıdır: reagentin qatılığı nə qədər çox olarsa, tarazlığın yaranmasına bir o qədər az vaxt tələb olunar.

B) Ekstraksiya sürətinə reagentin dissosiasiya və paylanma sabitləri təsir etmir.

C) Xassəcə yaxın olan reagentlər üçün gözləmək olar ki, nə qədr kiçik olarsa, ekstraksiya sürəti bir o qədər yavaş olacaq.

D) -ın qiyməti nə qədər kiçik olarsa, tarazlığın yaranması üçün bir o qədər çox vaxt tələb olunur.

E) Əgər pərdələyici maddə ekstraksiya olunan metal ionu ilə davamlı komplekslər əmələ gətirirsə, onda ekstraksiya tarazlığının yaranması üçün çox az müddət tələb olunur.

1 - Xloroform

2 - Benzin

3 - Dixloetan

4 - Neft

A) 1, 3

C) 2, 3

E) 2, 4

1 - Xloroform

2 - Benzin

3 - Dixloetan

4 - Neft

A) 2, 4

C) 4, 3

E) 1, 4

A) Paylanma əmsalı

B) Ekstraksiya dərəcəsi

C) Ekstraksiya əmsalı

D) Seçicilik əmsalı

E) Dissosiasiya dərəcəsi

1 - Paylanma sabiti

2 - Ekstraksiya dərəcəsi

3 - Paylanma əmsalı

4 - Hidroliz sabiti

5 - Dissosiasiya sabiti

A) 4, 5

B) 1, 5

D) 3, 4, 5

E) 2, 3, 5

154. Həlledicilər xüsusi çəkilərinə görə də iki qrupa bölünürlər:

A)2

C)5

E)4

B) E = 2×(100 – R)

C)

D) E = 0,5×( 100 – R)

I- Doğrudur

1- Metal ionu və başqa yüklü hissəcikləri üzvi fazaya keçirmək üçün yükü neytrallaşdırmaq lazımdır. Metal ionu yüksüz kompleks əmələ gətirə bilər; yükə malik kompleksləri ion- assosiatlar şəklində ekstraksiya etmək olar.

2-Ekstraksiya olunan birləşmə su ilə müqayisədə üzvi həlledicidə daha pis həll olduqda ekstrakisya mümkündür; solvatlaşma enerjisi nə qədər az və hidratlaşma enerjisi nə qədər çox olarsa, ayrılma dərəcəsi bir o qədər yüksək olur.

3-Birləşmənin üzvi həlledicidə yaxşı həllolması üçün onun hidrofobluğunu təmin etmək lazımdır, yəni bir qayda olaraq molekulun tərkibində hidrofil qruplar (-SO₃H, -COOH, -OH və s.) olmamalı və xelatın xarici üzvi hissəsi kifayət qədər iri həcmli olub və molekulun hidrofil hissəsini təcrid etməlidir.

4-Ekstraksiya olunan molekulun ölçüsü azaldıqca adətən ayrılma dərəcəsi artır, belə ki, iri molekullar suyun quruluşunu daha çox pozur.

5- Ekstraksiya ekstragent molekullarının «solvatlaşmasına» şərait yaradır. Məsələn, kadmium, kobalt və başqa ikiyüklü ionların xloroformda 8-oksixinolinlə ekstraksiyası M(Ox)₂nHOx tərkibli adduktların əmələ gəlməsini təmin edir.

6-İon-assosiatların ekstraksiyası zamanı ionların yükü və ölçüsü vacib şərtdir; ionların yükünün azalması və ölçüsünün artması ilə ekstrakisya zəifləyir. Eyni bir şəraitdə adətən biryüklü ionlar iki- və xüsusilə üçyüklü ionlardan daha pis ekstraksiya olunur.

7- Eyni bir şəraitdə davamlılığı yüksək olan komplekslər daha yaxşı ekstraksiya olunur.

A)I-1, 3, 5, 7; II- 2, 4, 6

B)I-1,2,4; II- 3,5, 6

C)I-2,4,5; II- 1,3, 7,6

D)I-2,5, 6,7; II- 1,3,4

E)I-2,3,4, 6; II- 1,5, 7

157. Ekstraksiya dərəcəsi məlum olduqda paylanma sabiti hansı formulla hesablanır?

C) P = Rr

E) P = R(1+R)

158. Uyğunluğu müəyyən edin. Aşağıdakılardan hansı...

I- Doğrudur

1-Ekstraksiya dərəcəsi, paylanma əmsalı, ekstraksiya və paylanma sabitləri ekstraksiya olunan maddənin təbiətindən və istifadə edilən üzvi həlledicinin növündən asılıdır.

2- Ekstraksiya üçün su ilə praktik olaraq qarışan üzvi həlledicilərdən istifadə edilir ki, bu da tam ekstraksiyanı təmin edir.

3- Üzvi həlledici çox zaman ekstraksiya olunan birləşmə ilə az və ya çox dərəcədə davamlı olan birləşmələr əmələ gətirir. Əmələ gələn solvatlar ekstraksiya prosesini asanlaşdırır və ekstraksiya olunan maddənin tamamilə üzvi fazaya keçməsini təmin edir. Bu baxımdan həlledicilər təsirsiz və fəal olmaqla iki yerə bölünür.

4-Təsirsiz həlledicilər ekstraksiya olunan maddə ilə solvat əmələ gətirir. Təsirsiz həlledicilərə karbohidrogenlər və onların törəmələri daxil deyildir.

5-Fəal həlledicilərə tərkibində oksigen olan üzvi maddələr daxildir. Məsələn, spirtlər, ketonlar, sadə və mürəkkəb efirlər fəal həlledicilərdir. Fəal həlledicilərin solvat əmələ gətirməsi həlledici molekulunda olan oksigen atomu ilə ekstraksiya olunan birləşmənin hidrogen atomu arasında hidrogen rabitəsinin əmələ gəlməsi ilə izah edilir.

6-Həlledicilər xüsusi çəkilərinə görə də üç qrupa bölünürlər.

A) I-1,3,5; II- 2,4,6

B)I-1,3,4; II- 2,5,6

C)I-2,4,5; II- 1,3,6

D)I-1,2,6; II- 3,4,5

E)I-3,4,6; II-1, 2,5

A) (R₃NH⁺A^–)_su (R₃NH⁺,A^–)_üzv

B)(R₃NH⁺) + A^– (R₃NH⁺,A^–)

C) R₃A + NH⁺ (R₃NH⁺,A^–)

D) (RNH₄) + A  R₃NH⁺,A^–

E) R⁺ + A^– RA

1 -Neytrallaşdırma

2 -Reduksiya

3 -Üçuculuq

4 -Distillə

5-Oksidləşmə

A) 2, 3,5

B) 1, 2

D) 2, 3,4

E) 1, 2, 3.

##num=9//level=9//sumtest=20//naem=//9.ÜR-LƏRIN HƏCMI ANALIZDƏ TƏTBIQI//

A) Müxtəlif kationların komplekson III ilə birləşmə əmələ gətirməsi mühitin pH-dan asılı deyildır.

B) Əmələ gələn daxili kompleks birləşmənin davamsızlıq sabiti nə qədər kiçik olarsa, kompleks o qədər davamlı olar və onun əmələ gəlməsi üçün az qatılıqda EDTA ionunun olması kifayət edər. Turşuluq artdıqda EDTA ionlarının qatılığı azaldığından kompleks daha çox turş mühitdə alına bilər.

C) Kompleksonlarla davamlı kompleks birləşmələr əmələ gətirən bir sıra kationlar (Fe³⁺, Al³⁺, Sc³⁺, Zr⁴⁺) təyin edilir. Məsələn, dəmir pH=1-2, alüminium pH=5-6 olduqda təyin olunur.

D) Turş mühit yaratmaq üçün asetat buferindən (CH₃COOH+CH₃COONa) və ya mineral turşularla onların duzlarının qarışığından istifadə olunur. Lakin turşuluğu çox artırmaq olmaz. Belə ki, alınan kompleks parçalana bilər. Ona görə də kationların çoxu pH=8-13 intervalında təyin olunur. Məsələn, Zn pH=9-10, Mg pH=10-11,

E) qələvi mühit yaratmaq üçün ammonium buferindən və ya qələvi məhlullarından (NaOH, KOH) istifadə olunur. pH=8-10 yaratmaq üçün ammonium buferindən (NH₄OH+NH₄Cl), pH>10 yaratmaq üçün 20%-li KOH, NaOH məhlulundan istifadə olunur.

1 - Birbaşa titrləmə üçün müvafiq indikator seçmək mümkün olmadıqda

2 - Titranatla metal kationları çox sürətlə qarşılıqlı təsirdə olduqda

3 - Təyin edilən ion optimal pH-da hidroksokompleks şəklində çökdükdə

A) 1, 3

B) 1, 2

D) 2, 3

Meİnd^- + H₂y^2- Mey^2- + Hind^2- + H⁺

1 2 3 4

A) 4-rəngsiz

C) 2-rəngsiz

D) 4-göy

E) 3-rəngsiz.

1 - Metal ionu ilə indikator davamsız birləşmə əmələ gətirməlidir

2 - Metal ionu ilə indikator 1: 1 nisbətində davamlı birləşmə əmələ gətirməlidir

3 - Metalın indikatorla kompleksi, onun kompleksonatı ilə müqayisədə az davamlı olmalıdır

A) 1

B) 2, 3

D) 1, 2

A) H₂ y^2– + Meⁿ⁺ Mey ^n–4 + 2H⁺

B)H₂ y^2– + 2Meⁿ⁺ Mey+ H⁺

C)y^4– + Meⁿ⁺ Mey ^n–4

D)H₂ y²⁺ + Meⁿ⁺ Mey ^n–1 +8 H⁺

E)H₂ y^2– +2 Meⁿ⁺2Mey+ 5H⁺

1- Onlar suyun codluğunun kompleksonometrik təyini üçün təklif edilmişdir.

2- Onlar erioxrom qara T indikatorunda olan funksional analitik qrupa malikdir.

3- Ca²⁺ və Mg²⁺ ionları ilə narıncı rəngli daxili kompleks birləşmə əmələ gətirirlər.

4- Qələvi mühitdə bu indikatorlar boz-mavi rəngli olurlar.

5- Hər ikisi səciyyəvi indikatorlar deyildir.

6-Onlar erioxrom qara T indikatorunda olan funksional analitik qrupa malik deyildir.

7-Hər ikisi səciyyəvi indikatorlardır.

A) 6,7

B) 2,4,5

D) 4,5,7

1- Mey^2– + 2H⁺

2- H₂O+ Mey³– + 2H+

3- Mey^2– +3H⁺

4-2Mey^4– + H⁺

5- Mey + H₂

A) 1

B) 2

D) 4

A) Alizarin S vəalizarinkompleksion

B) Pirokatexin bənövşəyi, 4-etoksiakridon

C) Mureksid, eozin, 2-naftilamin

D) Erioxrom,fenolftalein

E) Varianin göyü,erioxrom

A) Alizarinkompleksion,alizarin S

B) Mureksid, benzoflavin

C) Pirokatexin bənövşəyi

D) Erioxrom, eozin,salisil turşusu

E) Fenolftalein, antranil turşusu, salisil turşusu

A) Purpur turşusunun kalium duzudur

B) Purpur turşusu üçəsaslı turşudur

C) Mureksid məhlulu davamsız olur

D) Ammonium purpuratın suda 0,1M məhlulu 12-15 günə parçalanır

E) Kalsiumla narıncı qırmızı kompleks əmələ gətirir.

1 - Temperatur

2 - Kompleksəmələgətirici və liqandın təbiəti

3 - Titrlənən məhlulun pH-ı

4 - İlkin məhlulun qatılığı

A) 1, 2

C) 1, 4

E) 1

1 - Metalla komplekson III kompleksinin rəngi

2 - Metalloindikatorun rəngi

3 - Metalın indikatorla kompleksinin rəngi

4 - Məhlulun pH-nın dəyişməsi

A) 2

C) 1, 4

E) 1, 2

A) Qüvvətli beş əsaslı turşudur

B) pH=2-4 olduqda Bi³⁺, Ti⁴⁺ ionlarının təyinində tətbiq olunur

C) pH=9 –11 olduqda qırmızı rəngdə olur

D) Göy rəngli komplekslər əmələ gətirir

E) pH=9 –10 olduqda Mg²⁺, Mn²⁺, Ni²⁺, Zn²⁺ ionlarının təyinində tətbiq olunur

A) y^4– + Meⁿ⁺ Mey^{n – 4}

B) 2H₂y ^2– + 2Meⁿ⁺3Mey^{n – 4} + 2H⁺

C)H₂ y^2– + 5Meⁿ⁺ Mey + H₂

D) 2H₂ y^2– + Meⁿ⁺ Mey ^– + H⁺

E)Hy²⁺ + Meⁿ⁺ Mey+ 4H⁺

1 - Kompleksonun təsirindən metalloindikator kompleksi asanlıqla parçalanmalıdır

2 - Rəngin dəyişməsi kəskin olmalıdır

3- Me:İnd=1:2 nisbətində birləşməlidir

A) 1, 2

B) 1, 3

D) 2, 3

1- Mey^– + 2H⁺

2- Mey^4-+ H₂

3- Mey^– + H⁺

4- Mey+ H₂O

5- Mey^3– + 2H⁺

A) 1

B)2

D)4

1 - Təyin edilən ion optimal turşuluqda hidroksokompleks şəklində çökmədikdə

2 - Titrantla metal kationları çox yavaş reaksiyaya girdikdə

3 - Müvafiq indikator olmadıqda

4-Titrantla metal kationları sürətli reaksiyaya girdikdə

A) 2, 3

C) 1, 2

E) 1, 2, 3

Meİnd⁺ + H₂y^2- Mey^2- + İnd^- + 2H⁺

1 2 3 4

A) 1-rəngsiz

C) 3-rəngsiz

D) 4-göy bənövşəyi

E) 1-qırmızı.

1 - Kompleksonometriya

2 - Kompleksonometrik titrləmə

3 - Həcmi analiz

4 - Çökdürmə üsulu

5-Fotometriya

A) 1, 2

B) 1, 3,5

D) 1, 2, 3

E) 1, 4

180. 4-(2-piridilazo) rezorsin haqqında hansı fikir doğrudur:

1 - 4-(2-piridilazo) rezorsinasetat buferi mühitində Mn²⁺, Ni²⁺, Zn²⁺, Cd²⁺, Cu²⁺ təyinində istifadə olunur;

2 - 4-(2-piridilazo) rezorsin kompleksləri rəngsizdir

3 - 4-(2-piridilazo) rezorsininsərbəst indikatoru sarı rənglidir

4 - 4-(2-piridilazo) rezorsinin indikator kimi 0,05 və ya 0,2%-li məhlulundan istifadə olunur

A) 1, 3, 4

B) 2, 3, 4

C) 1, 2, 3

D) 2, 3

E) 2, 4.

A) I-1;II-2;III-3

B) I-2; II-3;III-3

C) I-1;II-3;III-2

D) I-3;II-2;III-1

E) I-2;II-1;III-3

A) Polyaroqramma

B) Rentgenoqramma

C) Kardioqramma

D) Ensafeloqramma

E) Elektroqramma

1- Dərəcli əyri üsulu

2- standartlar üsulu

3-əlavəetmə üsulu

4-titrimetrik üsulu

5-qravimetrik üsulu

6- fotometrik üsulu

7- ekstraksiya üsulu

A)1,2,3

B)4,5,6

D)2,4,6