Produtsentlarni o‘stirish usullari Mikrobiologik yo‘l bilan fermentlarni ishlab chiqarishni, iqtisodiy samaradorligini aniqlovchi
omillardan biri-mikroorganizmlarni o‘stirish usulidir. O‘stirishni bir necha usullari mavjud: sirtqi
(yuzaki), suyuq ozuqa muhitida (davriy), osib (juda ham kam ishlatiladi) va ozuqa muhitida
to‘xtovsiz o‘stirish usullari.
Mikroorganizmlarni qattiq faza sirtida, yuzaki o‘stirish juda katta ahamiyatga ega.
YAponiyada va Uzoq SHarqni boshqa mamlakatlarida ivitilgan bug‘doy yoki guruchga tuzlar
solib, uy haroratida va steril sharoitda maxsus idishlarda zamburug‘ o‘stiriladi. SHu usulda
amilaza, proteaza, pektinaza, sellyulaza va boshqa fermentlar olinadi. O‘tgan asrning 20-yillarida-
antibiotiklar ishlab chiqarish boshlangan davrda–mikroorganizmlarni suyuq ozuqa muhitida,
chuqurlikda o‘stirish usuli yaratilgan. Bu usuldan foydalanib, fermentlar biosintezini amalga
oshirish, dastlabki tajribalarda o‘zini istiqbolli ekanligini ko‘rsatdi.
Sanoat fermentatsiyasini asosiy maqsadi energiyadan (o‘stirish harorati, ozuqa muhitini
sterilizatsiya qilganda va uni aralashtirganda sarflanadigan energiya vax.k.) unumli va samaraliroq
foydalanishdan iborat. SHuning uchun ham ozuqa muhitining komponentlarini energetik va
ozuqaviy bahosi eng muhim omillardan hisoblanib, o‘stirish sharoitini tanlash ham katta
ahamiyatga ega (harorat, rN, O2 ni parsial bosimi, jarayonni davomiyligi va x.k.). Sanoat
sharoitida mahsulotni tan narxini belgilashda fermentatsiyadan tashqari, ozuqa muhiti
komponentlarini bahosi, energiya sarflari, xizmatchilarni mehnat harajatlari, apparatlarni
ishlatishdagi harajatlar va boshqa muayyan jarayon bilan aloqador bo‘lgan xarajatlar e’tiborga
olinadi.
Nazorat savollari
47
1.
Fermentlar muxandisligining maqsad va vazifalari
2.
Fermentlarni biologic obyektdan ajratish usullari
3.
Fermentlarni tozalash usullari
4.
Fermentlar immobilizatsiyasi
5.
Immobillashda qo’llaniladigan tashuvchilar va ularga qo’yilgan talablar
