-E=(p1-p2)/d
-E=E0E
+φ=q/4πεε0
-E=U/d
toklar o’zaro ta’sirlashmaydi:
-toklar itariladi
+toklar tortiladi
-javoblar ichida tug’risi yo’q
-kuchlar utkazgich buyicha yunalgan
O’zinduksiya elektr yurituvchi kuchni aniqlash uchun qaysi
formuladan foydalaniladi:
+E= -dф/dt
-E=q/I*coswt
-E=E0coswt
-I=Ews
Zaryadga bir vaqtning o’zida ta’sir qiluvchi magnit va elektr maydonlarining ta’sir kuchini qaysi formula bilan ifodalanadi:
-F=qE
-F=qE/q[vB]
+F=qvB
-I=Ews
Berilgan tenglamalardan qaysi biri o’zgaruvchan tok kuchlanishining ifodasi bo’ladi:
-U=IR
-U=Ed
-U=A/q
+U=U0*sinwt
Bir xil yo’nalishdagi toklar o’zaro qanday ta’sirlashadi:
+o’zaro tortishadi
-o’zaro ta’sirlashmaydi
-o’zaro itarishadi
-javoblar ichida tug’risi yuq
Yarim o’tkazgichda teshik va elektron uchrashganda nima hosil bo’ladi:
-musbat ion
-manfiy ion
+neytral
-musbat va manfiy ionlar
Elektr tokining qaysi ta’sirlari doimo mavjud bo’ladi:
1. issiqlik 2. kimyoviy 3. magnit:
-1,2,3
-1
-2 1
+3
Yarim o’tkazgichli diod qanday o’tkazgich hisoblanadi:
-elektr tokini utkazmaydi
+bir tomonlama o’tkazadi
-ikki tomonlama utkazadi
hamma javoblar to’g’ri
Qarshilikning temperatura koeffitsiyenti ta’rifini ko’rsating:
-kattalikning uzgarishini kursatuvchi kattalik
+o’tkazgich temperaturasi 1S ga o’garganda uning qarshiligi o’zgarishini bildiruvchi kattalik
-tok kuchining uzgarishini kursatuvchi kattalik
-qarshilik uzgarishini kursatuvchi kattalik
O’tkazgichlar parallel bo’lganda kuchlanish ifodasini ko’rsating:
-U=U1/U2
+ U1=U2
-U=I*R
-U=A/I*t
Moddaning magnit singdiruvchanligi µ≤ 1bo’lsa, u qanday modda bo’ladi?
-paramagnit
+diamagnit
-ferromagnit
-magnit xossaga ega emas
To’lqin uzunligi ifodasini toping:
-S=r*t
+λ=v t
- λ =S*t
-X=Acoswt
Tebranish konturidagi xususiy tebranishlar chastotasining ifodasini ko’rsating:
+ν=1/2π(LC)1/2
-T=2p*LC
-W=1/T
-C=T2/4/2l
Yorug’lik oqimining ifodasini ko’rsating:
-I=F/A
+F=W/t
-E=F/S
-E=I/r2
Manbaning yorug’lik kuchi deb:
-vaqt birligi ichida yorug’lik energiyasiga teng bo’lgan kattalikka aytiladi
-birlik fazoviy burchak ostida chiqayotgan yoruglik oqimiga teng bo’lgan kattalikka aytiladi
+birlik yuzaga mos keluvchi yorug’lik oqimiga aytiladi
-yuza birligiga mos keluvchi yorug’lik kuchiga aytiladi
Ravshanlikning SI sistemasidagi birligini ko’rsating-:
-lk
+Kd/m2
-kd/ lm
-st
Yorug’lik prizmadan o’tganda qaysi rang eng katta burchakka og’adi:
-qizil
+binafsha
-yashil
-sariq
Bryuster qonunini ifodalovchi formulani ko’rsating:
+tgi=n
-tgi=n/2
-Sini=n
-cosi=n
Malyus qonunini ifodalovchi tenglamani ko’rsating:
-E=Ecosa
-H=Hcosa
+I=Iocos2a
-I=Ioe-cxl
Ikki kogerent yorug’lik to’lqinlarining ustma-ust tushishi tufayli tebranishlarning kuchayishi yoki kamayishi:
+interferensiya hodisasi deyiladi
-difraksiya xodisasi deyiladi
-yorug’lik qutblanishi deyiladi
-dispersiya xodisasi deyiladi
Keltirilgan formulalardan qaysi biri d davrli difraksion panjara spektrida burchak ostida minimumlar kuzatilishi shartini ifodalaydi:
-dSin+k
-dCos=k
+dSin b =(2k±1)λ
-dCos+(2k1)2
Quyidagilar ichidan Vin qonunini ifodalovchi formulani ko’rsating:
-P=hvc
+λm= b /T
-U=1/4pEr
-n=Sina/Sinb
Qanday nurga yassi qutblangan nur deyiladi?
+Elektr vektori E tekislikda yotgan elektromagnit tulqin
-Magnit vektori N tuliq aniq tekislikda yotgan elektromagnit tulqin
-E vektori va N vektori xam tuliq aniq tekislikda yotgan elektromagnit tulqin
-yorug’likning qutiblanish tekisligini burish xossasiga ega
Qanday moddalarga optik aktiv moddalar deyiladi:
-yorug’likni qutblantirish xossasiga ega
-yorug’likni sindirish qobiliyatiga ega
-yorug’likni qaytarish xususiyatiga ega
+yorug’likning qutiblanish tekisligini burish xossasiga ega
Aylana harakatida chiziqli va burchak tezlik orasida qanday bog’lanish bor:
-a = e * R
-a = v^2/R
+V = w * R
F=ma
Fizik mayatnik deb :
-Tashqi kuchlar ta’sirida tebranuvchi moddiy nuqtaga aytiladi
-biror ipga osilgan ulchamlari katta bo’lgan sharchaga aytiladi
+Og’irlik kuchi tasirida vertikal ipga nisbatan tebranuvchi qattiq jism
-yorug’likni qaytarish xususiyatiga ega
Agar jism zichligi har xil bo’lgan suyuqlikka botirilsa Arximed kuchi:
-Zichligi kichik muxitda katta bo’ladi
-Zichlikka bog’lik emas
+Zichligi katta bo’lgan muhitda katta bo’ladi
-yorug’likni qaytarish xususiyatiga ega
Erkin garmonik tebranishlarning defferinsal tenglamasini ko’rsating:
-F=m*d^2x/dt^2
-X=Acos(W0t+P0)
+d2x/dt2+ω02x=0
-F=ma
Qo’zg’almas o’q atrofida aylanma harakat qilayotgan jisimning inersiya momenti ifodasini ko’rsating:
-M= F*d
-L=I*W
-F=m*a
+I=m*r2
Majburiy tebranish tenglamasi yechimi qanday ifodalanadi:
+x=A*cos(ω0t+φ0)
-x=x0+P*t
-x=A*sin(Wt-P)
-x+A*sinW (t-I/P)
Erkin garmonik tebranishlarda maksimal tezlanish nimaga teng:
+Aω02
-A*W
-A/W0^2
-A/W
Shalolaning uzluksizlik sharti qanday ifodalanadi:
+S1/P1=S2/P2
-S*P=const
-P=S/T
-A/W
Issiqlik dvigatelning F I K qanday:
+η=(Q1-Q2)/Q1
-n= (T1-T2)FT1
-n=Afoy/A sarf
-A/W
Izotermik jarayondagi ish formulasini ko’rsating :
-A=P(V1-V2)
+A=RT*lnV2/V1
-A=mgh
-η=(Q1-Q2)/Q1
So’nuvchi tebranish harakat tenglamasi ifodasini ko’rsating:
-x=Asin(Wt-P)
-X=Asin(Wt+P0)
+x=A*e^-at*sinWt
-η=(Q1-Q2)/Q1
Aylanma harakat qilayotgan jismning kinetik inergiyasi ifodasini ko’rsating:
+I*ω2/2
-m*V^2/2
-mgh
-1/2m*W0^2*A^2
Moddiy nuqtaning biror aylanish o’qiga nisbatan inersiya momenti ifodasi :
-M=F*r
+I=m*r^2
-M=I*B
η=(Q1-Q2)/Q1
So’nuvchi tebranishlar uchun so’nish ko’rsatkichi ifodasini ko’rsating:
-F=-kx
+β=r/2m
-p=r/2m*T
-η=(Q1-Q2)/Q1
Mexanik kinetik energiya formulasini ko’rsating:
-K=mp
+K=mv^2/2
-P=Fp
-η=(Q1-Q2)/Q1
Idish devorlariga gaz bosimining ifodasi:
-P=F/s
-P=pgh
-P=a/p^2
+ P=1/3*nm<υ2>
Matematik mayatnik tebranish davri ifodasini ko’rsating:
-T=2p/W
-M=I*e
+T=2π(l/g)1/2
-F=m*a
Aylanma harakat dinamikasini asosiy qonunini ko’rsating:
-My=Ek2-Ek1
-L=m*V*r
+M=I*ε
-F=m*a
Qo’zg’almas o’q atrofida aylanma harakat qilayotgan jismning inersiya momenti ifodasini toping:
-M=F*d
+M=I*ω
-F=ma
- I=mr^2
Suyuqliklar oqishida Nyuton tenglamasi qanday ifodalanadi:
-Fish=mN
+Fish=ηdυ/dx*S
-F=-kX
- I=mr^2
Real gazning holat tenglamasini ko’rsating:
-PV=const
+(P+a/v^2) (v-b) =RT
-P=nkT
- I=mr^2
Nyutonning II-qonuni ifodasini ko’rsating:
-a=e*R
-a=V^2/R
-V=W*R
+F=m*a
tekis tezlanuvchan harakatda tezlikning ifodasini ko’rsating:
+υ=υ0+at
-M=I*e
-I=M*e
- I=mr^2
suyuqlikka botirilgan qattiq jismga qaysi kuchlar ta’sir etadi:
-FA, Fog, Ft
-Fel, Fn, Fish
+Fog, FA,
- Fish
Impuls ifodasini ko’rsating:
+P=mυ
-F=mg
-F=-kx
-F=rgh
Quydagi ifodadan qaysi bittasi markazga intilma tezlanish formulasini ifodalaydi:
-a=dr/dt
-a=at+an
-a=r-r/t
+a=v^2/R
Suyuqliklar uchun kinematik qovushqoqlik ifodasini ko’rsating:
-Re=ηp/v
+ν=η/ρ
-P=pp^2/2
-a=r-r/t
suyuqliklar uchun Bernulli tenglamasi ifodasini ko’rsating:
+pυ^2/2+pgh+P=const
-pp2/2+P=const
-F=6pn*r*p
-F=o*l
Adiabatik jarayonda Pausson koeffitsiyentini qaysi formula bo’yicha aniqlanadi:
-m=F/N
-k=F/x
+γ=Cp/Cv
-nA/Q
Suyuqlik va gazlarning bosimi hamma yo’nalishlarda bir xil uzatish xossasi ularning molekulalari ….. natijasidir:
+hamma yo’nalishlarda ko’cha olishining
-massasining kichik bulishi
-ulchamlarning kichik bulishi
-fakat bir nukta (muvozanat vaziyati) atrofida tebranishining
Paskal qonunini ta’riflang:
-Gazga kursatiladigan bosim gaz hajmining har bir nuqtasiga uzgarishsiz uzatiladi.
-Suyuqlikka kursatiladigan bosim suyuqlik hajmining xar bir nuqtasiga uzgarishsiz uzatiladi.
-Suyuqlikka yoki qattiq jismga kursatiladigan bosim suyuqlik yoki qattiq jism hajmining xar bir nuqtasiga uzgarishsiz uzatiladi.
+Suyuqlikka yoki gazga kursatiladigan bosim suyuqlik yoki gaz hajmining xar bir nuqtasiga uzgarishsiz uzatiladi.
Quyidagi faktlarning qaysilari Paskal qonuni bilan bog’liq:
1) futbol tupi unga xavo damlanganda shar shaklini oladi, 2) tish pastasi idishi ezilganda uning bug’zidan pasta tashqariga chiqadi, 3) gazlar uziga berilgan hajmni to’liq egallaydilar
-Faqat 1
-Faqat 2
-1va2
+hammasi
Suyuqlik, gaz va qattiq jismlarning bosimni uzatishida qanday farq bor:
-qattiq jismlarda bosim xamma yunalishlarda bir xil uzatiladi, suyuqlik va gazlarda esa ta’sir qilayotgan kuch yunalishida uzatiladi
+Suyuqlik va gazlarda bosim xamma yunalishlarda bir xil uzatiladi, qattiq jismlarda esa ta’sir qilayotgan kuch yunalishida uzatiladi
-Suyuqliklarda bosim xamma yunalishlarda bir xil uzati ladi, qattiq jismlarda va gazlarda esa ta’sir qilayot gan kuch yunalishida uzatiladi
-Gazlarda bosim xamma yunalishlarda bir xil uzatiladi, qattiq jismlarda va suyuqliklarda esa ta’sir qilayotgan kuch yunalishida uzatiladi
Berk zanjir uchun Om qonuni ifodasini ko’rsating:
-J=U/R
+J=E/(R+r)
-m=k*q
-R=R0(1+at)
Konturdan o’tayotgan tok tufayli vujudga kelayotgan magnit oqimining formulasini ko’rsating:
-dF=-Einddt
-dF=BdS
-l=(Eind-dF/dt)/R
+F=LI
Tebranish konturining chastotasi formulasini ko’rsating:
+Wo=(LC)^1/2
-Wo=2p/n
-Wo=(k/n)^1/2
-Wo=(g/l)^1/2
Quyidagi formulalardan qaysi biri elektr tokining formulasini ifodalaydi:
+I=q/t
-I=U/R
-q=It
-j=I/S
Lorens kuchini ko’rsating:
-F=-qg/4poEr^2
-F=I[l1B]
+F=IBdl Sinb
-j=I/S
Magnit induksiyasi vektorining (B) sirt oqimini ko’rsating:
+Ф=BS*Cosa
-Fv=BS
-F=LI
-dF=-Edt
O’zgaruvchan tok kuchlanishining effektiv qiymatini ko’rsating:
-U=IR
+Uef=Um/2^1/2
-U=EI
-A=Uq
Induksion elektr yurituvchi kuchning formulasini ko’rsating:
-Ei=At/q
+εi=-d Ф /dt
-Ei=Bl*Sina
-Ei=V(T1-T2)
Elektron nima:
+1,6*10-19 Kl manfiy zaryadga ega bo’lgan elementar zarracha
-1,6*10-19 Kl musbat zaryadga ega bo’lgan elementar zarracha -geliy atomining ioni
-Uglerod atomi yadrosining 1/12 qismi
-xususiy
Tranzistor nimalardan tashkil topgan:
-katod va anoddan
-emitter va kollektordan
-baza va emitterdan
+emitter, baza va kollektordan
Kuchlanish qanday asboblarda o’lchanadi:
1 Ampermetr 2 Millivoltmetr 3Reostat 4 Vattmetr 5Voltmetr
-3,4
-1,2
-3,5
+2,5
Aralashmasiz yarim o’tkazgichlar qanday turdagi o’tkazuvchanlikka ega:
+asosan elektron
-asosan kovak
-xususiy
-tok utkazmaydi
Termoelektron emissiya nima:
- qizdirilgan qattiq jism yuzasidagi musbat ionlar nurlanishi
+qizdirilgan qattiq jism yuzasidagi elektronlar nurlanishi
-atomning elektron va ionga ajralishi
-atomlarning elektronlarga parchalanishi
Termodinamikaning 1-qonuni nimani tavsiflaydi:
-mexanik energiyaning saqlanishini
-elastik deformatsiya energiyasini
-issiqlik muvozanatini
+energiyaning saqlanish qonunini
Sig’imning birligini ko’rsating:
-A
+F
-Gn
-V
O’zgarmas tok zanjiridagi quvvat qaysi formula bilan aniqlanadi:
+N=A/t
-N=IU
-G F=qtd
-Q=I2Rt
Qaysi formula magnit induksiyasi vektorining maydon kuch-
langanligiga bog’liqligini ifodalaydi:
-B=F/Il
- B=M0MI/2R
-B=M/P*Sina
+B=µµ0H
Bir kulon deb nimaga aytiladi:
+o’zgarmas tok kuchi 1A bo’lganda o’tkazgichning ko’ndalang kesimidan 1s davomida o’tadigan elektr zaryadining miqdoriga aytiladi
-utkazgichning kundalang kesimidan birlik vaqt davomida utadigan zaryadga miqdoran teng kattalikka
-utkazgich uchlaridagi potensial tushishiga
-elektr tokini utkazuvchi moddalarga
Tok kuchi formulasini ko’rsating:
-C=q/U
+J=q/t
-W=1/2E0E2
-B=µµ0H
O’tkazgichlarni parallel ulaganda umumiy qarshilik qanday
ifodalanadi:
-R=r*l/S
-I=U/R
+1/R=1/R1+1/R2
-B=µµ0H
To’gri javobni toping: Zanjir bir qismidagi tok kuchi
-qarshilikka tug’ri proporsional va kuchlanishga teskari proporsional
+ kuchlanishga to’g’ri va qarshilikka teskari proporsional
-kuchlanish bilan qarshilik kupaytmasiga teng
-utkazgichdan vaqt birligida utgan zaryad miqdoriga teng
Nuqtaviy zaryadning maydon potensialini hisoblash uchun qaysi formuladan foydalaniladi:
-E=(r1-r2)/d
-E=E0E
+ϕ=q/4πεε0
-E=U/d
Har xil yo’nalishli 2 parallel teng toklar o’zaro ta’sirini ifodalovchi to’g’ri javobini ko’rsating:
-toklar uzaro ta’sirlashmaydi
+toklar itariladi
-toklar tortiladi
-kuchlar utkazgich buyicha yunalgan
O’zinduksiya elektr yurituvchi kuchni aniqlash uchun qaysi formuladan foydalaniladi:
+E= -dФ/dt
-E=q/I*coswt
-E=E0coswt
-I=Ews
Elektr zaryadga ta’sir kuchni qaysi formula bilan ifodalanadi:
+F=qE
-F=qE/q[vB]
-F=qvB
B=µµ0H
Berilgan tenglamalardan qaysi biri o’zgaruvchan tok kuchlanishining ifodasi bo’ladi:
-U=IR
-U=Ed
-U=A/q
+U=U0*sinwt
Bir xil yunalishdagi toklar uzaro qanday ta’sirlashadi:
+o’zaro tortishadi
-o’zaro ta’sirlashmaydi
-o’zaro itarishadi
-javoblar ichida tugrisi yuq
Yarim utkazgichda teshik va elektron uchrashganda nima hosil bo’ladi:
-musbat ion
-manfiy ion
+Neytral atom
-musbat va manfiy ionlar
Elektr tokining qaysi ta’sirlari doimo mavjud bo’ladi:
1 issiqlik 2 kimyoviy 3 magnit
-1,2,3
-2 1
+3
-1,2
Yarim o’tkazgichli diod qanday o’tkazgich hisoblanadi:
-elektr tokini o’tkazmaydi
+bir tomonlama o’tkazadi
-ikki tomonlama o’tkazadi
Qarshilikning temperatura koeffitsiyenti ta’rifini ko’rsating:
-kattalikning uzgarishini kursatuvchi kattalik
+o’tkazgich temperaturasi 1 0S ga o’zgarganda uning qarshiligi o’zgarishini bildiruvchi kattalik
-tok kuchining uzgarishini kursatuvchi kattalik
-qarshilik uzgarishini kursatuvchi kattalik
O’tkazgichlar parallel bo’lganda kuchlanish ifodasini ko’rsating:
-U=U1/U2
+U1=U2
-U=I*R
-U=A/I*t
Moddaning magnit singdiruvchanligi µ >> 1 bo’lsa, u qanday modda bo’ladi:
-paramagnit
-diamagnit
+ferromagnit
-magnit xossaga ega emas
To’lqin uzunligi ifodasini toping:
-S=r*t
+λ=vT
-λ=S*t
-X=Acoswt
Tebranish konturidagi xususiy tebranishlar chastotasining ifodasini ko’rsating:
+ω=1/2π(LC)1/2
-T=2p*LC
-W=1/T
-C=T2/4/2l
Yorug’lik oqimining ifodasini ko’rsating:
-I=F/w
-E=F/S
+E=I/r2
-E=E0cosa
Manbaning yorug’lik kuchi deb:
-vaqt birligi ichida yorug’lik energiyasiga teng bo’lgan kattalikka aytiladi
-birlik fazoviy burchak ostida chiqayotgan yorug’lik oqimiga teng bo’lgan kattalikka aytiladi
+birlik yuzaga mos keluvchi yorug’lik oqimiga aytiladi
-yuza birligiga mos keluvchi yorug’lik kuchiga aytiladi
Ravshanlikning SI sistemasidagi birligini ko’rsating:
-lk
+Kd/m2
-kd G lm
-st
Yorug’lik prizmadan o’tganda qaysi rang eng kichik burchakka og’adi:
+qizil
-binafsha
-sariq
-zargaldoq
Bryuster qonunini ifodalovchi formulani ko’rsating:
+tgi=n
-tgi=n/2
-Sini=n
-cosi=n
Malyus qonunini ifodalovchi tenglamani ko’rsating:
-E=Ecosa
-H=Hcoa
+I=Iocos2a
-cosi=n
Ikki kogerent yorug’lik to’lqinlarining ustma-ust tushishi tufayli tebranishlarning kuchayishi yoki kamayishi:
+interferensiya hodisasi deyiladi
-difraksiya xodisasi deyiladi
-yorug’lik qutblanishi deyiladi
-fotoeffekt xodisasi deyiladi
Qanday nurga yassi qutblangan nur deyiladi:
+Elektr vektori E tekislikda yotgan elektromagnit to’lqin
-Magnit vektori N tuliq aniq tekislikda yotgan elekt-romagnit tulqin
-vektori va N vektori xam tuliq aniq tekislikda yotgan elektromagnit tulqin
-qutblari o’zaro uzviy boglangan elеmеntar magnеtiklarning mavjudligi
Qanday moddalarga optik aktiv moddalar deyiladi:
-yorug’likni qutblantirish xossasiga ega
-yorug’likni sindirish qobiliyatiga ega
-yorug’likni qaytarish xususiyatiga ega
+yorug’likning qutblanish tekisligini burish xossasiga ega
Kulon gipotеzasi (magnit maydon tugrisida):
+qutblari o’zaro uzviy boglangan elеmеntar magnеtiklarning mavjudligi
-Moddalarning molеkulalari va atomlari ichida elеmеntar elеktr toklari aylanadi va elеmеntar magnit maydoni xosil kiladi. Shuning uchun istalgan jismning magnit xossalari uning ichida elеmеntar toklar mavjudligi natijasidir
-Tabiatda aloxida magnit zaryadlari bo’lishi mumkin emas Moddaning xar bir atomi uning magnit xususiyatlari nuqtai nazaridan elеmеntar aylanma elеktr toki dеb qarash mumkin Natijada moddaning magnit maydoni shu elеmеntar toklar xosil kilgan magnit maydonlar yigindisidan iboratdir
Ampеr gipotеzasi:
-qutblari o’zaro uzviy boglangan elеmеntar magnеtiklarning mavjudligi
+Moddalarning molеkulalari va atomlari ichida elеmеntar elеktr toklari aylanadi va elеmеntar magnit maydoni xo sil kiladi Shuning uchun istalgan jismning magnit xossalari nig ichida elеmеntar toklar mavjudligi natijasidir
-tabiatda aloxida magnit zaryadlari bo’lishi mumkin emas Moddaning char bir atomi uning magnit xususiyatlari nuqtai nazaridan elеmеntar aylanma elеktr toki dеb qarash mumkin Natijada moddaning magnit maydoni shu elеmеntar toklar xosil kilgan magnit maydonlar yig’indisidan iboratdir
Moddaning magnit maydoni:
-qutblari o’zaro uzviy bog’langan elеmеntar magnеtiklarning mavjudligi
-Moddalarning molеkulalari va atomlari ichida elеmеntar elеktr toklari aylanadi va elеmеntar magnit maydoni xosil qiladi Shuning uchun istalgan jismning
magnit xossalari uning ichida elеmеntar toklar mavjudligi natijasidir
+ Tabiatda aloxida magnit zaryadlari bo’lishi mumkin emas Moddaning xar bir atomi uning magnitxususiyatlari nuqtai nazaridan elеmеntar aylanma elеktr toki dеb qarash mumkin Natijada moddaning magnit maydoni shu elеmеntar toklar
xosil qilgan magnit maydonlar yig’indisidan iboratdir
Magnit maydonini urganishda..... tushunchasidan foydalinadi:
-Nuqtaviy zaryad
+Tokli еpik kontur
-Magnit zaryadi
-fotoeffekt xodisasi deyiladi
Magnit induksiyasi:
+Vеktor kattalik bo’lib, uning moduli birlik magnit momеntiga ega bo’lgan tokli konturga ta'sir kiluvchi maksimal aylantiruvchi momеnt bilan aniklanadi
-Vеktor kattalik bo’lib, uning moduli tokli konturdan O’tayotgan tok kuchini shu kontur yuzasiga ko’paytmasiga tеng
-Tokli konturning magnit momеntini magnit induktsiya vеktorining vеktor ko’paytmasiga tеng
Tokli konturning magnit momеnti:
-Vеktor kattalik bo’lib, uning moduli birlik magnit momеntiga ega bo’lgan tokli konturga ta'sir kiluvchi maksimal aylantiruvchi momеnt Bilan aniqlanadi
+Vеktor kattalik bo’lib, uning moduli tokli konturdan O’tayotgan tok kuchini shu kontur yuzasiga ko’paytmasiga tеng
-Tokli konturning magnit momеntini magnit induktsiya vеktorining vеktor ko’paytmasiga tеng
Aylantiruvchi kuch momеnti:
-Vеktor kattalik bo’lib, uning moduli birlik magnit momеntiga ega bo’lgan tokli konturga ta'sir qiluvchi maksimal aylantiruvchi momеnt bilan aniqlanadi
-Vеktor kattalik bo’lib, uning moduli tokli konturdan oqayotgan tok kuchini shu kontur yuzasiga ko’paytmasiga tеng
+Tokli konturning magnit momеntini magnit induktsiya vеktorining vеktor kupaytmasiga tеng
Magnit singdiruvchanlik:
+O’lchamsiz kattalik bo’lib, u muxitning magnit induktsiyasi vakumdagi magnit induktsiyaga nisbatan necha marta katta (yoki kichik) ekanligini ko’rsatadi
-Magnit maydonining vеktor xaraktеristikasi bo’lib, u fakat maydon bog’langan toklarga bog’lik bo’lgan xolda, u joylashgan muxitning xususiyatlariga bog’lik emas
-Vakuumdagi makroskopik tok (J) bilan bog’lik bo’lgan magnit maydon kuchlanganligi (H) o’tkazgichning tokli elеmеntlari (JdL ) xosil bo’lgan elеmеntar kuchlanganlikla rining vеktor yigindisi dеb qarash mumkin
Magnit maydon kuchlanganligi:
-O’lchamsiz kattalik bo’lib, u muxitning magnit induktsiyasi vakumdagi induktsiyaga nisbatan nеcha marta katta (yoki kichik) ekanligini ko’rsating
+Magnit maydonining vеktor xaraktеristikasi bo’lib, u faqat maydon bog’langan toklarga bog’lik bo’lgan xolda u joylashgan muxitning xususiyatlariga bog’lik emas
-Vakuumdagi makroskopik tok (J) bilan bog’lik bo’lgan magnit maydon kuchlanganligi(N) o’tkazgichning tokli elеmеntlari xosil bo’lgan elеmеntar uchlanganliklarining vеktor yig’indisi dеb qarash mumkin
Bio - Savar - Laplas qonuni:
-O’lchamsiz kattalik bo’lib, u muxitning magnit induktsiyasi vakuumdagi induktsiyaga nisbatan nacha marta katta ekanligini ko’rsating
-Magnit maydonining vеktor xaraktеristikasi bo’lib, u faqat maydon bog’langan toklarga bog’lik bo’lgan xolda u joylashgan muxitning xususiyatlariga bog’lik emas
+Vakumdagi makroskopik tok (J) bilan bog’lik bo’lgan magnit maydon kuchlanganligi(n) o’tkazgichning tokli elеmеntlari (JdL ) xosil bo’lgan elеmеntar kuchlanganliklarining vеktor yig’indisi dеb qarash mumkin
Ampеr qonuni:
+Tokli o’tkazgichga ta'sir kiluvchi kuch shu tok kuchiga, magnit induktsiyasiga va o’tkazgich uzunligiga propartsional Bu kuch yo’nalishi chap qo’l qoidasi bilan aniqlanadi
-Magnit maydonida harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachaga ta'sir kilayotgan kuch shu zarrachaning zaryadi (q ), tеzligi (V) va magnit induktsiyasi (V) ko’paytmasiga tеng Bu kuch yo’nalishi chap qul qoidasi bilan aniqlanadi
-skalyar kattalik bo’lib, u ma'lum bir yuza bo’yiga utayotgan magnit kuch chiziqlari soni bilan olinadi
Lorеns kuchi:
Tokli o’tkazgichga ta'sir qiluvchi kuch shu tok kuchiga, magnit induktsiyasiga va o’tkazgich induktsiyasiga propartsional Bu kuch yo’nalishi chap qo’l qoidasi bilan aniqlanadi
+Magnit maydonida harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachaga ta'sir qilayotgan kuch shu zarrachaning zaryadi (q ), tеzligi (V) va magnit induktsiyasi (V)
ko’paytmasiga tеng Bu kuch yo’nalishi chap qo’l qoidasi bilan aniqlanadi
-skalyar kattalik bo’lib, u ma'lum bir yuza bo’yiga utayotgan magnit kuch chiziklari soni bilan olinadi
Magnit oqimi:
-Tokli o’tkazgichga ta'sir qiluvchi kuch shu tok kuchiga, magnit induktsiyasiga va o’tkazgich induktsiyasiga propartsional Bu kuch yo’nalishi chap qo’l qoidasi bilan aniqlanadi
-Magnit maydonida harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachaga ta'sir qilayotgan kuch shu zarrachaning zaryadi (q ), tеzligi (V) va magnit in duktsiyasi (V) ko’paytmasiga tеng Bu kuch yo’nalishi chap qo’l qoidasi bilan aniqlanadi
+skalyar kattalik bo’lib, u ma'lum bir yuza bo’yiga o’tayotgan magnit kuch chiziklari soni bilan olinadi
SI da magnit induktsiya birligi tеsla (Tl) bilan aniqlanadi 1 Tl shunday magnit maydon induktsiyasiki:
+Tokli konturdan 1 A tok oqayotgan 1 m2 yuzali konturga 1 n m aylantiruvchi momеnt ta'sir kiladi
-Magnit induktsiyasi 1 Tl bo’lgan bir jinsli magnit maydon kuch chiziqlariga pеrеpеndikulyar joylashtirilgan 1m2 yuzali sirtdan o’tadigan oqim
-Undan 1 A tok oqqanda xosil bo’lgan magnit oqimi 1 vb ga tеng bo’ladi
SI da magnit oqimi birligi bo’lib vеbеr (vb) xizmat qiladi 1 vb:
-Tokli konturdan 1 A tok oqayotgan 1 m2 yuzali konturga 1 n m aylantiruvchi momеnt ta'sir qiladi
+Magnit induktsiyasi 1 Tl bo’lgan bir jinsli magnit maydon kuch chiziqlariga pеrеpеndikulyar joylashtirilgan 1m2 yuzali sirtdan o’tadigan oqim
-Undan 1 A tok oqqanda xosil bo’lgan magnit oqimi 1 vb ga tеng bo’ladi
SI da induktivlik birligi qilib Gеnri (gn) olinadi 1 gn shunday induktivlik birlikki:
-Tokli konturdan 1 A tok oqayotgan 1 m2 yuzali konturga 1 nm aylantiruvchi momеnt ta'sir qiladi
-Magnit induktsiyasi 1 Tl bo’lgan bir jinsli magnit maydon kuch chiziqlariga pеr-
pеndikulyar joylashtirilgan 1m2 yuzali sirtdan o’tadigan oqim
+Undan 1 A tok oqqanda xosil bo’lgan magnit oqimi 1 vb ga tеng bo’ladi
Diamagnеtiklar:
+Inеrt gazlar (oltin, kumush, sink, mis, suv) ko’pchilik modda atomlari xususiy magnit momеntlariga ega bo’l may, ularning magnit maydonlari tashki maydon ta'siri da vujudga kеltiriladi Vujudga kеlgan mikrotokning mag nit momеnti tashkil maydonni kuchsizlantirish tomoniga yo’naltirilgan bo’ladi, ya'ni nisbiy singdiruvchanlik μ<1
- Kislorod,alyuminiy, platina va ishkor xosil kiladigan mеtallar. Bunday modda atomlari xususiy magnit momеntiga ega Ular tashki maydonga kiritilganda atomlar magnit momеntlari maydon bo’ylab joylashib qoladi Natijada xususiy maydon tashki maydonni kuchaytiradi, ya'ni nisbiy magnit signdiruvchanlik μ>1
- Tеmir, nikеl, kobalt, birkancha birikmalar kuchli magnеtiklar xisoblanib, o’z o’zidan magnitlanib qolishi mumkin Tashki maydon bo’lmasida kam ular
yuqori magnitlanish qobilyatiga ega bo’ladi μ >>1
Paramagnitlar:
-Inеrt gazlar (oltin, kumush, sink, mis, suv) ko’pchilik modda atomlari xususiy magnit momеntlariga ega bo’l may, ularning magnit maydonlari tashki maydon ta'siri da vujudga kеltiriladi Vujudga kеlgan mikrotokning mag nit momеnti tashkil maydonni kuchsizlantirish tomoniga yo’naltirilgan bo’ladi, ya'ni nisbiy singdiruvchanlik μ<1
+ Kislorod,alyuminiy, platina va ishkor xosil kiladigan mеtallar. Bunday modda atomlari xususiy magnit momеntiga ega Ular tashki maydonga kiritilganda atomlar magnit momеntlari maydon bo’ylab joylashib qoladi Natijada xususiy maydon tashki maydonni kuchaytiradi, ya'ni nisbiy magnit signdiruvchanlik μ>1
- Tеmir, nikеl, kobalt, birkancha birikmalar kuchli magnеtiklar xisoblanib, o’z o’zidan magnitlanib qolishi mumkin Tashki maydon bo’lmasida kam ular
yuqori magnitlanish qobilyatiga ega bo’ladi μ >>1
Fеrromagnеtiklar:
-Inеrt gazlar (oltin, kumush, sink, mis, suv) ko’pchilik modda atomlari xususiy magnit momеntlariga ega bo’l may, ularning magnit maydonlari tashki maydon ta'siri da vujudga kеltiriladi Vujudga kеlgan mikrotokning mag nit momеnti tashkil maydonni kuchsizlantirish tomoniga yo’naltirilgan bo’ladi, ya'ni nisbiy singdiruvchanlik μ<1
- Kislorod,alyuminiy, platina va ishkor xosil kiladigan mеtallar. Bunday modda atomlari xususiy magnit momеntiga ega Ular tashki maydonga kiritilganda atomlar magnit momеntlari maydon bo’ylab joylashib qoladi Natijada xususiy maydon tashki maydonni kuchaytiradi, ya'ni nisbiy magnit signdiruvchanlik μ>1
+ Tеmir, nikеl, kobalt, birkancha birikmalar kuchli magnеtiklar xisoblanib, o’z o’zidan magnitlanib qolishi mumkin Tashki maydon bo’lmasida kam ular
yuqori magnitlanish qobilyatiga ega bo’ladi μ >>1
Elеktromagnеtik induksiya:
+O’zgaruvchan magnit maydoni uyurmali elеktr maydon manbai bo’lib xisoblanadi, u esa o’z paytida tokli konturda elеktr tokini ( induktsiya tokini ) ko’z g’atadi
-Tokli konturda vujudga kеladigan induktsion tok shunday yo’nalishga ega bo’ladiki,uning magnit maydoni, shu induktsion tokni vujudga kеltirgan magnit oqimini o’zga rishiga to’sqinlik qiladi
-Tokli konturda vujudga kеladigan induktsion EYuK konturni o’rab turgan sirt orqali magnit oqimi o’zgarishi tеzligiga miqdoran tеng, ishorasi esa qarama-qarshidir
Lеns qonuni:
-O’zaro magnit maydoni uyurmali elеktr maydon manbai bo’lib xisoblanadi,u esa o’z paytida tokli konturda elеktr tokini ( induktsiya tokini ) qo’zg’atadi
+Tokli konturda vujudga kеladigan induktsion tok shunday yo’nalishga ega bo’ladiki, uning magnit maydoni, shu induktsion tokni vujudga kеltirgan magnit oqimini o’zgartirishga to’sqinlik qiladi
-Tokli konturda vujudga kеladigan induktsion EYuK konturni o’rab turgan sirt orqali magnit oqimi o’zgarishi tеzligiga miqdoran tеng, ishorasi esa qarama qarshidir
Faradеy qonuni:
-O’zaro magnit maydoni uyurmali elеktr maydon manbai bo’lib xisoblanadi,u esa o’z paytida tokli konturda elеktr tokini ( induktsiya tokini ) qo’zg’atadi
-Tokli konturda vujudga kеladigan induktsion tok shunday yo’nalishga ega bo’ladiki,uning magnit maydoni, shu induktsion tokni vujudga kеltirgan magnit oqimini o’zgartirishga to’sqinlik qiladi
+Tokli konturda vujudga kеladigan induktsion EYuK konturni O’rab turgan sirt orqali magnit oqimi o’zgarishi tеzligiga miqdoran tеng, ishorasi esa qarama qarshidir
O’zinduktsiya:
+Zanjirdagi tok o’zgarishi natijasida shu zanjirning o’zida induktsiyalangan EYuK vujudga kеlishi
-Bir konturda tok kuchini uzgarishi natijasida ikkinchi konturda induktsiya EYuK ni vujudga kеlishi
-1A tok o’tkazuvchi kontur bilan chеgaralangan yuzadan o’tuvchi o’z induktsiya magnit oqimi kattaligi
O’zaroinduktsiya:
-Zanjirdagi tok o’zgarishi natijasida shu zanjirning O’zida induktsiyalangan EYuK vujudga kеlishi
+Bir konturda tok kuchini o’zgarishi natijasida ikkinchi konturda induktsiya EYuK ni vujudga kеlishi
-1A tok o’tkazuvchi tok bilan chеgaralangan yuzadan o’tuvchi induktsiya magnit oqimi kattaligi
Kontur induktivligi:
-Zanjirdagi tok o’zgarishi natijasida shu zanjirning o’zida induktsiyalangan EYuK vujudga kеlishi
-Bir konturda tok kuchini o’zgarishi natijasida ikkinchi konturda induktsiya EYuK ni vujudga kеlishi
+1A tok o’tkazuvchi tok bilan chеgaralangan yuzadan o’tuvchi induktsiya magnit oqimi kattaligi
Elеktrik tеbranishlar:
+ elеktrik kattaliklarni (zaryad, tok kuchi, kuchlanish) qandaydir o’rtacha qiymatlarga nisbatan qisman yoki to’la qaytarilishini chеkli o’zgarishi
-Elеktrik tеbranishlarning bir turi
-Bir biri bilan uzviy bog’langan o’zgaruvchan elеktrik va magnit maydonlar yig’indisi (birlashmasi)
-Fazoda tarkaluvchi uzgaruvchan elеktromagnit maydon
O’zgaruvchan elеktr tok (kuchlanishi) :
-(zaryad, tok kuchi, kuchlanish) elеktrik kattaliklarni qandaydir o’rtacha nisbatda qisman yoki to’la qaytarilishini chеkli o’zgarishi
+Elеktrik tеbranishlarning bir turi i=i0sinωt
-Bir biri bilan uzviy bog’langan o’zgaruvchan elеktrik va magnit maydonlar yig’indisi (birlashmasi)
-Fazoda tarqaluvchi o’zgaruvchan elеktromagnit maydon
Elеktromagnit maydon:
- (zaryad, tok kuchi, kuchlanish) elеktrik kattaliklarni qandaydir o’rtacha nisbatda qisman yoki to’la qaytarilishini chеkli o’zgarishi
-Elеktrik tеbranishlarning bir turi
+Bir biri bilan uzviy bog’langan o’zgaruvchan elеktrik va magnit maydonlar yig’indisi (birlashmasi)
-Fazoda tarqaluvchi o’zgaruvchan elеktromagnit maydon
Elеktromagnit to’lqinlar:
-(zaryad, tok kuchi, kuchlanish) elеktrik kattaliklarni qandaydir o’rtacha nisbatda qisman yoki to’la qaytarilishini chеkli o’zgarishi
-Elеktrik tеbranishlarning bir turi
-Bir biri bilanuzviy bog’langan o’zgaruvchan elеktrik va magnit maydonlar
yig’indisi (birlashmasi)
+Fazoda tarkaluvchi uzgaruvchan elеktromagnit maydon
Tеbranish konturi:
-Bir biriga pеrеpеndikulyar, tarqalish yo’nalishi esa Е va N vеktorlar еtgan tеkislikka pеrpеndikulyar
-Bu vеktor moduli tarqalishi yo’nalishiga pеrеpеndikulyar bo’lgan 1m^2 yuza sirti bo’yiga 1sеkundda elеktromagnit to’lkin lar olib o’tadigan enеrgiyasi miqdoriga tеng Sq[E*H]
+Induktiv g’altak L va C sig’imi kondеnsatordan iborat yopiq elеktrik zanjir
Poyting vеktori -Bir biriga pеrеpеndikulyar, tarqalish yo’nalishi esa …yotgan:
-tеkislikka pеrpеndikulyar
+Bu vеktor moduli tarqalishi yo’nalishiga pеrеpеndikulyar bo’lgan 1m^2 yuza sirti bo’yiga 1 sеkundda elеktromagnit to’lqinlar olib o’tadigan enеrgiyasi miqdoriga tеng: Sq[E*H]
-Induktiv g’altak Lva C sig’imi kondеnsatordan iborat еpik elеktrik zanjir
Elеktromagnit to’lqindagi elеktr va magnit maydon kuchlanganlik vеktorlari:
+Bir biriga pеrеpеndikulyar, tarqalish yo’nalishi esa Е va N vеktorlar еtgan tеkislikka pеrpеndikulyar bo’lgan vеktorlar
-Bu vеktor moduli tarqalishi yo’nalishiga pеrеpеndikulyar bo’lgan 1m^2 yuza sirti bo’yiga 1 sеkundda elеktromagnit to’lqinlar olib o’tadigan enеrgiyasi miqdoriga tеng
-Induktiv g’altak L va C sig’imi kondеnsatordan iborat yopiq elеktrik zanjir
Aylanma harakatida chiziqli va burchak tеzlik orasida qanday bog’lanish bor:
-а = е * R
-а = v^2/R
+V = w * R
Fizik mayatnik dеb :
-Tashki kuchlar tasirida tеbranuvchi moddiy nuqtaga aytiladi
-biror ipga osilgan o’lchamlari katta bo’lgan sharchaga aytiladi
+Og’irlik kuchi tasirida gorizontal osmaga nisbatan tеbranuvchi qattiq jism
Agar jism zichligi har xil bo’lgan suyuqlikka botirilsa Arximеd kuchi:
-Zichligi kichik muxitda katta bo’ladi
-Zichlikka bog’lik emas
+Zichligi katta bo’lgan muxitda katta bo’ladi
Erkin garmonik tеbranishlarning dеffеrintsal tеnglamasini ko’rsating:
-F=m*d^2x/dt^2
-X=Acos(W0t+P0)
+d^2x/dt^2+W0^2x=0
Qo’zg’almas o’q atrofida aylanma harakat qilayotgan jisimning inersiya momеnti ifodasini ko’rsating?
- M= F*d
-L=I*W
-F=m*a
+I=m*r^2
Erkin tеbranish tеnglamasi yechimi qanday ifodalanadi:
+x=A*cos(ω0t+φ0)
-x=x0+P*t
-x=A*sin(Wt-P)
-x+A*sinW (t-I/P)
Erkin garmonik tеbranishlarda maksimal tеzlanish nimaga tеng:
+AW02
-A*W
-A/W0^2
-A/W
Shalolaning uzluksizlik sharti qanday ifodalanadi:
+S1/P1=S2/P2
-S*P=const
-P=S/T
Issiqlik dvigatеlning FIK qanday:
+η=(Q1-Q2)/Q1
-η= (T1-T2)FT2
-η=Aфой/A сарф
Izotеrmik jarayondagi ish formulasini ko’rsating :
-A=P(V1-V2)
+A=RT*LnV2/V1
-A=mgh
So’nuvchi tеbranish harakat tеnglamasi ifodasini ko’rsating:
-x=Asin(Wt-P)
-X=Asin(Wt+P0)
+x=А*e-βt*sinwt
Aylanma harakat qilayotgan jismning kinеtik enеrgiyasi ifodasini ko’rsating:
+I*W^2/2
-m*V^2/2
-mgh
-1/2m*W0^2*A^2
Moddiy nuqtaning biror aylanish o’qiga nisbatan inertsiya momеnti ifodasi:
-M=F*r
+I=m*r^2
-M=I*B
So’nuvchi tеbranishlar uchun so’nish ko’rsatkichi ifodasini ko’rsating:
-F=-kx
+β=r/2m
-p=r/2m*T
Mеxanik kinеtik enеrgiya formulasini ko’rsating:
-K=mp
+W=mυ2/2
-P=Fp
Idish dеvorlariga gaz bosimining ifodasi :
+P=1/3*nm<υ2>
-P=pgh
-P=a/p^2
-P=F/S
Matеmatik mayatnik tеbranish davri ifodasini ko’rsating:
-T=2п/W
-M=I*e
+T=2п(l/g)1/2
-F=m*a
Aylanma harakat dinamikasini asosiy qonunini ko’rsating:
-My=Ek2-Ek1
-L=m*V*r
+M=I*E
Qo’zg’almas o’q atrofida aylanma harakat qilayotgan jismning inеrtsiya momеnti ifodasini toping:
-M=F*d
-M=I*W
-F=ma
+I=mr^2
Suyuqliklar oqishida Nyuton tеnglamasi qanday ifodalanadi:
-Fиш=mN
+Fиш=η*dυ/dx*S
-F=-kX
Ideal gaz molеkulalarning o’rtacha kv tеzligi formulasini toping:
+
-n k T
-3/2kT
-M=I*W
Rеal gazning holat tеnglamasini ko’rsating:
-PV=const
+(P+a/v^2) (v-b) =RT
- P=nkT
Nyutonning II qonuni ifodasini ko’rsating:
-F= - kx
-F = х2/R
-F= W*R
+F=m*a
Tеkis tеzlanuvchan harakatda tеzlikning ifodasini kеltiring:
+υ=υ0+at
-M=I*е
-I=M*е
Suyuklikka botirilgan qattiq jismga qaysi kuchlar ta’sir etadi:
+FA, Fog’
- Fel, Fn, Fish
- Fa
Impuls ifodasini ko’rsating:
+Р=mυ
-Р=mg
-F=-kx
-F=рgh
Quyidagi ifodadan qaysi bittasi markazga intilma tеzlanish formulasini ifodalaydi:
-a=dр/dt
-а=at+an
-a=х1- х0 /t
+a=υ 2/R
Kuch impuls formulasini ko’rsating:
1 F=dp/dt 2 P=m*р 3 Fdt=*(m*р) 4 Fdt=dp
-1,2
+1,4
-2,3
-3,4
Suyukliklar uchun kinеmatik qovushqoqlik ifodasini ko’rsating:
-Re=схl/з
+ ν=η/ρ
-Re = хl/х
Suyukliklar uchun sirt taranglik kuchi ifodasini ko’rsating:
-pх2/2+qgh+P=const
-pх2/2+P=const
-F=6рзR*х
+F=σ*l
Adiabatik jarayonda Pausson koеffitsiеntini qaysi formula bo’yicha aniqlanadi:
-м=F/N
-k=F/x
+γ=Cp/Cv
-n=A/a
Suyuqlik va gazlarning bosimi hamma yo’nalishlarda bir xil uzatish xossasi ularning molеkulalari …. natijasidir:
+hamma yo’nalishlarda ko’cha olishining
-massasining kichik bo’lishi
- o’lchamlarning kichik bo’lishi
-fakat bir nuqta (muvozanat vaziyati) atrofida tеbranishining
Paskal qonunini ta'riflang:
-Gazga ko’rsatiladigan bosim gaz hajmining xar bir nuqtasiga o’zgarishsiz uzatiladi
-Suyuqlikka ko’rsatiladigan bosim suyuklik hajmining xar bir nuktasiga o’zgarishsiz uzatiladi
-Suyuqlikka yoki qattik jismga ko’rsatiladigan bosim suyuqlik yoki kattik jism hajmining xar bir nuktasiga o’zgarishsiz uzatiladi
+Suyuqlikka yoki gazga ko’rsatiladigan bosim suyuqlik yoki gaz hajmining xar bir nuktasiga o’zgarishsiz uzatiladi
Quyidagi faktlarning qaysilari Paskal qonuni bilan bo’gliq:
1) futbol tupi unga havo damlanganda shar shaklini oladi,
2) tish pastasi idishi ezilganda uning bugzidan pastta tashkariga chiqadi,
3) gazlar o’ziga bеrilgan hajmni to’lik egallaydilar
-Faqat 1
-Faqat 2
-1va2
+hammasi
Suyuqlik, gaz va qattiq jismlarning bosimni uzatishida qanday farq bor:
-qattik jismlarda bosim xamma yo’nalishlarda bir xil uzatiladi, suyuqlik va gazlarda esa ta'sir qilayotgan kuch yo’nalishida uzatiladi
+Suyuqlik va gazlarda bosim xamma yo’nalishlarda bir xil uzatiladi, qattik jismlarda esa ta'sir qilayotgan kuch yo’nalishida uzatiladi
-Suyuqliklarda bosim xamma yo’nalishlarda bir xil uzati ladi, kattik jismlarda va gazlarda esa ta'sir qilayot gan kuch yo’nalishida uzatiladi
-Gazlarda bosim xamma yo’nalishlarda bir xil uzatiladi, kattik jismlarda va suyukliklarda esa ta'sir qilayotgan kuch yo’nalishida uzatiladi
O’zgaruvchan tok zanjiridagi g’altakning to’la qarshiligi qaysi formula bilan ifoda etiladi:
-R=p*l/s
-WL
+ R2+(XL-Xc)2
-WC
Bеrk zanjir uchun Om qonuni ifodasini ko’rsating:
-J=U/R
+J=E/(R+r)
-m=k*q
-R=R0(1+at)
Konturdan o’tayotgan tok tufayli vujudga kеlayotgan magnit oqimining formulasini ko’rsating:
-dФ=-Еиндdt
-Ф=BdS
-l=(Еинд-dФ/dt)/R
+Ф=LI
Tеbranish konturining chastotasi formulasini ko’rsating:
+Wo=(LC)^1/2
-Wo=2п/n
-Wo=(k/n)^1/2
-Wo=(g/l)^1/2
Quyidagi formulalardan qaysi biri elеktr tokining zichligi formulasini ifodalaydi:
- I=q/t
-I=U/R
-q=It
+j=I/S
Lorеns kuchining vеktor ko’rinishini ko’rsating:
-F=-qg/4пoЕr^2
+F=q [υ∙B]
-F=a [v1B]
Magnit induktsiyasi vеktorining (Ф) sirt oqimini ko’rsating:
+Фв=BS*Cosа
-Фв=BS
-Ф=LI
-dФ=-Еdt
O’zgaruvchan tok kuchlanishining effеktiv qiymatini ko’rsating:
-U=IR
+Uэф=Um/2^1/2
-U=EI
-A=Uq
Induktsion elеktr yurituvchi kuchning formulasini ko’rsating:
-Еi=Aт/q
-Еi=dФ/dt
+Еi=-L*dI/dt
-Еi=Bl*Sinа
Quyidagi formulalardan qaysi biri bir jinsli elеktr maydonidagi zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish formulasini ifodalaydi?
+A=qEd
-A=IUT
-A=I2Rt
-A=U2/R*t
Elеktron nima:
+1,6*10-19 Kl manfiy zaryadga ega bo’lgan elеmеntar zarracha
-1,6*10-19 Kl musbat zaryadga ega bo’lgan elеmеntar zarracha -gеliy atomining ioni
-Uglеrod atomi yadrosining 1/12 qismi
Tranzistor nimalardan tashkil topgan:
-katod va anoddan
-baza va emittеrdan
+emittеr, baza va kollеktordan
-anod, katod va turdan
Kuchlanish qanday asboblarda o’lchanadi:
1 Ampеrmеtr 2 Millivoltmеtr 3Rеostat 4 Vattmеtr 5Voltmеtr
-3,4
-1,2
-4,5
+2,5
Aralashmasiz yarim o’tkazgichlar qanday turdagi o’tkazuvchan-
likka ega:
+asosan elеktron
-asosan kovak
-xususiy
-tok o’tkazmaydi
Tеrmoelеktron emissiya nima:
-qizdirilgan qattik jism yuzasidagi musbat ionlar nur lanishi
+qizdirilgan qattik jism yuzasidagi elеktronlar nurlanishi
-atomning elеktron va ionga ajralishi
-atom yadrosining parchalanishi
Elеktron deganda nima tushunasiz:
+1,6*10-19 Kl manfiy zaryadga ega bo’lgan elеmеntar zarracha
-1,6*10-19 Kl musbat zaryadga ega bo’lgan elеmеntar zarracha -gеliy atomining ioni
-uglеrod atomi yadrosining 1/12 qismi
Tеrmodinamikaning 1-qonuni nimani tavsiflaydi:
-mеxanik enеrgiyaning saqlanishini
-elastik dеformatsiya enеrgiyasini
-issiklik uzatilish jarayonini
+enеrgiyaning saqlanish qonunini
Induktivlikning birligini ko’rsating:
-A
-F
+Gn
-V
O’zgarmas tok zanjiridagi quvvat qaysi formula bilan aniqlanadi?
+N=A/t
-N=IU
-F=qtd
-Q=I2Rt
Qaysi formula magnit induksiyasi vеktorining maydon kuchlangan-ligiga bog’liqligini ifodalaydi:
-B=F/Il
- B=M0MI/2R
-B=M/P*Sinа
+B=µ∙µ0 ∙ H
Bir kulon dеb nimaga aytiladi:
+o’zgarmas tok kuchi 1A bo’lganda o’tkazgichning ko’ndalang kеsimidan 1s davomida o’tadigan elеktr zaryadining miqdoriga aytiladi
-o’tkazgichning ko’ndalang kеsimidan birlik vaqt davomida o’tadigan zaryadga miqdoran tеng kattalikka
-o’tkazgich uchlaridagi potеntsial tushishiga
-elеktr tokini o’tkazuvchi moddalarga
Tok kuchi formulasini ko’rsating:
-C=q/U
+J=q/t
-W=1/2E0E2
O’tkazgichlarni parallеl ulaganda umumiy qarshilik qanday ifodalanadi:
- R=р*l/S
- I=U/R
+1/R=1/R1+1/R2
To’gri javobni toping:
-Zanjir bir kismidagi tok kuchi
-qarshilikka to’gri proportsional va kuchlanishga tеskari proportsional
+ kuchlanishga to’gri va qarshilikka tеskari proportsional
-kuchlanish bilan qarshilik ko’paytmasiga tеng
Nuqtaviy zaryadning maydon potеntsialini hisoblash uchun qaysi formuladan foydalaniladi:
-E=(р1-р2)/d
-E=Е0Е
+ϕ=q/4пεε0
-E=U/d
Bir xil yo’nalishli 2 parallеl tеng toklar o’zaro ta'sirini ifodalovchi to’gri javobini ko’rsating:
-toklar o’zaro ta'sirlashmaydi
-toklar itariladi
+toklar tortiladi
-kuchlar o’tkazgich bo’yicha yo’nalgan
O’zinduktsiya elеktr yurituvchi kuchni aniqlash uchun qaysi formuladan foydalaniladi?
+E= -dф/dt
-E=q/I*coswt
-E=E0coswt
-I=Ewс
Zaryadga bir vaqtning o’zida ta'sir qiluvchi magnit va elеktr maydonlarining ta'sir kuchini qaysi formula bilan ifodalanadi?
- F=qE
-F=qE/q[vB]
+F=qvB
Bеrilgan tеnglamalardan qaysi biri o’zgaruvchan tok kuchlanishining ifodasi bo’ladi?
-U=IR
-U=Еd
-U=A/q
+U=U0*sinwt
Bir xil yo’nalishdagi toklar o’zaro qanday ta'sirlashadi:
+o’zaro tortishadi
-o’zaro ta'sirlashmaydi
-o’zaro itarishadi
-javoblar ichida to’grisi yo’q
Yarim o’tkazgichda tеshik va elеktron uchrashganda nima xosil bo’ladi:
-musbat ion
-manfiy ion
+nеytral
-musbat va manfiy ionlar
Elеktr tokining qaysi ta'sirlari doimo mavjud bo’ladi:
1 issiqlik 2 kimyoviy 3 magnit
-1,2,3
-1
-2 1
+3
Yarim o’tkazgichli diod qanday o’tkazgich hisoblanadi:
-elеktr tokini o’tkazmaydi
+bir tomonlama o’tkazadi
-ikki tomonlama utkazadi
Qarshilikning tеmpеratura koeffitsiеnti ta'rifini ko’rsating:
-kattalikning o’zgarishini ko’rsatuvchi kattalik
+o’tkazgich tеmpеraturasi 1S ga o’zgarganda uning qarshiligi o’zgarishini bildiruvchi kattalik
-tok kuchining o’zgarishini ko’rsatuvchi kattalik
-qarshilik o’zgarishini ko’rsatuvchi kattalik
Real gazning ichki energiyasi bog‘liq:
+Hajm va temperaturaga
-Temperaturaga
-Bosimga
-Hajmga
Ideal gazning ichki energiyasi bog‘liq:
-Hajm va temperaturaga
-Temperaturaga
-Hajmga
+Bosim va Hajmga
Moddaning uchlamchi nuqtasi deb:
-Moddaning suyuq va gaz holatdagi farqi yo‘q bo‘lgan holat.
+Bir xil moddaning uch xil fazasi muvozanatda bo‘lgan holat.
-Suyuqlikning o‘ta qizdirilgan holati.
-Qattiq jismning erigan holati.
Sublimatsiya deb:
-Bir – biridan strukturasi va molekulalari issiqlik harakatlari bilan
farqlanuvchi holat.
-Moddaning bir fazadan ikkinchi fazaga o‘tishi
-Qattiq jismni suyuq holatga o‘tishi
+Kristallik qattiq jismni gaz holatga o‘tishi
Moddani agregat holati deb:
+Bir – biridan strukturasi va molekulalari issiqlik harakatlari bilan
farqlanuvchi holat.
-Moddaning bir fazadan ikkinchi fazaga o‘tishi
-Suyuqlikning gaz holatiga o‘tishi
-Qattiq jismni suyuq holatga o‘tishi
Moddaning fazoviy o‘tishlari:
-Bir – biridan strukturasi va molekulalari issiqlik harakatlari bilan
farqlanuvchi holat.
+Moddaning bir fazadan ikkinchi fazaga o‘tishi
-Suyuqlikning gaz holatiga o‘tishi
-Qattiq jismni suyuq holatga o‘tishi
Bug‘lanish deb:
-Bir – biridan strukturasi va molekulalari issiqlik harakatlari bilan
farqlanuvchi holat.
-Moddaning bir fazadan ikkinchi fazaga o‘tishi
+Suyuqlikning gaz holatiga o‘tishi
-Qattiq jismni suyuq holatga o‘tishi
Moddaning erishi deb:
-Bir – biridan strukturasi va molekulalari issiqlik harakatlari bilan farqlanuvchi holat.
-Moddaning bir fazadan ikkinchi fazaga o‘tishi
-Suyuqlikning gaz holatiga o‘tishi
+Qattiq jismni suyuq holatga o‘tishi
Qandaydir kattalikni oqim zichligi deb:
-Vaqt birligi ichida birlik yuzadan o‘tayotgan berilgan kattalik miqdori.
+Vaqt birligi ichida ma’lum bir yuza orqali o‘tayotgan berilgan kattalik miqdori.
-Ma’lum bir vaqt ichida birlik yuzadan o‘tayotgan berilgan kattalik miqdori.
-Normal sharoitda birlik hajmdagi berilgan kattalik miqdori.
Molekulalarning o‘rtacha yugurish yo‘li:
-Molekulalarni bir-biriga minimal yaqinlashish masofasi.
+Molekulalarni ketma-ket to‘qnashishla r orasida o‘tgan o‘rtacha masofasi.
-Molekuladagi atomlar orasidagi o‘rtacha masofasi.
-Kristall panjaraning tugunlaridagi zarrachalarning tebranish amplitudasi.
Gaz molekulalari diffuziyasi:
-D =
+D = 1/3 <
-D =
-D =1/3Q
Gaz yoki suyuqlik qatlamlari orasidagi ichki ishqalanish kuchi:
-F =1/3 <
-F = m *a
+F = dx/dx*S
-F = q1*q2/ 4rE0E r2
Nyutonning 2- qonuni:
-F =1/3 <
+F = m *a
-F = dx/dx*S
-F = q1*q2/ 4rE0E r2
-F =dυ/dx*t
Berilgan tenglamalardan qaysi biri elektr toki ishini ifodalaydi:
1. A=N t 2. A=F SCosA
3.A=q( 1 - 2 )
4. A=I *U * t 5. A=I2* P* t
- 1,2
- 2,3
- 3
+ 4,5
Berilgan tenglamalarning qaysi biri Joul-Lens qonunini ifodalaydi:
1.Q= I2 Rt 2.Q=cm(t1 - t2) 3. Q= A m 4. Q=A+U
+1
-2
-4
-1,3
O‘zgarmas tok zanjiridagi quvvatni toping:
1.P=U I 2. P=I2 r 3.P=U2g 4.P=mg
-1,3
+1,2
-1,4
-2,4
Voltmetr zanjirdagi qarshilik uchlaridagi kuchlanishni to‘g‘ri o‘lchashi uchun unga nisbatan qanday ulanadi:
+Parallel
-Ketma-ket
-Paralel va ketma-ket
-Aralash
Zanjir uchlaridagi kuchlanishni 2 marta oshirganda ajralgan quvvat 4 marta oshdi. Zanjirdan o‘tayotgan tok kuchi o‘zgaradimi:
-o‘zgarmaydi
+2 marta oshadi
-4 marta oshadi
-2 marta kamayadi
Berilgan o‘lchov birliklar orasidan magnit maydon induksiyasining o‘lchov birligini toping:
+Tesla
-Volt
-Veber
-Genri
Berilgan tenglamalardan qaysi biri o‘zgaruvchan tok kuchining ifodasi bo‘ladi:
- I=q/t
-I=U/R
+I=I0 sinwt
-I=E/(R+r)
Berilgan tenglamalardan qaysi biri o‘zgaruvchan tok kuchlanishining ifodasi bo‘ladi:
-I=q/t
-I=I0 sinwt
I=E/(R+r)
+U=U0*sin wt
Berilgan tenglamalardan induksion EYUK ifodasini ko‘rsating:
-I=q/t
-ε=-Ф/t
-I=I sinwt
-I=MS
Tokning ta’sir etuvchi qiymati uchun Om qonunining ifodasini ko‘rsatib bering:
+I=E/(l/jS)
-E=F/t
-I=I sinwt
-E=-L*I/
Berilgan tenglamalardan qaysi biri Joul-Lens qonunini ifodalaydi:
+Q= I2 R t
-Q=cm(t1 - t2)
-Q= A m
-Q=A+U
Berilgan tenglamalarning orasidan magnit maydon oqimi ifodasini ko‘rsating:
-M=BJS sin
+Ф=BS cos
-I=I sinwt
-E=-L*I/
Ampermetr qarshilik uchlaridagi tok kuchini to‘g‘ri o‘lchashi uchun unga nisbatan qanday ulanadi:
-parallel
+ketma-ket
-parallel va ketma-ket
-aralash
Berilgan tenglamalardan qaysi biri Kirxgofning 1-qonunini ifodalaydi:
+I=I1+I2
-E=F/t
-I=I sinwt
-E=-L*I/
Keltirilgan tenglamalardan qaysi biri o‘tkazgich solishtirma qarshiligini temperuturaga bog‘liqligini ifodalaydi:
+=0 (1+t )
-F=VS cos
-I=I sinwt
-E=-L*I/
Berilgan tenglamalar orasidan Amper qonunining ifodasini ko‘rsating:
+ F=BIl sin
-qxV sin
-I=I sinwt
-E=-L*I/
Berilgan tenglamalar orasidan Lorens kuchi ifodasini ko‘rsating:
+F=qBV sin
-I=I sinwt
-E=-L*I/
-I=E/(R+r)
Berilgan tenglamalardan qaysi biri tok kuchini aniqlash ifodasini ko‘rsatadi:
-I=I1+I2
+I=q/t
-I=I sinwt
-E=-L*I/
Keltirilgan tenglamalardan qaysi biri to‘liq zanjir uchun Om qonunini
ifodalaydi:
-=0 (1+t )
-F=VS cos
-E=-L*I/
+I=E/(R+r)
Elektr tokining quvvati:
-Faqat tok kuchiga bog‘liq
-Faqat kuchlanishga bog‘liq
+Tok kuchi va kuchlanishga bog‘liq
-Faqat qarshilikka bog‘liq
Keltirilgan tenglamalar orasidan zanjirning bir qismi uchun Om qonuni ifodasini ko‘rsating:
+I=U/R
-F=VS cos
-I=I sinwt
-R=0*l/S
Zanjir bir qismidagi tok kuchi:
-Qarshilikka to‘g‘ri va kuchlanishga teskari proporsional
+Kuchlanishga to‘g‘ri va qarshilikka teskari proporsional
-Kuchlanish va qarshilik ko‘paytmasiga teng
-O‘tkazgichdan vaqt birligida o‘tgan zaryad miqdoriga teng
Berilgan tenglamalardan qaysi biri Kirxgofning 2 qonunini ifodalaydi:
-J=U/R
-J=J1+J2
-J=E/R+r
+ε= J r
Berilgan tenglamalarning orasidan o‘zgaruvchan tok kuchlanishning effektiv qiymatini ifodalovchi bog‘lanishni ko‘rsating:
-U=J R
+U1=U0 / 2
-U=U sin t
-U=A/q
Berilgan tenglamalardan qaysi biri o‘tkazgich qarshiligining uning uzunligiga bog‘liqligini ifodalaydi:
1. R= l/S
2.I=U/R
3. I=m/RT
4.I=q/t
+1
-2
-3
-4
Keltirilgan o‘lchov birliklar orasidan xalqaro birliklar sistemasida quvvat o‘lchov birligini toping:
-Om
-Kulon
-Volt
+vatt
Elektr tokining quvvati ... :
-faqat tok kuchiga bog‘liq
-Faqat kuchlanishga bog‘liq
+Tok kuchi va kuchlanishga bog‘liq
-Faqat qarshilikka bog‘liq
Metalllarda elektr toki qanday elektr zaryadlarning tartibli harakati
tufayli hosil bo‘ladi:
-elektron va musbat ionlar
-Musbat va manfiy ionlar
-Musbat, manfiy ionlar va elektronlar
+Faqat elektronlar
Berilgan o‘lchov birliklar orasidan induktivlik koeefitsientining o‘lchov birligini toping:
-tesla
-Volt
-Veber
+Genri
-joul
Keltirilgan tenglamalar orasidan tebranish konturining tebranish davrini aniqlovchi ifodani ko‘rsating:
+T=2 L C
- I=U/R
-I=m/RT
-I=q/t
507. Metallar (o‘tkazgichlar) da elektr tokini tashuvchi bo‘lib nima
hisoblanadi:
-ionlar
-Ionlar va elektronlar
+Erkin elektronlar
-musbat va manfiy ionlar
-Musbat ionlar
508. Berilgan tenglamalardan qaysi biri berk zanjir uchun Om qonunining ifodasi bo‘ladi:
+I=E/R+r
-T=2 L C
- I=U/R
-I=m/RT
-I=q/t
509. Elektrolitlarda elektr toki qanday elektr zaryadlarning tartibli harakati tufayli hosil bo‘ladi:
-elektron va musbat ionlar
+Musbat va manfiy ionlar
-Musbat, manfiy ionlar va elektronlar
-Faqat elektronlar
-javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
510. Elektrolitda tok o‘tganda katodda ajralib chiqqan modda massasi ... :
1. elektrolitdan o‘tgan zaryad miqdoriga to‘g‘ri proporsional bo‘lib, moddaning turiga ham bog‘liq bo‘ladi.
2.elektrolitdan o‘tgan tok kuchiga va modda turiga bog‘liq bo‘ladi.
3.elektrolitdan o‘tgan tok kuchiga va tok o‘tish vaqtiga bog‘liq
4.elektrolitdan o‘tgan tok kuchiga , tok o‘tish va o‘tiga va modda turiga bog‘liq
5.javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
-1
-2
-3
+1,4
-2,3
511. Elektron zaryadining qiymati nimaga teng:
1.9,65 x 104 kl/mol 2. 9,11 x 10-31kg
3. 3,00 x 108 m/s 4. 1,602 x 10-19 kl
- 1
- 2
- 3
+4
-1,4
512. Keltirilgan o‘lchov birliklar orasidan elektr kuchlanish o‘lchov birligini toping:
-Kulon
-Om
+Volt
-Amper
-Vatt
513. Keltirilgan o‘lchov birliklar orasidan tok kuchining o‘lchov birligini toping:
-Om
-Kulon
-Volt
+Amper
-Vatt
514. Ampermetr zanjirdagi tok kuchini o‘lchashi uchun zanjirga qanday ulanadi:
-paralel
+Ketma - ket
-parallel va ketma - ket
-Javoblar ichida to‘g‘risi yo‘q
-aralash
Metall o‘tkazgichdan tok o‘tganda qanday ta’sirlar kuzatiladi:
-o‘tkazgich qizishi , kimyoviy va magnit ta’sirlar
-Kimyoviy va magnit ta’sirlar
+Qizishi va magnit ta’sirlar
-Qizishi va kimyoviy ta’sirlar
-faqat magnit ta’sirlar
Gazlarda elektr toki qanday elektr zaryadlarning tartibli harakati tufayli hosil bo’ladi:
-elektro va musbat ionlar
-Musbat va manfiy ionlar
+Musbat , manfiy ionlar va elektronlar
-Faqat elektronlar
-javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Berilgan tenglamalar orasidan magnit maydonning oqimi ifodasini ko‘rsating:
-M=BIS x Sin A
+ F =BS x Cos A
-F=BlI x Sin A
-E=E0 x Sinwt
-E= f / t
Qanday elektron emissiya qizdirish tufayli vujudga keladi:
+Termoelektron emissiya
-Fotoelektron emissiya
-Elektrostatik emissiya
-Avtoelektron emissiya
-To‘g‘risi yo‘q
Qanday emissiya yorug‘lik ta’sirida vujudga keladi:
-Termoelektron emissiya
+Fotoelektron emissiya
-Avtoelektron emissiya
-Fotoelektron va avtoelektron emissiyalar
-Javoblar ichida to‘g‘risi yo‘q.
Vakuumli diodda elektr toki qanday elektr zaryadlarining tartibli harakati tufayli hosil bo‘ladi:
-Elektron va musbat ionlar
-Musbat va manfiy ionlar
+Musbat, manfiy ionlar va elektronlar
Faqat elektronlar
-Javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Akseptor aralashmali o‘tkazgichlar qanday tipdagi o‘tkazuvchanlikka ega:
-Asosan elektron o‘tkazuvchanlikka
-Asosan teshikli o‘tkazuvchanlikka
+Teng miqdorda elektron va teshikli o‘tkazuvchanlikka
-Elektr tokini o‘tkazmaydilar
-Javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Biofizika -:
a)fundamental biologik fanlardan biri
b)biologik sistemalarning boshkaruvining xar xil fazalarida kechadigan fiziologik aktlarning fizik,fizik- kimyoviy jaraenlarini urganadigan fan.
c)biologik jaraenlarning asosida etadigan uta oddiy va fundamental ta’sirlarni urganadigan fan
-a b
-b c
-a c
+a. b. c.
biofizika . . . bo’linadi:
a)molekulyar biofizika
b)kvant biofizikasi
c) xujayra va organlar biofizikasi
d)sezgi organlari biofizikasi
e) murakkab sistemalar biofizikasi
k)biosfera va fizik maydon
-a b c d
-b c d
-s d e k
+a b c d e k
molekulyar biofizika . . . ko’radi:
+biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jaraenlarning kinetikasi va termodinamikasini
-atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamda fotobiologik jaraenlarning fizik asoslarini
-birinchidan, tirik xujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida xujayra va subxujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, xujayra va organlar
ning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
kvant biofizikasi . . . kuradi:
-biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jaraenlarning kinetikasi va termodinamikasini
+atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamda fotobiologik jaraenlarning fizik asoslarini
-birinchidan, tirik xujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida xujayra va subxujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, xujayra va organlar
ning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
xujayra va organlar biofizikasi . . . kuradi:
-biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jaraenlarning kinetikasi va termodinamikasini
-atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamda fotobiologik jaraenlarning fizik asoslarini
+birinchidan, tirik xujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida xujayra va subxujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, xujayra va organlar
ning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
sezgi organlar biofizikasi . . . tekshiradi:
+shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologic aspektlarini , xamda tashki muxit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va kayta
ishlashini
-fizik- matematik modellashtirish nuktai nazaridan kup xujayrali organizmlarning boshkarish va uz-uzini boshkarish muammolarini
-insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, xamda inson organizmini fizik maydonini
murakkab sistemalar biofizikasi . . . tekshiradi:
-shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologik aspektlarini , xamda tashki muxit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va kayta
ishlashini
+fizik- matematik modellashtirish nuktai nazaridan kup xujayrali organizmlar-ning boshkarish va uz-uzini boshkarish muammolarini
-insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, xamda inson organizmini fizik maydonini
biosfera va fizik maydon biofizikasi . . . tekshiradi:
-shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologik aspektlarini , xamda tashki muxit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va kayta
ishlashini
-fizik- matematik modellashtirish nuktai nazaridan kup xujayrali organizmlarning boshkarish va uz-uzini boshkarish muammolarini
+insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, xamda inson organizmini fizik maydonini
Termodinamika-:
+moddaning ichki tuzilishi xisobga olinmasdan, energiyani bir turdan ikkinchi turga utish konunlarini urganuvchi fan.
-moddaning molekulyar tuzilishi tugrisidagi ta’limot
-mikrozarrachalarning harakatini tushuntiruvchi zamonaviy nazariya
Termodinamik sistema - tashki muxitdan chegaralangan material ob’ektlar yigindisi. Izolyatsiyalangan sistema:
-tashki muxit bilan xam energiya xam modda almashinishi
-tashki muxit bilan fakat energiya almashinishi, modda almashinmaydi
+tashki muxit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Termodinamik sistema - tashki muxitdan chegaralangan material ob’ektlar yig’indisi. Yopiq sistema:
-tashki muxit bilan xam energiya xam modda almashinishi
+tashki muxit bilan fakat energiya almashinishi, modda almashinmaydi
-tashki muxit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Termodinamik sistema - tashki muxitdan chegaralangan material ob’ektlar yigindisi. Ochiq sistema:
+tashki muxit bilan xam energiya xam modda almashinishi
-tashki muxit bilan fakat energiya almashinishi, modda almashinmaydi
-tashki muxit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Energiya sistemani ish bajara olish qobiliyatini bildiradi. Quyidagi energiyalar mavjud. Mexanik energiya-:
-elektr maydonidagi harakatlanaetgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. CHunonchibu atom va molekulalarning tashki orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
+makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi,ular kuyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2kT
Energiya sistemani ish bajara olish kobiliyatini bildiradi. Quyidagi energiyalar mavjud. Issiqlik energiya-:
-elektr maydonidagi harakatlanaetgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. CHunonchibu atom va molekulalarning tashki orbitasida harakatlanaetgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular kuyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
+modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xara kati kinetik energiyalari-ning yigindisidan iborat Ek=3/2 kT
Energiya sistemani ish bajara olish qobiliyatini bildiradi. Quyidagi energiyalar mavjud. Ximik energiya-:
-elektr maydonidagi harakatlanaetgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
+atom va molekulalarning ta’sir energiyasi.CHunonchibu atom va molekulalar-ning tashki orbitasida harakatlanaetgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular kuyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2kT
Energiya sistemani ish bajara olish qobiliyatini bildiradi. Quyidagi energiyalar mavjud. Elektrik energiya-:
+elektr maydonidagi harakatlanaetgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. CHunonchibu atom va molekulalar-ning tashki orbitasida harakatlanaetgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular kuyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2 kT
Ish - bir formadan ikkinchi formaga utishning o’lchovi. Quyidagi ish formalari mavjud. SHu’lalanish ishi -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi,xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orkali shu moddalarning konsentratsiyasi kichik saxadan katta konsentratsiyali soxaga utishi natijasi, xususan bu utish maxsus aktiv transport mexanizmlari orkali diffuziya kuchlariga karshi bajariladi va xujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish xujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni xujayra orkali utkazishida sodir bo’ladi.
+biolagik ob’ektlarning xujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Ish - bir formadan ikkinchi formaga o’tishning o’lchovi.
quyidagi ish formalari mavjud. Elektr ishi -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orkali shu moddalarning konsentratsiyasi kichik saxadan katta konsentratsiyali soxaga utishi natijasi, xususan bu utish maxsus aktiv transport mexanizmlari orkali diffuziya kuchlariga karshi bajariladi va xujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
+zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish xujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni xujayra orkali utkazishida sodir bo’ladi.
- biolagik ob’ektlarning xujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Ish - bir formadan ikkinchi formaga utishning ulchovi.
Kuyidagi ish formalari mavjud. Osmotik ish -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
+xar xil moddalarning membrana orkali shu moddalarning konsentratsiyasi kichik saxadan katta konsentratsiyali soxaga utishi natijasi, xususan bu utish maxsus aktiv transport mexanizmlari orkali diffuziya kuchlariga karshi bajariladi va xujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish xujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni xujayra orkali utkazishida sodir bo’ladi.
-biolagik ob’ektlarning xujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Ish - bir formadan ikkinchi formaga utishning o’lchovi. Quyidagi ish formalari mavjud. Mexanik ish -:
+tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orkali shu moddalarning konsentratsiyasi kichik saxadan katta konsentratsiyali soxaga utishi natijasi, xususan bu utish maxsus aktiv transport mexanizmlari orkali diffuziya kuchlariga karshi bajariladi va xujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish xujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni xujayra orkali utkazishida sodir bo’ladi.
-biolagik ob’ektlarning xujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Termodinamikaning nolinchi boshlanishi:
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga bo?lik bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jaraenlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashki kuchlarga karshi bajargan ishi dA kamayadi.
+temperatura-holat funksiyasi. Ikki sistema eki bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Termodinamikaning birinchi boshlanishi :
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga boglik bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jaraenlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
+Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi – ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashki kuchlarga karshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema eki bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Termodinamikaning ikkinchi boshlanishi:
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga boglik bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
+xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jaraenlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashki kuchlarga karshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema eki bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Termodinamikaning uchinchi boshlanishi:
+absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga boglik bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jaraenlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashki kuchlarga karshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema eki bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Biologik ob’ektlar ... termodinamik sistemalardir. Ular tashki muxit bilan modda va energiya almashadi:
-epik
+ochiq
-izolyasiyalangan.
Eruglikni yutilishi:
-eruglikni modda orkali utganda eruglik energiyasini boshka energiyalarga aylanganda intensivlikni oshishi.
+eruglikni modda orkali utganda eruglik energiyasini boshqa energiyalarga aylanganda intensivlikni kamayishi.
-eruglikni modda orkali utganda boshka tur energiyalarni eruglik energiyasiga aylanganda intensivlikni kamayishi.
Spektral chiziklarning intensivligi . . . aniklanadi:
+Bir sekund ichida nurlanaetgan (yutilaetgan) atomlar soni va ularga mos utish extimolligi bilan.
-Bir sekund ichida nurlanaetgan (yutilaetgan) atomlar soni va ularga mos bulmagan utish extimolligi bilan.
-Bir minut ichida nurlanaetgan (yutilaetgan) atomlar soni va ularga mos utish extimolligi bilan.
Eruglik sochilishi . . . aniklanadi:
-Muxitda tarkalaetgan eruglik okimining 90° ga og’ishi bilan.
-Muxitda tarkalaetgan eruglik okimining 45° ga og’ishi bilan.
+Muxitda tarkalaetgan eruglik okimining xar xil yunalishda og’ishi bilan.
Atom spektrlari deb:
+erkin eki kuchsiz ta’sirlashaetgan atomlarning energetik katlamlari orasidagi kvant utishlar natijasidagi nurlanish eki yutilish spektrlari tushuniladi.
-erkin eki kuchsiz ta’sirlashaetgan atomlarning energetik katlamlari orasidagi kvant utishlar natijasidagi nurlanish spektrlari tushuniladi.
-erkin eki kuchsiz ta’sirlashaetgan atomlarning energetik katlamlari orasidagi kvant utishlar natijasidagi yutilish spektrlari tushuniladi.
Lyuminessensiey deb:
+Jismning berilgan xaroratdagi issiklik nurlanishidan ortikcha bo’lgan, xamda davomiyligi xam nurlanuvchi eruglik tulkinlarining davri (10-15 s) nurlanishi tushuniladi
-jismning berilgan xaroratdagi issiklik nurlanishidan kam bo’lgan nurlanuvchi eruglik tulkini tushuniladi
-jismning berilgan xaroratdagi issiklik nurlanishidan ortikcha bo’lgan, xamda davomiyligi xam nurlanuvchi eruglik tulkinlarining davri (10-15 s) yutilishiga tushuniladi
Ionolyuminessensiya deb zaryadlangan zarrachalar . . . -lyuminessensiyasi:
+ionlar.
-elektronlar
-yadro nurlanishlari.
Katodolyuminessensiya deb zaryadlangan zarrachalar . . . -lyuminessensiyasi:
-ionlar.
+elektronlar
-yadro nurlanishlari.
Radiolyuminessensiya deb. . . -lyuminessensiyasi:
-ionlar.
-elektronlar
+yadro nurlanishlari.
Fluoressensiya-:
+bu, kiska muddatli keyin shu’lalanish.
-bu, nisbatan davomli shu’lalanish.
-bu, eruglik nurlanishi.
eruglik ta’sirida molekulalar konsentratsiyasining elementar kamayishi . . . bog’lik:
a) n molekulalar konsentratsiyasga
b) yutilishning effektiv kesimga ?
c) nurlanish vaqtiga
d) fotonovlar okimi, ya’ni eruglik intensivligiga
+a b c d
-a c d
-a b c
-b c d
Molekulyar spektrlar:
-(chikarish va yutilish) spektrlar molekulalarning bir energetik satxdan ikkinchisiga kvant utishlarida vujudga keladi.
-(chikarish va yutilish) spektrlar molekulalarning bir energetik satxdan uchinchisiga kvant utishlarida vujudga keladi.
+ (chikarish va yutilish)spektrlar molekulalarning bir energetik satxdan ikkinchisiga kvant utishlarida vujudga kelib, kattarok eki kichikrok kenglikka ega chiziklar tuplamidan iborat bo’lgan zich joylashgan chiziklar tushuniladi.
fotolyuminessensiya uchun . . . qonuni o’rinli:
+stokis.
-arximed.
-Buger-Lamber-ber.
EPR bu ... :
+elektron paramagnit rezonans
-elektron proton rezonans
-elektron yutilish rezonans.
YAMR bu…:
+yadro magnit rezonans
-yadro molekulyar rezonans
-yadro mexanikaviy rezonans.
Magnit rezonans kuzatiladi…:
-agarda zarrachaga magnit induksiya maydoni Brez ta’sir kilsa.
-agarda zarrachaga ( chastotali elektromagnit maydoni ta’sir kilsa.
+agarda zarrachaga bir vaqtning uzida magnit induksiya maydoni Brez , xamda ν chastotali elektromagnit maydoni ta’sir kilsa.
Elekrton satxchalarga bulinish . . . xosil bo’ladi:
+agarda molekula eki atom EPR ni chakiruvchi bir necha elektronlarga ega bulsa
-elektronning yadroning magnit momenti ta’sirida
-elektronning yadroning elektron momenti ta’sirida
Uta nozik satxchalarga bulinish . . . xosil bo’ladi:
-agarda molekula eki atom EPR ni chakiruvchi bir necha elektronlarga ega bulsa
+elektronning yadroning magnit momenti ta’sirida
-elektronning yadroning elektron momenti ta’sirida
YAdro magnit rezonans (YAMR):
-uzgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yunalishlarining uzgarishi natijasida vujudga kuluvchi ma’lum chastotali elektromagnit tulkinlarning difraksiyasi
-uzgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yunalishlarining uzgarishi natijasida vujudga kuluvchi ma’lum chastotali elektromagnit tulkinlarning interfirensiyasi
+uzgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yunalishlarining uzgarishi natijasida vujudga kuluvchi ma’lum chastotali elektromagnit tulkinlarning yutilishi
Biomembrananing birinchi modeli:
+fosfolipidlarning monokatlami
-liposoma
-bilipidkatlamli membrana (BLM)
Biomembrananing ikkinchi modeli:
-fosfolipidlarning monokatlami
-liposoma
+bilipidkatlamli membrana (BLM)
Biomembrananing uchinchi modeli:
-fosfolipidlarning monokatlami
+liposoma
-bilipidkatlamli membrana (BLM)
Yorug`likni yutilishi:
+еruglik biror muxitdan utaеtganda shu muxit katlamidan chikkandan sung intеnsеvligini kamayishiga aytiladi
-muxitda tarkalaеtgan еruglikni mumkin bo’lgan barcha tomonlarga ogish xodisasiga aytiladi
-xira va loyka muxitlarda (tutun- gazdagi kattik zarrachalar, tumangazdagi suyuklik tomchilari, suspеnziyalar, imulsiyalar va xk) sochilishiga aytiladi
-muxitning sindirish kursatkichining moddagi tushaеtgan еruglik chastotasiga (tulkin uzunligiga) boglikligiga aytiladi
Yorug`lik sochilishi:
-еruglik biror muxitdan utaеtganda shu muxit katlamidan chikkandan sung intеnsеvligini kamayishiga aytiladi
+ muxitda tarkalaеtgan еruglikni mumkin bo’lgan barcha tomonlarga okish xodisasiga aytiladi
-xira va loyka muxitlarda (tutungazdagi kattik zarrachalar, tumangazdagi suyuklik tomchilari, suspеnziyalar, imulsiyalar va xk) sochilishiga aytiladi
-muxitning sindirish kursatkichining moddagi tushaеtgan еruglik chastotasiga (tulkin uzunligiga) boglikligiga aytiladi
Tindal xodisasi:
-еruglik biror muxitdan utaеtganda shu muxit katlamidan chikkandan sung intеnsеvligini kamayishiga aytiladi
-muxitda tarkalaеtgan еruglikni mumkin bo’lgan barcha tomonlarga okish xodisasiga aytiladi
+xira va loyka muxitlarda (tutun- gazdagi kattik zarrachalar, tumangazdagi suyuklik tomchilari, suspеnziyalar,imulsiyalar va xk) sochilishiga aytiladi
-d) muxitning sindirish kursatkichining moddagi tushaеtgan еruglik chastotasiga (tulkin uzunligiga) boglikligiga aytiladi
Yorug`lik dispеrsiyasi:
-еruglik biror muxitdan utaеtganda shu muxit katlamidan chikkandan sung intеnsеvligini kamayishiga aytiladi
-muxitda tarkalaеtgan еruglikni mumkin bo’lgan barcha tomonlarga okish xodisasiga aytiladi
-xira va loyka muxitlarda (tutungazdagi kattik zarrachalar, tuman- gazdagi suyuklik tomchilari, suspеnziyalar,imulsiyalar va xk) sochilishiga aytiladi
+muxitning sindirish kursatkichining moddagi tushaеtgan еruglik chastotasiga (tulkin uzunligiga) boglikligiga aytiladi
Bugеr-Lambеrt-Bеr qonuni:
+ I=I0*e-mcl
-τ= I/Io
-D=lg(1/ τ)=lg(I/Io)=mcl
-I~1/λ^4
O`tkazuvchanlik koeffitsiеnti:
- I=I0*e-mcl
+ τ= I/Io
- D=lg(1/ τ)=lg(I/Io)=mcl
- I~1/λ^4
Optik zichlik:
- I=I0*e-mcl
- τ= I/Io
+ D=lg(1/ τ)=lg(I/Io)=mcl
- I~1/λ^4
Rеlеy qonuni:
- I=I0*e-mcl
- τ= I/Io
- D=lg(1/ τ)=lg(I/Io)=mcl
+ I~1/λ^4
Spеktral analiz -
+olingan yutilish еki nurlanish spеktralga asoslanib modda tarkibini sifat va mikdori tomonidan urganiladigan fizik mеtod
-Bugеr - Lambеrt - Bеr konuniga asoslanib eritmalarda modda kontsеntratsiyasini aniklashning fotomеtrik usuli
-eritmalardagi makromolеkulalarning ulchami, kalloid eritmalardagi zarrachalar, imulsiyalar, aerozollarni xaraktеrlovchi ma'lumotlarni olish maksadida sochilgan еruglikni ulchash usuli
-aktiv moddalar uzlaridan utaеtgan еruglik, nurini kutblanish tеkisligini burib yuborish xossasiga asoslangan usul
Kontsеntratsion kollorimеtriya
-olingan yutulish еki nurlanish spеktralga asoslanib modda tarkibini sifat va mikdori tomonidan urganiladigan fizik mеtod
+ Bugеr - Lambеrt - Bеr konuniga asoslanib eritmalarda modda kontsеntratsiyasini aniklashning fotomеtrik usuli
-eritmalardagi makromolеkulalarning ulchami, kalloid eritmalardagi zarrachalar, imulsiyalar, aerozollarni xaraktеrlovchi ma'lumotlarni olish maksadida sochilgan еruglikni ulchash usuli
- aktiv moddalar uzlaridan utaеtgan еruglik, nurini kutblanish tеkisligini burib yuborish xossasiga asoslangan usul
Nеfilomеtriya -
-olingan yutulish еki nurlanish spеktralga asoslanib modda tarkibini sifat va mikdori tomonidan urganiladigan fizik mеtod
-Bugеr - Lambеrt - Bеr konuniga asoslanib eritmalarda modda kontsеntratsiyasini aniklashning fotomеtrik usuli
+eritmalardagi makromolеkulalarning ulchami, kalloid eritmalardagi zarrachalar, imulsiyalar, aerozollarni xaraktеrlovchi ma'lumotlarni olish maqsadida sochilgan еruglikni ulchash usuli
-aktiv moddalar uzlaridan utaеtgan yorug’lik, nurini kutblanish tеkisligini burib yuborish xossasiga asoslangan usul
Saxaromеtriya (polyaromеtriya)
-olingan yutulish еki nurlanish spеktralga asoslanib modda tarkibini sifat va mikdori tomonidan urganiladigan fizik mеtod
-Bugеr - Lambеrt - Bеr konuniga asoslanib eritmalarda modda kontsеntratsiyasini aniklashning fotomеtrik usuli
-eritmalardagi makromolеkulalarning ulchami, kalloid eritmalardagi zarrachalar, imulsiyalar, aerozollarni xaraktеrlovchi ma'lumotlarni olish maksadida sochilgan еruglikni ulchash usuli
+aktiv moddalar uzlaridan utaеtgan yorug’lik, nurini kutblanish tеkisligini burib yuborish xossasiga asoslangan usul
Absalyut qora jism:
+Jism ўziga tushaеtgan nurlanishni butunlay yutgan xol
-absolyut kora jismning nurlanish kobiliyati uning tеmpraturasining turtinchi darajasiga tugri proportsional
-absolyut kora jismning nurlanish kobiliyatini maksimal kiymatiga tugri kеluvchi tulkin uzunligi tеmpraturaga tеskari proportsional
- yorug’lik kvanti ta'sirida moddadan elеktronlarni urib chiqarilishi, ya'ni elеktrik jarayonlarni ro’y bеrishi
Stеfan-Boltsman konuni
-Jism uzga tushaеtgan nurlanishni butunlay yutgan xol
+absolyut kora jismning nurlanish kobiliyati uning tеmpraturasining turtinchi darajasiga tugri proportsional
-absolyut kora jismning nurlanish kobiliyatini maksimal kiymatiga tugri kеluvchi tulkin uzunligi tеmpraturaga tеskari proportsional
- yorug’lik kvanti ta'sirida moddadan elеktronlarni urib chiqarilishi, ya'ni elеktrik jarayonlarni ro’y bеrishi
Vinning siljish konuni:
-Jism uziga tushaеtgan nurlanishni butunlay yutgan xol
-absolyut kora jismning nurlanish kobiliyati uning tеmpraturasining turtinchi darajasiga tugri proportsional
+absolyut kora jismning nurlanish kobiliyatini maksimal kiymatiga tugri kеluvchi tulkin uzunligi tеmpraturaga tеskari proportsional
- yorug’lik kvanti ta'sirida moddadan elеktronlarni urib chiqarilishi, ya'ni elеktrik jarayonlarni ro’y bеrishi
Fotoeffеkt xodisasi:
-Jism uziga tushaеtgan nurlanishni butunlay yutgan xol
-absolyut kora jismning nurlanish kobiliyati uning tеmpraturasining turtinchi darajasiga tugri proportsional
-absolyut kora jismning nurlanish kobiliyatini maksimal kiymatiga tugri kеluvchi tulkin uzunligi tеmpraturaga tеskari proportsional
+yorug’lik kvanti ta'sirida moddadan elеktronlarni urib chiqarilishi, ya'ni elеktrik jarayonlarni ro’y bеrishi
Elеktrolitlar
+Erituvchida eriganda ionlarga ajraladigan moddalar bo’lib,ularda elеktr toki ion ўtkazuvchanligi Bilan xaraktеrlanadi
-Erituvchi ta'sirida erigan modda molеkulalarini musbat va ma'nfiy zaryadlarngan ionlarga ajralishi
-Elеktrolitdan tok ўtganda tarkibiga kiruvchi moddalarning elеktrodlarda ajralib chi?ishi
-Elеktrolitlardan tok ўtganda ionlarga dissotsiatsiyalangan molеkulalar sonining moddadagi molеkulalarning umumiy soniga nisbati
Elеktrolitik dissotsiatsiya
-Erituvchida eriganda ionlarga ajraladigan moddalar bo’lib, ularda elеktr toki ion utkazuvchanligi bilan xaraktеrlanadi
+Erituvchi ta'sirida erigan modda molеkulalarini musbat va ma'nfiy zaryadlarngan ionlarga ajralishi
-Elеktrolitdan tok ўtganda tarkibiga kiruvchi moddalarning elеktrodlarda ajralib chi?ishi
-Elеktrolitlardan tok ўtganda ionlarga dissotsiatsiyalangan molеkulalar sonining moddadagi molеkulalarning umumiysoniga nisbati
Elеktroliz
-Erituvchida eriganda ionlarga ajraladigan moddalar bo’lib, ularda elеktr toki ion utkazuvchanligi bilan xaraktеrlanadi
-Erituvchi ta'sirida erigan modda molеkulalarini musbat va ma'nfiy zaryadlarngan ionlarga ajralishi
+Elеktrolitdan tok ўtganda tarkibiga kiruvchi moddalarning elеktrodlarda ajralib chiqishi
-Elеktrolitlardan tok ўtganda ionlarga dissotsiatsiyalangan molеkulalar sonining moddadagi molеkulalarning umumiy soniga nisbati
Dissotsiatsiyalanish darajasi
-Erituvchida eriganda ionlarga ajraladigan moddalar bo’lib, ularda elеktr toki ion utkazuvchanligi Bilan xaraktеrlanadi
-Erituvchi ta'sirida erigan modda molеkulalarini musbat va ma'nfiy zaryadlarngan ionlarga ajralishi
-Elеktrolitdan tok ўtganda tarkibiga kiruvchi moddalarning elеktrodlarda ajralib chiqishi
+Elеktrolitlardan tok ўtganda ionlarga dissotsiatsiyalangan molеkulalar sonining moddadagi molеkulalarning umumiy soniga nisbati
Elеktroliz uchun Faradеyning birinchi qonuni
+m = kq yoki m = kJt
-K = 1/F*A/n
-m = 1/F*A/n*q
-m=F/x
Elеktroliz uchun Faradеyning ikkinchi qonuni
-m = kq yoki m = kJt
+K = 1/F*A/n
-m = 1/F*A/n*q
-m=F/x
Elеktromagnit ta'sirlashuv dеb:
+elеktrik zaryadlangan zarrachalar еki mikroskopik zaryadlangan moddalar ortasidagi uzaro ta'sir
-matеriyaning bir formasi bo’lib, bu orkali zaryadlangan zarrachalar еki moddalarning elеktromagnit uzaro ta'siri namoеn bo’ladi
-Elеktromagnit maydonning bir kurinishi bo’lib, uning asosiy xususiyatlaridan biri shuki, unda bu maydon elеktrik zaryadlar еki zaryadlangan moddalar tomnidan yaratiladi, xamda ular bu ob'еktlarga harakatda еki harakatsiz bulishidan
kat'iy nazar ta'sir kursatadi
-Elеktromagnit maydonning bir kurinishi bo’lib, ular tokli utkazgichlar, elеktrik zaryadlangan zarrachalar va moddalarning harakati, xamda magnitlangan moddalar va uzgaruvchan elеktr maydoni ta'sirida vujudga kеladi
Elеktromagnit maydoni dеb:
- elеktrik zaryadlangan zarrachalar еki mikroskopik zaryadlangan moddalar urtasidagi uzaro ta'sir
+ matеriyaning bir formasi bo’lib, bu orkali zaryadlangan zarrachalar еki moddalarning elеktromagnit uzaro ta'siri namoеn bo’ladi
-Elеktromagnit maydonning bir kurinishi bo’lib, ular tokli utkazgichlar, elеktrik zaryadlangan zarrachalar va moddalarning harakati, xamda magnitlangan moddalar va uzgaruvchan elеktr maydoni ta'sirida vujudga kеladi
Elеktrik maydon dеb:
- matеriyaning bir formasi bo’lib, bu orkali zaryadlangan zarrachalar еki moddalarning elеktromagnit uzaro ta'siri namoеn bo’ladi
+ Elеktromagnit maydonning bir kurinishi bo’lib, uning asosiy xususiyatlaridan biri shuki, unda bu maydon elеktrik zaryadlar еki zaryadlangan moddalar tomnidan
yaratiladi, xamda ular bu ob'еktlarga harakatda еki harakatsiz bulishidan kat'iy nazar ta'sir kursatadi
-Elеktromagnit maydonning bir kurinishi bo’lib, ular tokli utkazgichlar, elеktrik zaryadlangan zarrachalar va moddalarning harakati, xamda magnitlangan
moddalar va uzgaruvchan elеktr maydoni ta'sirida vujudga kеladi
Magnit maydon dеb:
- elеktrik zaryadlangan zarrachalar еki mikroskopik zaryadlangan moddalar urtasidagi uzaro ta'sir
-matеriyaning bir formasi bo’lib, bu orkali zaryadlangan zarrachalar еki moddalarning elеktromagnit uzaro ta'siri namoеn bo’ladi
+ Elеktromagnit maydonning bir kurinishi bo’lib, ular tokli utkazgichlar, elеktrik zaryadlangan zarrachalar va moddalarning harakati, xamda magnitlangan moddalar va uzgaruvchan elеktr maydoni ta'sirida vujudga kеladi
Kulon konuni;
+ikkita nuqtaviy zaryadlarning o’zaro ta'sir kuchi shu zaryadlar modullarining ko’paytmasiga to’g’ri proporsional va ular orasidagi masofaga tеskari
proporsional
- еpik sistеmada elеktrik zaryadlarning algеbraik yigindisi uzgarmas
- elеktr maydon kuchlanganligi Е bo’lgan maydondagi q zaryadga ta'siri
Zaryadlarning saqlanish qonuni;
-ikkita nuktaviy zaryadlarning uzaro ta'sir kuchi shu zaryadlar modullarining kupaytmasiga tugri proportsional va ular orasidagi masofaga tеskari
proporsional
+ yopiq sistеmada elеktrik zaryadlarning algеbraik yigindisi o’zgarmas
- elеktr maydon kuchlanganligi bo’lgan maydondagi q zaryadga ta'siri
Elеktr maydon kuchlanganligi
-ikkita nuktaviy zaryadlarning uzaro ta'sir kuchi shu zaryadlar modullarining kupaytmasiga tugri proportsional va ular orasidagi masofaga tеskari
proporsional
-еpik sistеmada elеktrik zaryadlarning algеbraik yigindisi uzgarmas
+vеktor kattalikka ega bo’lgan kuch xaraktеristikasi bo’lib, u bеrilgan maydonda nuqtaviy zaryadga ta'sir qilayotgan kuchning shu zaryad miqdori bilan xaraktеrlanadi
- elеktr maydon kuchlanganligi bo’lgan maydondagi q zaryadga ta'siri
O`zgarmas elеktr tok kuchi
+J=q/t
-j=J/S
- E=A/q
-I=E/R+r
Tok zichligi
-J=q/t
+j=J/S
- E=A/q
-I=E/R+r
Еlеkrt yurituvchi kuch (ЕYuK):
-J=q/t
-j=J/S
+ ε =A/q
-I=E/R+r
To`la zanjir uchun Om qonuni:
-J=U/R
-R=U/J
+ J=ε/(R+r)
O`tkazgich qarshiligi:
+R=p*l/S
-G=1/R
-p=R*S/l
- =1/S
O`tkazgich o`tkazuvchanligi:
-R=p*L/S
+ G=1/R
-p=R*S/L
- =1/q
O`tkazgichning solishtirma qarshiligi:
-R=p*L/S
-G=1/R
+ ρ=R*S/L
- =1/ρ
Solishtirma o‘tkazuvchanlik:
- R=p*L/S
-G=1/R
-p=R*S/L
+ =1/ρ
Kirxgofning birinchi qoidasi:
+zanjirning tugunlarida uchrashayotgan tok kuchlarining algеbraik yig’indisi nolga tеng
-zanjirning ixtiеriy еpik konturi uchun tok kuchlarini ularning mos karshiliklariga ko’paytmasining algеbraik yigindisi shu konturdagi barcha EYuK larning algеbraik yigindisiga tеng
-vaqt birligi ichida tok kuchining bajargan ishi
- o’tkazgichdan tok o’tganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori tok kuchiga, o’tkazgichdan o’tish vaqtiga va undagi kuchlanishga to’g’ri proporsional
Kirxgofning ikkinchi qoidasi:
-zanjirning tugunlarida uchrashaеtgan tok kuchlarining algеbraik yigindisi nolga tеng
+zanjirning ixtiеriy yopiq konturi uchun tok kuchlarini ularning mos karshiliklariga kupaytmasining algеbraik yigindisi shu konturdagi barcha EYuK larning algеbraik yigindisiga tеng
-vaqt birligi ichida tok kuchining bajargan ishi
- o’tkazgichdan tok o’tganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori tok kuchiga, o’tkazgichdan o’tish vaqtiga va undagi kuchlanishga to’g’ri proporsional
Elеktr tok quvvati:
-zanjirning tugunlarida uchrashaеtgan tok kuchlarining algеbraik yigindisi nolga tеng
-zanjirning ixtiеriy еpik konturi uchun tok kuchlarini ularning mos karshiliklariga kupaytmasining algеbraik yigindisi shu konturdagi barcha EYuK larning algеbraik yigindisiga tеng
+vaqt birligi ichida tok kuchining bajargan ishi
- o’tkazgichdan tok o’tganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori tok kuchiga, o’tkazgichdan o’tish vaqtiga va undagi kuchlanishga to’g’ri proporsional
Joul - Lеnts qonuni:
-zanjirning tugunlarida uchrashaеtgan tok kuchlarining algеbraik yigindisi nolga tеng
-zanjirning ixtiеriy еpik konturi uchun tok kuchlarini ularning mos karshiliklariga kupaytmasining algеbraik yigindisi shu konturdagi barcha EYuK larning algеbraik yigindisiga tеng
- vaqt birligi ichida tok kuchining bajargan ishi
+o’tkazgichdan tok o’tganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori tok kuchiga, o’tkazgichdan o’tish vaqtiga va undagi kuchlanishga to’g’ri proporsional
Mеxanik ish formulasi:
- R=p*L/S
-G=1/R
-p=R*S/L
+ A=FScosα
Kuch momеnti:
- R=p*L/S
-G=1/R
-p=R*S/L
+ M=Fl
Potеntsial enеrgiya:
- R=p*L/S
-G=1/R
-p=R*S/L
+ W=mgh
Zanjirning bir qismi uchun tok kuchi:
- R=p*L/S
-G=1/R
-p=R*S/L
+ I=U/R
Issiqlik mashinalarida ish quyidagi enеrgiya hisobiga bajariladi:
-elеktr
-potеntsial
- kinеtik
+ichki
Nyutonning 1-qonuni bu ...qonundir:
+ inеrsiya
-impulsning saqlanish
Jism inеrtligining miqdoriy xaraktеristikasi... :
+ jism massasi
- jism tеzligi
- kuch
- jism tеzlanishi
Nyutonning 2-qonuni:
-F=mN
-F=mg
+F=ma
-F= -kx
Nyutonning 3-qonuni:
- F=ma
+ F1= - F2
- F=mg
Markazga intilma tеzlanish:
+ а=V2/R
- а=V/t
- а=V2/2S
- а=4п^2v2R
Butun olam tortishish qonuni:
+F=G*(m1m2)/r2
-F=mg
-F=-kx
-F1= -F2
Kinеtik enеrgiya:
- Е= mgh
- E= kx2 /2
+ E=mV2/2
1 mol modda uchun Mеndеlееv - Klapеyron tеnglamasi:
+PV=m/M*RT
-PV=RT
-P=mV
-P=1/3m nV2
Tеrmodinamika 1-qonuni:
-U=JR
-U=3/2 PV
+Q=U+A
-A'= -U
Kulon qonuni:
+F=k q1*q2/r2
-F=-kx
-F=ma
-F=mN
Mеxanik enеrgiya saqlanish qonuni:
+W=Wk+Wp=const
-W=(mv2^2)/2-(mv1^2)/2
-m1v1+m2v2=const
-W=mgh2-mgh1
Arximеd kuchi:
- кх
-mN
+p*g*V
-ma
Molеkulalarning ilgarilanma harakat o’rtacha kinеtik enеrgiyasi:
-мV-2/2
-3кТ/2м
-3кТ/м
+3к*Т/2
Molеkulyar kinеtik nazariyasiga ko’ra idеal gaz bosimi:
-Р=мV
-Р= мg
+Р= n*к*Т
-Р= kt/v
Tеkis aylanma harakat chiziqli tеzligi:
-v=const
+ V=ωR
-V=a/w
-V=l/t
Impuls momеnti:
-F=ma
+ L= r * P
-a=V2 /R
- М=Fr
Aylanma harakat dinamikasining asosiy tеnglamasi:
-F=m(q-a)
-М=Fr
+М=I*E
-F=m*dV/dt
Nyutonning 2-qonuni:
+F=m*dV/dt
-F=к/х
-F=А/s
-F=w/xs
To’lqin tеnglamasi:
-Х=А соs (wt+f)
-Х=А sin (wt+f)
+ X=А*sin(t-х/V)
- Х=х+Vt
Aylanayotgan jism kinеtik enеrgiyasi:
-Ek=mv^2/2
-Ek=kх^2/2
-Ek=Iв^2/2
+Ek=mw^2/2
Aylanayotgan jismning davri orqali burchak tеzligi formulasi:
-= /t
+ w=2/T
-w=2v
-w=1/LC
Guk qonuni:
-A=md
- F=ma
+ F=-k*x
-F=A/S
Mеxanik bosim:
-Р=pgh
+P=F/S
-P=pv^2/2
-P=pgh+P_0
Gorizontal nay uchun Bеrnulli tеnglamasi:
+(p*v2)/2+pgh+P=const
-pgh+P=const
-(pv^2)/2+P=const
-Sv=const
Puazеyl formulasi:
+Q = πR4(P1 - P0)/8ηl
-Q=Cm(t2-t1)
-Q=λm
-Q=I^2Rt
Garmonik tеbranish formulasi:
+ Х=А*cos(wt+φ0)
-Х= Аtg(wt+f0)
-Х= Аctg(wt+f0)
-Х= cos(wt+f0)
Foton enеrgiyasi:
+Е=h*ν
-P= h*V/c=h/λ
-A = h/p=h/m*v
-A = E/h
Foton impulsi:
-Е=h*V
+P= h* ν /c=h/λ
-A = h/p=h/m*v
-A = E/h
Dе-Broyl to`lqin uzunligi:
-Е=h*V
-P= h*V/c=h/@
+ λ = h/p=h/m*v
-A = E/h
Foton chastotasi:
-Е=h*
-P= h*V/c=h/
- = h/p=h/m*
+ν= E/h
Elеktroliz uchun Faradеyning umumlashgan qonuni:
-m = kq yoki m = kJt
-K = 1/F*A/n
+m = 1/F*A/n*q
-m=F/x
Nuqtaviy zaryad-:
-Elеktromagnit ta'sirini aniklovchi elеmеntar zarrachaning xaraktеristikasi
-Xar xil muxlatda uz zaryadlariga ega bo’lgan elеktronlar, ionlar va boshka zaryadli zarrachalar
-Moduli buyicha elеktron (yoki proton) zaryadiga karali bo’lgan zaryad mikdori
+o’lchamlarini shu zaryadning ta'sir qilish nuqtasiga bo’lgan masofaga nisbatan hisobga olmasa ham bo’ladigan zaryadlangan modda
Elеmеntar zaryad –:
-Elеktromagnit ta'sirini aniklovchi elеmеntar zarrachaning xaraktеristikasi
-Xar xil muxlatda uz zaryadlariga ega bo’lgan elеktronlar, ionlar va boshka zaryadli zarrachalar
-ulchamlarini shu zaryadning ta'sir kilish nuktasiga bo’lgan masofaga nisbatan xisobga olmasa xam bo’ladigan zaryadlangan modda
+Moduli bo’yicha elеktron (yoki proton) zaryadiga karalli bo’lgan zaryad miqdori, ya'ni е=1,6*10-19 Kl
Qanday moddalarga optik aktiv moddalar dеyiladi:
- yoruglikni kutblantirish xossasiga ega
- yoruglikni sindirish kobiliyatiga ega
- yoruglikni kaytarish xususiyatiga ega
+ yoruglik qutiblanish tеkisligini burish xossasiga ega
Zanjir bir qismidagi tok kuchi:
-Qarshilikka to‘g‘ri va kuchlanishga teskari proporsional
+Kuchlanishga to‘g‘ri va qarshilikka teskari proporsional
-Kuchlanish va qarshilik ko‘paytmasiga teng
-O‘tkazgichdan vaqt birligida o‘tgan zaryad miqdoriga teng
-Javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Berilgan tenglamalardan qaysi biri Kirxgofning 2- qonunini ifodalaydi:
-J=U/R
-J=J1+J2
-J=E/R+r
-J=q/t
+E= J r
Berilgan tenglamalarning orasidan o‘zgaruvchan tok kuchlanishning effektiv qiymatini ifodalovchi bog‘lanishni ko‘rsating:
-U=J R
+Uef=U0 / 2
-U=U sin t
-U=A/q
-U=E d
Berilgan tenglamalardan qaysi biri o‘tkazgich qarshiligining uning uzunligiga bog‘liqligini ifodalaydi:
+ R= l/S
- I=U/R
- I=m/RT
-I=q/t
- I=m/RT
Keltirilgan o‘lchov birliklar orasidan halqaro birliklar sistemasida quvvat o‘lchov birligini toping:
-Om
-Kulon
-Volt
-Amper
+vatt
Elektr toqining quvvati ... :
-faqat tok kuchiga bog‘liq
-Faqat kuchlanishga bog‘liq
+Tok kuchi va kuchlanishga bog‘liq
-Faqat qarshilikka bog‘liq
-Javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Metallarda elektr toki qanday elektr zaryadlarning tartibli harakati
tufayli xosil bo‘ladi:
-elektron va musbat ionlar
-Musbat va manfiy ionlar
-Musbat, manfiy ionlar va elektronlar
+Faqat elektronlar
-javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Berilgan o‘lchov birliklar orasidan induktivlik koeffitsientining o‘lchov birligini toping:
-tesla
-Volt
-Veber
+Genri
-joul
Keltirilgan tenglamalar orasidan tebranish konturining tebranish davrini aniqlovchi ifodani ko‘rsating:
+T=2 L C
- I=U/R
-I=m/RT
-I=q/t
-I=m/RT
Metallar (o‘tkazgichlar) da elektr tokini tashuvchi bo‘lib nima hisoblanadi:
-ionlar
-Ionlar va elektronlar
+Erkin elektronlar
-musbat va manfiy ionlar
-Musbat ionlar
Berilgan tenglamalardan qaysi biri berk zanjir uchun Om qonunining ifodasi bo‘ladi:
+I=ε/R+r
-T=2 L C
- I=U/R
-I=m/RT
-I=q/t
Elektrolitlarda elektr toki qanday elektr zaryadlarning tartibli harakati tufayli hosil bo‘ladi:
-elektron va musbat ionlar
+Musbat va manfiy ionlar
-Musbat, manfiy ionlar va elektronlar
-Faqat elektronlar
-javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Elektrolitda tok o‘tganda katodda ajralib chiqqan modda massasi ... :
1. elektrolitdan o‘tgan zaryad miqdoriga to‘g‘ri proporsional bo‘lib, moddaning turiga ham bog‘liq bo‘ladi.
2.elektrolitdan o‘tgan tok kuchiga va modda turiga bog‘liq bo‘ladi.
3.elektrolitdan o‘tgan tok kuchiga va tok o‘tish vaqtiga bog‘liq
4.elektrolitdan o‘tgan tok kuchiga , tok o‘tish vaqtiga va modda turiga bog‘liq
5.javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
-1
-2
-3
+1,4
-2,3
Elektron massasi qiymati nimaga teng:
1.9,65 x 104 kl/mol 2. 9,11 x 10-31kg 3. 3,00 x 108 m/s 4. 1,602 x 10-19 kl
- 1
+ 2
- 3
- 4
-1,4
Keltirilgan o‘lchov birliklar orasidan elektr kuchlanish o‘lchov birligini toping:
-Kulon
-Om
+Volt
-Amper
-Vatt
Keltirilgan o‘lchov birliklar orasidan tok kuchining o‘lchov birligini toping:
-Om
-Kulon
-Volt
+Amper
-Vatt
Ampermetr zanjirdagi tok kuchini o‘lchashi uchun zanjirga qanday ulanadi:
-paralell
+Ketma - ket
-parallel va ketma - ket
-Javoblar ichida to‘g‘risi yo‘q
-aralash
Metall o‘tkazgichdan tok o‘tganda qanday ta’sirlar kuzatiladi:
-o‘tkazgich qizishi , kimyoviy va magnit ta’sirlar
-Kimyoviy va magnit ta’sirlar
+Qizishi va magnit ta’sirlar
-Qizishi va kimyoviy ta’sirlar
-faqat magnit ta’sirlar
Gazlarda elektr toki qanday elektr zaryadlarning tartibli harakati tufayli hosil bo`ladi:
-elektro va musbat ionlar
-Musbat va manfiy ionlar
+Musbat , manfiy ionlar va elektronlar
-Faqat elektronlar
-javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Berilgan tenglamalar orasidan magnit maydonning oqimi ifodasini ko‘rsating:
-M=BIS x Sin α
+ Ф =BS x Cos α
-F=BlI x Sin α
-E=E0 x Sinwt
-E= f / t
Qanday elektron emissiya qizdirish tufayli vujudga keladi:
+Termoelektron emissiya
-Fotoelektron emissiya
-Elektrostatik emissiya
-Avtoelektron emissiya
-To‘g‘risi yo‘q
Qanday emissiya yorug‘lik ta’sirida vujudga keladi:
-Termoelektron emissiya
+Fotoelektron emissiya
-Avtoelektron emissiya
-Fotoelektron va avtoelektron emissiyalar
-Javoblar ichida to‘g‘risi yo‘q.
Vakumli diodda elektr toqi qanday elektr zaryadlarining tartibli harakati tufayli hosil bo‘ladi:
-Elektron va musbat ionlar
-Musbat va manfiy ionlar
+Musbat, manfiy ionlar va elektronlar
-Faqat elektronlar
-Javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Akseptor aralashmali o‘tkazgichlar qanday tipdagi o‘tkazuvchanlikka ega:
-Asosan elektron o‘tkazuvchanlikka
-Asosan teshikli o‘tkazuvchanlikka
+Teng miqdorda elektron va teshikli o‘tkazuvchanlikka
-Elektr toqini o‘tkazmaydilar
-Javoblar orasida to‘g‘risi yo‘q
Biofizika -:
a)fundamental biologik fanlardan biri
b)biologik sistemalarning boshqaruvining xar xil fazalarida kechadigan fiziologik aktlarning fizik,fizik- kimyoviy jarayonlarini o`rganadigan fan.
c)biologik jarayonlarning asosida etadigan o`ta oddiy va fundamental ta’sirlarni o`rganadigan fan
-a b
-b c
-a c
+a b c
Biofizika . . . bo’linadi:
a)molekulyar biofizika
b)kvant biofizikasi
c) hujayra va organlar biofizikasi
d)sezgi organlari biofizikasi
e) murakkab sistemalar biofizikasi
k)biosfera va fizik maydon
-a b c d
-b c d
-s d e k
+a b c d e k
Molekulyar biofizika . . . ko`radi:
+biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jarayonlarning kinetikasi va termodinamikasini
-atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamda fotobiologik jarayonlarning fizik asoslarini
-birinchidan, tirik hujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida hujayra va subhujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, hujayra va organlar
ning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
Kvant biofizikasi . . . ko`radi:
-biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jarayonlarning kinetikasi va termodinamikasini
+atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamda fotobiologik jarayonlarning fizik asoslarini
-birinchidan, tirik hujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida hujayra va subhujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, hujayra va organlar
ning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
Hujayra va organlar biofizikasi . . . ko`radi:
-biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jarayonlarning kinetikasi va termodinamikasini
-atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamdafotobiologik jarayonlarning fizik asoslarini
+birinchidan, tirik hujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida hujayra va subhujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, hujayra va organlarning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
Sezgi organlar biofizikasi . . . tekshiradi:
+shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologic aspektlarini , xamda tashqi muhit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va qaytaishlashini
-fizik- matematik modellashtirish nuqtai nazaridan ko`p hujayrali organizmlarning boshkarish va uz-uzini boshkarish muammolarini
-insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, hamda inson organizmini fizik maydonini
Murakkab sistemalar biofizikasi . . . tekshiradi:
-shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologic aspektlarini , xamda tashqi muhit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va kayta
ishlashini
+fizik- matematik modellashtirish nuktai nazaridan ko`p hujayrali organizmlarning boshkarish va uz-uzini boshkarishmuammolarini
-insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, xamda inson organizmini fizik maydonini
Biosfera va fizik maydon biofizikasi . . . tekshiradi:
-shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologic aspektlarini , xamda tashqi muhit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va kayta
ishlashini
-fizik- matematik modellashtirish nuktai nazaridan ko`p hujayrali organizmlarning boshkarish va uz-uzini boshkarish muammolarini
+insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, xamda inson organizmini fizik maydonini
Termodinamika-:
+moddaning ichki tuzilishi xisobga olinmasdan, energiyani bir turdan ikkinchi turga o`tishi qonunlarini urganuvchi fan.
-moddaning molekulyar tuzilishi to`g`risidagi ta’limot
-mikrozarrachalarning harakatini tushuntiruvchi zamonaviy nazariya
Termodinamik sistema - tashqi muhitdan chegaralangan material ob’ektlar yigindisi. Izolyasiyalangan sistema :
-tashqi muhit bilan xam energiya xam modda almashinishi
-tashqi muhit bilan faqat energiya almashinishi, modda almashinmaydi
+tashqi muhit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Termodinamik sistema - tashqi muhitdan chegaralangan material ob’ektlar yigindisi. Yopiq sistema :
-tashqi muhit bilan xam energiya xam modda almashinishi
+tashqi muhit bilan fakat energiya almashinishi, modda almashinmaydi
-tashqi muhit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Termodinamik sistema - tashqi muhitdan chegaralangan material ob’ektlar yig’indisi. Ochiq sistema:
+tashqi muhit bilan xam energiya xam modda almashinishi
-tashqi muhit bilan fakat energiya almashinishi, modda almashinmaydi
-tashqi muhit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Energiya sistemani ish bajara olish qobiliyatini bildiradi.
Quyidagi energiyalar mavjud. Mexanik energiya-:
-elektr maydonidagi harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. Chunonchibu atom va molekulalarning tashqi orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
+makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi,ular quyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2kT
Energiya sistemani ish bajara olish qobiliyatini bildiradi.
Quyidagi energiyalar mavjud. Issiklik energiya-:
-elektr maydonidagi harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. Chunonchi bu atom va molekulalarning tashqi orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular quyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
+modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2kT
Energiya sistemani ish bajara olish qobiliyatini bildiradi.
Quyidagi energiyalar mavjud. Ximik energiya-:
-elektr maydonidagi harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
+atom va molekulalarning ta’sir energiyasi.Chunonchi bu atom va molekulalarning tashqi orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular quyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2kT
Energiya sistemani ish bajara olish kobiliyatini bildiradi.
Quyidagi energiyalar mavjud. Elektrik energiya-:
+elektr maydonidagi harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. Chunonchi bu atom va molekula-larning tashqi orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular quyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2kT
Ish - bir formadan ikkinchi formaga o`tishining o’lchovi.
Quyidagi ish formalari mavjud. SHu’lalanish ishi -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi,xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orqali shu moddalarning qonsentratsiyasi kichik saxadan katta qonsentratsiyali soxaga o`tishii natijasi, xususan bu o`tishi maxsus aktiv transport mexanizmlari orqali diffuziya kuchlariga qarshi bajariladi va hujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish hujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni hujayra orqali utkazishida sodir bo`ladi.
+biolagik ob’ektlarning hujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Ish - bir formadan ikkinchi formaga o`tishining o’lchovi.
Quyidagi ish formalari mavjud. Elektr ishi -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orqali shu moddalarning qonsentratsiyasi kichik saxadan katta qonsentratsiyali soxaga o`tishii natijasi, xususan bu o`tishi maxsus aktiv transport mexanizmlari orqali diffuziya kuchlariga qarshi bajariladi va hujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
+zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish hujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni hujayra orqali o`tkazishida sodir bo`ladi.
- biolagik ob’ektlarning hujayralarning ximik energiya-
si tufayli nurlanishi.
Ish - bir formadan ikkinchi formaga o`tishining ulchovi.
Quyidagi ish formalari mavjud. Osmotik ish -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
+har xil moddalarning membrana orqali shu moddalarning konsentratsiyasi kichik sohadan katta konsentratsiyali sohaga o`tishii natijasi, xususan bu o`tishi maxsus aktiv transport mexanizmlari orqali diffuziya kuchlariga qarshi bajariladi va hujayra energiyasi sarf bo’lishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishinatijasi, xususan organizmda bu ish hujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni hujayra orqali o`tkazishida sodir bo`ladi.
-biolagik ob’ektlarning hujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Ish - bir formadan ikkinchi formaga o`tishining o’lchovi.
Mexanik ish -:
+tananing bo’lim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul qisqarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orqali shu moddalarning qonsentratsiyasi kichik saxadan katta qonsentratsiyali soxaga o`tishii natijasi, xususan bu o`tishi maxsus aktiv transport mexanizmlari orqali diffuziya kuchlariga qarshi bajariladi va hujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish hujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni hujayra orqali utkazishida sodir bo`ladi.
-biolagik ob’ektlarning hujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Termodinamikaning nolinchi boshlanishi:
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga bog’lik bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jarayonlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishi dA kamayadi.
+temperatura-holat funksiyasi. Ikki sistema yoki bir sistemani ikki bo’lagini muvozanat sharti sistemaning har bir nuqtasidagi temperaturaning tengligidir.
Termodinamikaning birinchi boshlanishi:
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga bog`liq bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jarayonlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
+Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi – ichki energi dU sistemaga berilgan issiqlik miqdori dQ ga oshadi va sistemani tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema yoqi bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Termodinamikaning ikkinchi boshlanishi :
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga bog`liq bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
+xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jarayonlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema yoqi bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Termodinamikaning uchinchi boshlanishi:
+absolyut nol temperaturada entropiya qiymati S0 bo’ladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshqa xarakteristik holatlariga bog`liq bo’lmaydi.Bu kattalikni nolga tenglash mumkin
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jarayonlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema yoqi bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuqtasidagi temperaturaning tengligidir.
Biologik ob’ektlar ... termodinamik sistemalardir. Ular tashqi muhit bilan modda va energiya almashadi:
-yopiq
+ochiq
-izolyasiyalangan.
Yorug`likni yutilishi:
-yorug`likni modda orqali o`tganda yorug`lik energiyasini boshqa energiyalarga aylanganda intensivlikni oshishi.
+yorug`lik modda orqali o`tganda yorug`lik energiyasining boshqa energiya-larga aylanganda intensivlikni kamayishi.
-yorug`likni modda orqali o`tganda boshka tur energiyalarni yorug`lik energiyasiga aylanganda intensivlikni kamayishi.
Spektral chiziqlarning intensivligi . . . aniqlanadi:
+Bir sekund ichida nurlanayotgan (yutilayotgan) atomlar soni va ularga mos o`tishi ehtimolligi bilan.
-Bir sekund ichida nurlanayotgan (yutilayotgan) atomlar soni va ularga mos bulmagan o`tishi extimolligi bilan.
-Bir minut ichida nurlanayotgan (yutilayotgan) atomlar soni va ularga mos o`tishi extimolligi bilan.
Yorug`lik sochilishi . . . aniklanadi:
-Muhitda tarqalayotgan yorug`lik oqimining 90° ga og’ishi bilan.
-Muhitda tarqalayotgan yorug`lik oqimining 45° ga og’ishi bilan.
+Muhitda tarqalayotgan yorug`lik oqimining xar xil yo’nalishda og’ishi bilan.
Atom spektrlari deb:
+erkin yoki kuchsiz ta’sirlashayotgan atomlarning energetik qatlamlari orasidagi kvant o`tishilar natijasidagi nurlanish yoki yutilish spektrlari tushuniladi.
-erkin yoqi kuchsiz ta’sirlashayotgan atomlarning energetik qatlamlari orasidagi kvant o`tishilar natijasidagi nurlanish spektrlari tushuniladi.
-erkin yoqi kuchsiz ta’sirlashayotgan atomlarning energetik qatlamlari orasidagi kvant o`tishilar natijasidagi yutilish spektrlari tushuniladi.
Lyuminessensiya deb:
+Jismning berilgan haroratdagi issiqlik nurlanishidan ortiqcha bo`lgan, hamda davomiyligi ham nurlanuvchi yoruglik to’lqinlarining davri (10-15 s) nurlanishi tushuniladi
-jismning berilgan xaroratdagi issiklik nurlanishidan kam bo`lgan nurlanuvchi yorug`lik tulkini tushuniladi
-jismning berilgan xaroratdagi issiklik nurlanishidan ortikcha bo`lgan, xamda davomiyligi xam nurlanuvchi eruglik tulkinlarining davri (10-15 s) yutilishiga tushuniladi
Ionolyuminessensiya deb zaryadlangan zarrachalar . . . -lyuminessensiyasi:
+ionlar.
-elektronlar
-yadro nurlanishlari.
Katodolyuminessensiya deb zaryadlangan zarrachalar . . . -lyuminessensiyasi:
-ionlar.
+elektronlar
-yadro nurlanishlari.
Radiolyuminessensiya deb … -lyuminessensiyasi:
-ionlar.
-elektronlar
+yadro nurlanishlari.
Fluoressensiya-:
+bu, qisqa muddatli keyin shu’lalanish.
-bu, nisbatan davomli shu’lalanish.
-bu, yorug`lik nurlanishi.
Yorug`lik ta’sirida molekulalar konsentratsiyasining elementar kamayishi . . . bog`liq:
a) n molekulalar qonsentratsiyasga
b) yutilishning effektiv kesimga
c) nurlanish vaqtiga
d) fotonovlar oqimi, ya’ni yorug`lik intensivligiga
+a b c d
-a c d
-a b c
-b c d
Molekulyar spektrlar:
-chiqarish va yutilish spektrlar molekulalarning bir energetik satxdan ikkinchisiga kvant o`tishilarida vujudga keladi.
- chiqarish va yutilish spektrlar molekulalarning bir energetik satxdan uchinchisiga kvant o`tishilarida vujudga keladi.
+ chiqarish va yutilish spektrlar molekulalarning bir energetik sathdan ikkinchisiga kvant o`tishilarida vujudga kelib, kattaroq yoqi kichikroq kenglikka ega chiziqlar to’plamidan iborat bo`lgan zich joylashgan chiziqlar tushuniladi.
Fotolyuminessensiya uchun . . . qonuni o`rinli:
+Stoks.
-Arximed.
-Buger-Lamber-Ber.
EPR bu ... :
+elektron paramagnit rezonans
-elektron proton rezonans
-elektron yutilish rezonans.
YAMR bu…:
+yadro magnit rezonans
-yadro molekulyar rezonans
-yadro mexanikaviy rezonans.
Magnit rezonans kuzatiladi…:
-agarda zarrachaga magnit induksiya maydoni Brez ta’sir qilsa.
-agarda zarrachaga ( chastotali elektromagnit maydoni ta’sir kilsa.
+agarda zarrachaga bir vaqtning o’zida magnit induksiya maydoni Brez , hamda ν chastotali elektromagnit maydoni ta’sir qilsa.
Elekrton sathchalarga bo’linish . . . hosil bo`ladi:
+agarda molekula yoqi atom EPR ni chakiruvchi bir necha elektronlarga ega bo`lsa
-elektronning yadroning magnit momenti ta’sirida
-elektronning yadroning elektron momenti ta’sirida
O`ta nozik sathchalarga bo’linish . . . hosil bo`ladi:
-agarda molekula yoqi atom EPR ni chakiruvchi bir necha
elektronlarga ega bo`lsa
+elektronning yadroning magnit momenti ta’sirida
-elektronning yadroning elektron momenti ta’sirida
Yadro magnit rezonans (YAMR):
-o`zgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yunalishlarining o`zgarishi natijasida vujudga kuluvchi ma’lum chastotali elektromagnit tulkinlarning difraksiyasi
-o`zgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yunalishlarining o`zgarishi natijasida vujudga kuluvchi ma’lum chastotali elektromagnit tulkinlarning interfirensiyasi
+o`zgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yo`nalishlarining o`zgarishi natijasida vujudga keluvchi ma’lum chastotali elektromagnit to’lqinlarning yutilishi
Biomembrananing birinchi modeli:
+fosfolipidlarning monoqatlami
-liposoma
-bilipidqatlamli membrana (BLM)
Biomembrananing ikkinchi modeli:
-fosfolipidlarning monoqatlami
-liposoma
+bilipidqatlamli membrana (BLM)
Biomembrananing uchinchi modeli:
-fosfolipidlarning monoqatlami
+liposoma
- bilipidqatlamli membrana (BLM)
Membranalar quyidagi funksiyalarni bajaradi:
1) matritsa, ya’ni moddalarni ushlab turadigan asos
2) barer, ya’ni kerak bulmas moddalarni kiritmasligi
- 1
- 2
+ 1, 2
Fotobiologik jarayonlar asosida fotoximik reaksiyalar yotadi. Fotoionizatsiya-:
+kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashqariga chikishi. Bunda ion yoki erkin radikallar hosil bo`ladi
-elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashi-
lishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kayta-
riladi.
-kvnt nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga aj-
ralishi.
-yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiya-
sini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
-yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik
boglanishning paydo bulishi
Fotobiologik jarayonlar asosida fotoximik reaksiyalar yotadi. Fotoqaytarilish va fotooksidlanish -:
-kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashkariga chikishi. Bunda ion yoqi erkin radikallar xosil bo`ladi
+elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi qaytariladi.
-kvnt nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga ajralishi.
-yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
-yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik boglanishning paydo bulishi
Fotobiologik jarayonlarni asosida fotoximik reaksiyalar
etadi. Fotodissotsatsiya-:
-kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashkariga chikishi. Bunda ion yoqi erkin radikallar xosil bo`ladi
-elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kaytariladi.
+kvant nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga ajralishi.
-yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
-yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik boglanishning paydo bulishi
Fotobiologik jarayonlarni asosida fotoximik reaksiyalar yotadi. Fotoizomerizatsiya-:
-kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashkariga chikishi. Bunda ion yoqi erkin radikallar xosil bo`ladi
-elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kaytariladi.
-kvnt nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga ajralishi.
+yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
-yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik boglanishning paydo bulishi
Fotobiologik jarayonlar asosida fotoximik reaksiyalar yotadi. Fotodimerizatsiya-:
-kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashkariga chikishi. Bunda ion yoqi erkin radikallar xosil bo`ladi
-elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kaytariladi.
-kvnt nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga ajralishi.
-yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
+yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik bog’lanishning paydo bo’lishi
Har qanday fotobiologik jarayonni quyidagi tartibda ko’rish mumkin:
Fotoximik reaksii - ximik, bioximik reaksiya- fiziologik akt
+ kvant yutilishi -fotoximik reaksiya - ximik, bioximik reaksiya- fiziologik akt
kvantlarning chikishi - fotoximik reaksiya
ximik, bioximik reaksiya- fiziologik akt
Molekulalarning hosil bo’lishida asosan ikki atomning juft bo’lmagan elektronlarining ta’siri natijasidagi ximik bog’lanishni mavjudligidir. Bunda singlet – elektron qobiqning shunday holati, ya’ni :
+molekulada hamma elektronlar juft va ularning spin momentlari nolga teng
-spin momentlarining yig’indisi (+1,0,-1) shu uch qiymatidan biriga teng bo`ladi
-hamma javoblar to`g`ri
Molekulalarning hosil bo’lishida asosan ikki atomning juft bo’lmagan elektronlarining ta’siri natijasidagi ximik bog’lanishni mavjudligidir. Bunda triplet – elektron qobiqning shunday holati, ya’ni :
-molekulada hamma elektronlar juft va ularning spin momentlari nolga teng
+spin momentlarining yigindisi (+1,0,-1) shu uch qiymatdan biriga teng bo`ladi
-hamma javoblar to`g`ri
Monoradikal shunday birikma:
+agar molekula yoki molekula bo’lagi bitta juft bo’lmagan elektronga ega bo`lsa
-agar molekula ikkita juft bulmagan elektronga ega
bo`lsa
-agar erkin radikallar zaryadlangan bo`lsa
Biradikal shunday birikma :
-agar molekula yoqi molekula bulagi bitta juft bulmagan elektronga ega bo`lsa
+agar molekula ikkita juft bo’lmagan elektronga ega bo`lsa
-agar erkin radikallar zaryadlangan bo`lsa
Ionaradikal shunday birikma:
-agar molekula yoqi molekula bulagi bitta juft bulmagan elektronga ega bo`lsa
-agar molekula ikkita juft bulmagan elektronga ega bo`lsa
+agar erkin radikallar zaryadlangan bo`lsa
Fotobiologik jarayonlar -:
+biologik sistemalardagi yorug`lik kvanti yutilishi hisobiga sodir bo`ladi.
-biologik sistemalardagi ionlashtiruvchi nurlanishni yutilishi xisobiga sodir bo`ladi.
-biologik sistemalardagi rentgen nurlari yutilishini xisobiga sodir bo`ladi.
Biologik membranalarning asosiy funksiyalari:
-barerli (tusik)
-matritsali
-mexanik
-energetik
+hamma javoblar to`g`ri
Tirik hujayraning mavjud bo’lishilikni asosiy shartlari:
-tashqi muhitga nisbatan avtonom bulishi (muhitdan ajralgan bulishi)
-tashqi muhit bilan alokada bulishi
-hujayra moddalarining tashqi muhit moddalari bilan ta’sirda bulmasligi
-hujayra va uning ayrim kismlarida kimeviy reaksiyalar aloxida ro`y berishi
+hamma javoblar to`g`ri
Inson organizmidagi barcha biologik membrananing umumiy yuzasi:
+10000 m2
-1000 m2
-106 m2
-109 m2
-100 m2
Biologik membrana tuzilishi xakidagi birinchi modeli…:
-yupqa fosfolipid qatlamidan
+qutblangan "boshchalari" va qutblanmagan "dumlar"dan
iborat bo`lgan monomolekulyar qatlamdan
-hamma javoblar to`g`ri
Biomolekulyar lipid membrana (BLM) tashqil topgan…:
-oqsil qatlamidan
-fosfolipidlarning monomolekulyar qatlamidan
-membrana lipidlar biomolekulyar qatlam kurinishida joylashgan
+membranada lipidlar gidrofil "boshchalar" va gidrofob "dumlardan" iborat bo`lgan biomolekulyar qatlamdan
Biomembranalarning elektr parametrlarini o`lchash usullari shuni ko’rsatdiki:
-katta sigim va elektr qarshiligining kichikligi
+yuqori elektr qarshilik "107Om m2 va katta sig’imi
-0,5 10-2
-kichik elektr qarshilik va katta sigim
-yuqori elektr qarshilik va kichik sigim
Biomembrana . . . sifatida qabul qilinadi:
+yassi qondensator sigimi
-induktivlik
-aktiv qarshilik
-sigim va induktivlik
Lipidlarning biomolekulyar qatlamining qutblanmagan qismining qalinligi:
-100 Nm
-10 Nm
+3,5 Nm
-350 Nm
Membrana tuzilishi haqida axborotni quyidagi . . . usullarda olinadi:
-rengenostruktur
-elektronomikroskopiya
-neytron difraksiyasi
+hamma javoblar to`g`ri
Biologik membranalarning suyuq-mozaik modeli tuzilishi quyidagicha ko’rinishda:
-lipidlar suyuk agregat holatida
+fosfolipidlarning ikkilangan qatlami oqsillar bilan o’ralgan gel- suyuq kristall holatida
-oqsillar suyuk holatida
-fosfolipidlar suyuk, oqsillar esa suyuk- kristall holatida
Biomembranalarning biofizik xarakteristikalari normadan kuchli chetlashishi . . . bog`liq:
-lipid biqatlamning mikroqovushqoqligiga
-fosfolipid molekulalarning harakatchanligiga
-membrana lipidlarining fazoviy holatiga
+hamma javoblar to`g`ri
Lipid molekulalarining yuqori harakatchanligi quyidagilag a . . . . bog`liq:
-flop- flop
-lateral diffuziya
-engillashtirilgan diffuziya
+hamma javoblar to`g`ri
Membrana tekisligida lipid molekulalar va oqsillarning xaotik issiqlik harakati (siljishi ), bu…:
-flip- flop
+lateral diffuziya
-engillashtirilgan diffuziya
-hamma javoblar to`g`ri
Membrana fosfolipid molekulalarining membranaga nisbatan ko’ndalang diffuziyasi, bu…:
+flip-flop
-lateral diffuziya
-engillashtirilgan diffuziya
-hamma javoblar to`g`ri
Lipid molekulalarning bioqatlamning bir tekisligidan kkinchisiga sekin ko’chish sharti . . .
+flip-flop
-lateral diffuziya
-engillashtirilgan diffuziya
-hamma javoblar to`g`ri
Lipid biqatlamining agregat holati haqidagi ma’lumotlarni quyidagi uslublar beradi:
-flyuoressent taxlil
-spin zond va spin-belgilardan foydalanib EPR
-YAMR
+hamma javoblar to`g`ri
Biologik membranalarning qalinligi:
-10 A
+10 Nm
-0,1 mkm
-10 mkm
Bioligik membranalarning suyuk- mozaik modeli o’z ichiga quyidagilarni oladi:
-oqsil qatlam, polisaxarid va yuza lipidlari
-lipid monoqatlam va xolesterin
+lipid biqatlam, oqsillar, mikroflamentlar
-lipid biqatlamlar
Biomembrananing lipid qismi quyidagi maxsus fizik holatda :
-suyuk- amorf
-qattiq- kristall
-qattiq- amorf
+suyuq kristall
Akson membranasining solishtirma elektr sig’imini ko’rsating:
-0,5 10-4 f/m2
+0,5 10-2 f/m2
-0,5 10-4 f/sm2
-0,5 10-12 f/m2
Diffuziya paytida fosfolipid molekulalarining bir muvozanat holatidan ikkinchisiga o`tishiidagi xarakterli vaqti:
lateral flip- flop
+10-7 -10-8sek 1 soat
-10-10 -10-12 sek 10-7- 10-8 sek
-1-2 soat 10-50 sek
Membrana lipid biqatlamining suyuk- kristall holatdan gel holatga fazoviy o`tishiida . . . ro`y beradi:
+membrananing yupqalashishi
-membrana qalinligi o`zgarmasligi
-membrananing kalinlashishi
Biomembrananing birinchi modeli quyidagicha:
+fosfolipidlar monoqatlami
-biqatlamli membrana (BLM)
-liposoma
Biomembrananing ikkinchi modeli quyidagicha:
-fosfolipidlar monoqatlami
+biqatlamli membrana (BLM)
-liposoma
Biomembrananing uchinchi modeli quyidagicha:
-fosfolipidlar monoqatlami
-biqatlamli membrana (BLM)
+liposoma
Membrana orqali valinomitsin molekulalari erdamida quyidagi ionlar . . . tashiladi:
-K+ i Na+
-Cl- i OH-
-Ca2+
+K+
Yengillashgan diffuziyada moddalar tashilishi oddiy diffuziyaga nisbatan:
-qarama qarshi tomonga
+tezroq
-sekinroq
-bir xil tezlikda
Passiv transportga quyidagilar kiradi:
a. oddiy diffuziya
b. engillashgan diffuziya
c. osmos
d. filtratsiya
e. transport ATFazalari
+a b c d
-b c d e
-a b c e
-a b c d e.
Oddiy diffuziya quyidagi hollarda ro`y beradi:
-temperatura gradienti
+konsentratsiya gradienti
-elektrik gradient
Yengillashtirilgan diffuziya quyidagi hollarda ro`y beradi:
+konsentratsiya gradienti va tashuvchi molekulalar hisobiga
-tashuvchi molekulalar xisobiga
-qonsentratsiya gradienti xisobiga
Filtratsiya deb membrana poralari orqali… eritma harakati tushuniladi:
-qonsentratsion gradienti ta’sirida
-temperatura gradienti ta’sirida
+bosim gradienti ta’sirida
Osmos - yarim o`tkazuvchan membranalar orqali…harakati tushuniladi:
+erigan moddalar konsentratsiyasi kichik sohadan katta soxaga
-erigan moddalar qonsentratsiyasi katta soxadan kichik soxaga
-osmotik va elektrik gradient mavjudligida suv molekulalarining
Anomal osmos - yarim o`tkazuvchan membranalar orqali . . . harakati tushuniladi:
-erigan moddalar qonsentratsiyasi kichik soxadan katta soxaga
-erigan moddalar qonsentratsiyasi katta soxadan kichik soxaga
+osmotik va elektrik gradient mavjudligida suv mole kulalarining
Eritmaning osmotik bosimi quyidagicha:
-P=mg
-P=F/S
+P=iRST
Aktiv transport - bu moddalrning . . . tashilishi:
-konsentratsiya qiymati kichik bo`lgan sohadan katta bo’lgan soha tomon
-elektroximik potenyial qiymati katta bo`lgan sohadan kichik bo`lgan soha tomon
+elektroximik potenyial qiymati kichik bo`lgan sohadan katta bo`lgan soha tomon
Membranada aktiv transport . . . sodir bo`ladi:
-Gibbs energiyasining oshishi bilan
-O`z-o`zidan Gibbs energiyasining oshishi bilan
+ATF gidrolizi hamda Gibbs energiyasining oshishi jarayoni bilan.
Biomembranalar orqali aktiv transportning mavjudligi Ussing tajribalarida isbotlangan:
+Qurbaka terisi orqali natriy ionlarini tashilishi misolida
-Kalmar aksoni orqali natriy ionlarini tashilishi misolida
-Qurbaka terisi orqali kaliy ionlarini tashilishi misolida
Nishonli atomlar usuli bilan o’tkazilgan Ussing tajribasi quyidagilarni ko’rsatdi:
+Ichkariga kirayotgan natriy oqimi tashqari oqimiga nisbatan katta Jm ich > Jm tash
-Ichkariga kirayotgan natriy oqimi tashkari oqimiga teng Jm ich = Jm tash
-Ichkariga kirayotgan natriy oqimi tashkari oqimiga nisbatan kichik Jm ich < Jm tash
Aktiv tashilish sodir bo’lishida quyidagi elektrogen ion nasoslari ma’sul:
a. K+ - Na+ - ATFazalari
s. Ca2+- ATFazalari
b. H+ - pompa
-a b
-b c
+a b c.
K+ - Na+ - ATFazalarning ishlash jarayonida ajralib chiqayotgan energiya hisobiga har bir ATF molekulasining gidrolizi paytida hujayraga quyidagi ionlar tashiladi:
+bir vaqtning o’zida ikkita kaliy ioni hujayraga va uchta natriy ioni hujayra tashkarisiga chiqariladi.
-natriy va kaliyning bir xil miqdori
-bir vaqtning uzida ikkita natriy ioni hujayraga va uchta kaliy ioni hujayra tashkarisiga chikariladi.
Zamonaviy dunyo qarashga ko’ra biologik membranalarda quyidagi ion nasoslar mavjud:
-ATF gidrolizining erkin energiyasi hisobiga.
-maxsus oqsil integral sistemalari hisobiga
-maxsus transport ATFazalar hisobiga.
+hamma javoblar to`g`ri
Hozirgi paytda hujayralarning sindiruvchanligini (o`tkazuvchanligini) asosiy tekshirish usullari quyidagilar:
a. osmotik
b. indikator
c. ximiyaviy
d. radioaktiv izotop
e. elektro`tkazuvchanlikni o`lchash.
-a b c
-b c d
-c d e
+a b c d e.
Hujayra singdiruvchanligini o`lchashning osmotik usullari quyidagilarga asoslangan:
+hujayrani xar xil qonsentratsiyali gipertonik eritmaga joylashtirilganda uning hajmini o`zgarish kinetikasini kuzatishga
-hujayraga ma’lum moddalar (bueklar ) kiritilganda hujayra rangining o`zgarishiga
-radioaktivlikka ega bo`lgan izatoplarning qo`llanilishiga.
Hujayraning singdiruvchanligini o`lchashning indikator usuli (bo’yoq) quyidagilarga asoslangan:
-hujayrani xar xil qonsentratsiyali gipertonik eritmaga joylashtirilganda uning hajmini o`zgarish kinetikasini kuzatishga
+hujayraga ma’lum moddalar (bo’yoqlar) kiritilganda hujayra rangining o`zgarishiga
-radioaktivlikka ega bo`lgan izatoplarning qo`llanilishiga.
Hujayra singdiruvchanligini o`lchashning radioktiv izotop usullari quyidagilarga asoslangan:
-hujayrani xar xil qonsentratsiyali gipertonik eritmaga joylashtirilganda uning hajmini o`zgarish kinetikasini kuzatishga
-hujayraga ma’lum moddalar (bueklar ) kiritilganda hujayra rangining o`zgarishiga
+radioaktivlikka ega bo`lgan izatoplarning qo`llanilishiga.
Hujayra singdiruvchanligini o`lchashning ximiyaviy usullari quyida-gilarga asoslangan:
+hujayra yoki muhitdagi modda miqdorining oddiy sifat va miqdoriy aniqlanishiga
-ionlar uchun hujayra singdruvchanligini tekshirishga
-radioaktivlikka ega bo`lgan izatoplarning qo`llanilishiga.
Hujayra singdiruvchanligini elektro`tkazuvchanligining o’lchash usullari quyidagilarga asoslangan:
-hujayra yoki muhitdagi modda miqdorining oddiy sifat va miqdoriy aniqlashga
+ionlar uchun hujayra singdruvchanligini tekshirishga
-radioaktivlikka ega bo`lgan izatoplarning qo`llanilishi-
ga.
Hujayra singdiruvchanligini tekshirishining aniq va zamonaviy usuli quyidagicha:
-osmotik
-indikator ( buek usuli )
+radioaktiv ( nishonli atomlar).
hayot faoliyati davomida hujayra va to’qimalarda elektr potensiallar farqi mavjud:
a. oqisidlashish -qaytarilish potensiallari - elektronlarning bir molekuladan ikkinchisiga tashilish natijasi.
b. Membrana- ionlarning konsentratsiya gradienti va shu ionlarning membrana orqali tashilishi natijasi
s.fazalararo - suvsiz fazalardagi kation va anionlarning har xil eruvchanligi natijasida ikkita qo’shilmaydigan fazalar chegarasida hosil bo’lishi natijasi
-a b
-b c
+a b c.
Tirik organizmda qayd qilinadigan biopotensiallar asosan :
-fazolararo
-oqisidlanish -qaytarilish
+membrana
Membrana potensiali :
-membrananing ichki va tashqi yuzasi orasidagi potensiallar yigindisi
-biomembranalarning potensiallar farqi
+membrananing ichki (sitoplazmatik) va tashqi yuzasi orasidagi potensiallar ayirmasi
Biopotensiallarning o’rganishdagi taraqqiyot quyidagilarga asoslangan:
a. potensiallarning o`lchashning mikroelektrod usulini ishlab chiqilishi bilan
b. maxsus biopotensial kuchaytirgich yaratilishi bilan
c. tekshirish ob’ektlarini tanlanishi bilan
-a b
-b c
+a b c
-a c.
Tinim (tinchlik ) potensiali:
-membrana ichki va tashqi yuzasidagi kayd kilinadigan statsionar elektrik potensiallar farqi
-membrananing ion o`tkazuvchanligining o`zgarishi va u bilan bog`liq nerv va tukimalar buyicha kuzgalish tulkinini tarkalishi natijasida xosil bo`ladigan elektrik impuls
+membrananing qo’zg’almagan holatidagi ichki va tashqi yuzasidagi qayd qilinadigan statsionar elektrik potensiallar farqi
harakat potensiali:
-membrana ichki va tashqi yuzasidagi kayd kilinadigan statsionar elektrik potensiallar farqi
+membrananing ion o`tkazuvchanligining o`zgarishi va u bilan bog`liq nerv va to’qimalar bo’yicha ko’zg’alish to’lqinini tarqalishi natijasida hosil bo`ladigan elektrik impuls
-membrananing kuzgalmagan holatidagi ichki va tashqi yuzasidagi kayd kilinadigan statsionar elektrik potensiallar farqi
Tinim (tinchlik) potensiali . . . aniqlanadi:
-membranani ichki va tashqi tomonidagi ionlarning xar xil qonsentratsiyasi bilan
-hujayraning ichidagi kandaydir ionning qonsentratsiyasi bilan
+membranani ichki va tashqi tomonidagi ionlarning har xil konsentratsiyasi, hamda shu ionlarning membrana orqali diffuziyasi bilan
Tinchlik holatida ionlar uchun membrana singdiruvchanligi (o`tkazuvchanligi):
a. PK >> PNa PK > PCl
b. PK : PNa : PCl = 1 : 0,04 : 0,45
c. PNa >> PK PK > PCl
d. PK : PNa : PCl = 1 : 20 : 0,45
+a b
-b c
-a b c
-c d
Qo’zg’lgan holatida ionlar uchun membrana singdiruvchanligi (o`tkazuvchanligi):
a. PK >> PNa PK >> PCl
b. PK : PNa : PCl = 1 : 0,04 : 0,45
c. PNa >> PK PK > PCl
d. PK : PNa : PCl = 1 : 20 : 0,45
-a b
-b c
-a b c
+c d
Tirik organizm:
a. izolyasiyalangan sistema
b. nomuvozanatli termodinamik sistema
s. tulik elektrlashgan sistema
-a b
+b c
-a b c
-a c.
Biosistemalarda nerv impulsining tarqalish tezligi:
-3 * 108 m/sek
-300000 km/sek
+1-100 m/sek
Bioelektrik tok impulsi . . . tushuniladi.
-hayvoniy elektr
-ximyaviy tok manbai
+membrana hujayrasi yassi kondensator deb va shu kondensatorning sekin razryadsizlanishi natijasida hosil bo’ladigan elektrik tok impulsi
Gigant kalmar aksonida harakat potensialini tekshirish tajribalari . . . o’tkizilgan:
a. mikroelektrod usuli bilan
b. yuqori qarshiliklik kuchlanish asboblarini ishlatilishi bilan
c. nishonli atomlar usuli bilan.
-a b
-b c
+a b c
-a c.
Kuchlanishni fiksatsiya qilish tajribalaridan maqsad:
-harakat potensialini borigining isboti uchun
-tinchlik potensialini borigining isboti uchun
+nerv impulsining generatsiyasida ion toklarining rolining ahamiyatini ko’rsatish uchun.
harakat potensialining shakllanishi membrana orqali ion oqimlari . . . harakati bilan bog`liq:
-natriy ionlarini hujayra ichiga
-kaliy ionlarini hujayra ichidan tashqi eritmaga
+avval natriy ionlarini hujayra ichiga, so’ngra-kaliy ionlarini hujayradan tashqi eritmaga
Membrana potensialini o`lchashda ishlatiladigan hujayra ichiga tushiriladigan elektrod uchining diametri:
-hujayra ulchami bilan bir xil
+hujayra o’lchamidan ancha kichik
-hujayra ulchamidan juda katta
Aksonining ko’zg’algan holatidagi depolyarizatsiya fazasida Na+ ionlarining oqimi quyidagicha yunalgan:
a. jNa ichkariga
b. jNa tashkariga
s. jNa = 0
d. passiv
e. aktiv
+a e
-b e
-a d
-b d
-c
Aksonining qo’zg’algan holatidagi repolyarizatsiya fazasida Na+ ionlarining oqimi quyidagicha yo’nalgan:
a. jNa hujayra ichiga
b. jk hujayra ichiga
c. jk tashkariga
d. jk = jNa = 0
e. aktiv
k. passiv
-a e
+s e
-c k
-d.
Biologik ob’ektlar:
a. bulinish chegarasi juda ko`p bo`lgan murakkab geterogen sistemlar
b. aloxida hujayra - past va yuqori molekulyar birikmalar bilan xosil bo`lgan kolloid geterogen sistema
c. tukimani yuqori tartibli geterogen sistema deb olish mumkin , bunda mos ravishda dispers faza va dispers muxit hujayra va uni urab turuvchi suyuqlik deb kabul kilinadi.
-a b
-b c
-a c
+a b c.
Elektrokinetik hodisalar :
-geterogen sistemalar fazalarini bir biriga nisbatan harakati
+tashqi elektr maydoni kuyilganda geterogen sistemalar fazalarini bir biriga nisbatan harakati
-hamma javoblar to`g`ri.
Elektroforez -:
+tashqi elektr maydon ta’sirida dispers fazaning dispers muhitga nisbatan harakati
-dispers muhitning tashqi elektr maydon ta’sirida xarakatsiz dispers fazaga nisbatan harakati
-gidrostatik bosim ta’sirida suyuqlikning kapilyar yoqi g`ovak tusik poralari orqali harakati
-gravitatsiya yoqi markazdan kachuvchi kuch ta’sirida suyuklikni yuqori va pastki qatlamlararo harakati
Elektroosmos -:
-tashqi elektr maydon ta’sirida dispers fazaning dispers muhitga nisbatan harakati
+dispers muhitning tashqi elektr maydon ta’sirida xarakatsiz dispers fazaga nisbatan harakati
-gidrostatik bosim ta’sirida suyuqlikning kapilyar yoqi govak tusik poralari orqali harakati
-gravitatsiya yoqi markazdan kachuvchi kuch ta’sirida suyuklikni yuqori va pastki qatlamlararo harakati
Oqim potensiali-:
-tashqi elektr maydon ta’sirida dispers fazaning dispers muhitga nisbatan harakati
-dispers muhitning tashqi elektr maydon ta’sirida xarakatsiz dispers fazaga nisbatan harakati
+Gidrostatik bosim ta’sirida suyuqlikning kapilyar yoki g`ovak tesik poralari orqali harakati
-gravitatsiya yoqi markazdan kachuvchi kuch ta’sirida suyuklikni yuqori va pastki qatlamlararo harakati
Cho`kish potensiali (sedimentatsii) -:
-tashqi elektr maydon ta’sirida dispers fazaning dispers muhitga nisbatan harakati
-dispers muhitning tashqi elektr maydon ta’sirida xarakatsiz dispers fazaga nisbatan harakati
-gidrostatik bosim ta’sirida suyuqlikning kapilyar yoqi govak tusik poralari orqali harakati
+gravitatsiya yoki markazdan qochuvchi kuch ta’sirida suyuqlikni yuqori va pastki qatlamlararo harakati
Elektroforez , elektroosmosning yuzaga kelishi . . . ko’rsatadi:
a. dispers faza va dispers muhit orasida ikkilangan elektrik qatlam mavjud bo’lib, shu bilan birgalikda ular xar xil zaryadga ega bo’lishini
b. agarda shu zarrachalar zaryadga ega bo`lsa va suyuqlik ichida taksimlangan bo`lsa, tashqi elektrik maydon ta’sirida suyuqlik qatlamida zarrachalar harakati sodir bo’lishini
s. Harakatchan va harakatsiz fazalar orasidagi chegarada paydo bo`ladigan potensiallar farqi bo’lishini.
-a b
-b c
-a c
+a b c.
Oqish va chuqish potensiallarining paydo bo’lishi:
a. mos ravishda gidrostatik va gravitatsion gradientlari mavjudligi oqibatidir
b. elektr maydani kuyilgandagi suyuk harakatchan faza (oqish potensiali xolida) va qattiq harakatsiz faza orasidagi ikkilangan elektrik qatlamining paydo bo’lish natijasidir.
s. elektr maydani kuyilgandagi suyuk harakatsiz faza (chukish potensiali xolida) va qattiq harakatchan faza orasidagi ikkilangan elektrik qatlamining paydo bo’lish natijasidir.
-a b
-b c
-a c
+a b c.
Biologik ob’ektlar quyidagi xususiyatlarga ega:
a. utkazgich
b. izolyator
c. dielektrik
d. yarim o’tkazgich.
-a b
-b c
-c d
+a c
-b d.
Biologik ob’ektlarga passiv elektrik xususiyatlar tegishli:
a. qarshilik
b. sigim
c. dielektrik singdiruvchanlik
d. Induktivlik
+a b s
-b c d
-c d a
Biologik sistema orqali o`zgarmas tok o`tganda Om qonunidan chetlashish ro`y beradi:
-qarama -qarshi yunalgan qutblanish EYUK paydo bulish hisobiga
+qarama-qarshi yo’nalgan qutblanish EYUK paydo bo’lishi bilan birgalikda bioob’ektga qo’yilgan tashqi kuchlanishni kamaytirishi hisobiga
-bioob’ektga kuyilgan tashqi kuchlanish hisobiga
Qutblanish EYUK ning paydo bo’lishi quyidagilarga bog`liq:
a.Tirik hujayralarning ular orqali tok o`tganda zaryadlarni yigishi xisobiga
b. bioob’ektlarning sigimiy, dielektrik xususiyatlari xisobiga
c. bioob’ektlarning induktiv xususiyatlari xisobiga
+a b
-b c
-a c
-a b c
Qutblanish:
-elektrik maydon ta’sirida boglangan zaryadlarning siljish jarayoni
-EYUK ning paydo bulishi
+elektrik maydon ta’sirida boglangan zaryadlarning siljish jarayoni natijasida shu tashqi maydonga qarama-qarshi yunalgan EYUK ning paydo bo’lishi
Biosistemalar quyidagi parametrlarga . . . ega:
-o`zgarmas tokka nisbatan kichik solishtirma qarshilikka (10-100) Om. sm.
+o`zgarmas tokka nisbatan katta solishtirma qarshilikka (106-107) Om. sm.
-(10-100) KOm. sm.
Elektron qutblanish:
+atom va ionlardagi elektronlarning uz orbitasidan musbat zaryadlangan yadroga nisbatan siljishi
-kristall panjaradagi ionlarning muvozanat holatidan siljishi
-modda qutblangan molekulalardan iborat bo’lib va bu molekulalar ozod bo`lganda, tashqi maydon ta’siridagi orientatsiyasi
Ion qutblanish:
-atom va ionlardagi elektronlarning uz orbitasidan musbat zaryadlangan yadroga nisbatan siljishi
+kristall panjaradagi ionlarning muvozanat holatidan siljishi
-modda qutblangan molekulalardan iborat bo’lib va bu molekulalar ozod bo`lganda, tashqi maydon ta’siridagi orientatsiyasi
Dipol orientatsion qutblanish:
-atom va ionlardagi elektronlarning uz orbitasidan musbat zaryadlangan yadroga nisbatan siljishi
-kristall panjaradagi ionlarning muvozanat holatidan siljishi
+modda qutblangan molekulalardan iborat bo’lib va bu molekulalar ozod bo`lganda, tashqi maydon ta’siridagi orientatsiyasi
Makrostruktur qutblanish . . . paydo bo`ladi:
+moddaning tashqi elektrik maydon ta’sirida ularning elektrik xususiyatlarining bir jinsli bulmasligi natijasida. Buning uchun modda xar xil elektr o`tkazuv-chanlik qatlamiga ega bulishi shart.
-ikkilangan elektrik qatlam yuzasida. Bu xolda kayta taksimlanish: ya’ni dispers faza zarrachalari bir tomonga diffuzion qatlam ionlari ikkinchi tomonga siljishi natijasida
-elektrolit eritmasida elektrodlar orqali elektr toqi utkazilganda ionlar konsen-tratsiyasining kayta taksimlanishi natijasida
Yuza qutblanish . . . paydo bo`ladi:
-moddaning tashqi elektrik maydon ta’sirida ularning elektrik xususiyatlarining bir jinsli bulmasligi natijasida. Buning uchun modda xar xil elektr o`tkazuv-chanlik qatlamiga ega bulishi shart.
+ikkilangan elektrik qatlam yuzasida. Bu holda qayta taqsimlanish: ya’ni dispers faza zarrachalari bir tomonga diffuzion qatlam ionlari ikkinchi tomonga siljishi natijasida
-elektrolit eritmasida elektrodlar orkali elektr toqi utkazilganda ionlar konsen-tratsiyasining kayta taksimlanishi natijasida
Elektrik qutblanish . . . paydo bo`ladi:
-moddaning tashqi elektrik maydon ta’sirida ularning elektrik xususiyatlarining bir jinsli bulmasligi natijasida. Buning uchun modda xar xil elektr o`tkazuv-chanlik qatlamiga ega bulishi shart.
-ikkilangan elektrik qatlam yuzasida. Bu xolda kayta taksimlanish: ya’ni dispers faza zarrachalari bir tomonga diffuzion qatlam ionlari ikkinchi tomonga siljishi natijasida
+elektrolit eritmasida elektrodlar orqali elektr toki o’tkazilganda ionlar konsen-tratsiyasining qayta taqsimlanishi natijasida
elektron qutblanish uchun relaksatsiya vaqti:
+10-16 - 10-14sek
-10-14 - 10-12 sek
-10-13- 10-7 sek
Ion qutblanish uchun relaksatsiya vaqti:
-10-16 - 10-14 sek
+10-14 - 10-12sek
-10-13- 10-7 sek
Dipol (orientatsion) qutblanish uchun relaksatsiya vaqti:
-10-16 - 10-14 sek
-10-14 - 10-12 sek
+10-13- 10-7sek
Makrostruktur qutblanish uchun relaksatsiya vaqti:
+10-8 - 10-3sek
-10-3 - 1 sek
-10-4 - 102 sek
Yuza qutblanish uchun relaksatsiya vaqti:
-10-8 - 10-3 sek
+10-3 - 1sek
-10-4 - 102 sek
Elektrolitik qutblanish uchun relaksatsiya vaqti:
-10-8 - 10-3 sek
-10-3 - 1 sek
+10-4 - 102sek
O`zgaruvchan tokning biologik sistemalarga asosiy ta’sir harakteristikasi:
-omik qarshilik
+elektrik sig’im
-induktivlik
Reografiya -:
+organlarning qon bilan tulish jarayonidagi qarshilikni o`lchash usuli.
-miya qon almashinishni urgan usuli
-tukimalarning sun’iy isitish usuli.
Muskul kiskarishi:
a. sarkomera ichida miozin buylab akson iplarini sirpanishi
b. miozinning prujina kabi kisilishi
c. aktinni aktiv markazlariga ko`priklarni maxkamlanishi
d. ko`priklarni ajralishi
+a c
-b d
-b c
-a d
Muskullarning generatsiyasidagi qisqarish kuchlari…aniqlanadi:
+aktiv ipning uzunligi bilan
-bitta ko`prikni generatsiyasi uchun ketgan kuch o`zgarishi bilan
-bir vaqtda epilgan ko`priklar soni bilan
-miozin tolasining elastikligi bilan
Elektromexanik ketma -ketlik quyidagi hodisalar zanjiridan iborat:
a) miofibrillalarga kalsiy ionlarining chikarilishi bilan
b) hujayra membranasining ko’zg’alishi bilan
c) sarkoplazmatik retikum ichiga kalsiy ionlarinig aktiv transporti
d) aktinning aktiv markazlarida ko`priklarni tutashishi
e) sarkoplazma ichida aktinni sirpanishi
+b ---a--- d--- e
-c---a--- b---e
-e---d---c---e
Yuqori tartiblangan tirik organizmlarning asosiy bir farqi :
+muskul aktivligi
-suyak aktivligi
-muskul kuzgalishi
Muskul hujayrasining ko’zg’algan hujayradan farqi:
a) kiskarilishi, ya’ni mexanik kuchlanishni generatsiyalash
kobiliyati
b) issiklik generatori kabi
c) xolodilnik kabi
-a b
-b c
-a c
+a b c
Alohida organlarni va butun sistemani hayoti faoliyati jarayonida muskul aktivligi . . . bajaradi:
a) tayanch ishlash apparatini ishini
b) upka, oshkozon-ichak traktini ishini
c) tomir aktivligi
d) Yurakning kiskarish kobiliyati
-abs
-bcd
-adc
+abcd
Muskul tukimalari quyidagilardan iborat:
a) muskul hujayralaridan (tola)
b) hujayra tashqi moddalaridan
c) tola va qon tomirlari turidan
-a b
-b c
-a c
+a b c
Tuzilishi buyicha muskullar quyidagicha bo`ladi:
a) silliq ichak muskullar, tomir devorlari
b) kundalang-yul-yul -skelet,Yurak muskullari
c) buylama
+a b
-b c
-a c
-abc
Muskullarning mikrostrukturasi bo’yicha eksperimental natijalar quyidagi usullar bilan o’rganilgan:
a) elektronmikroskopiya
b) rengenostruktur tahlil
c) sinxrotron nurlanish difraksiyasi
d) yadromagnit rezonans
+a b s
-b c d
-a d c
-A b c d
Muskul muhiti:
-elastik
-qovushqoq
+qovushqoq- elastik
Yurak - tomir sistemasi . . . ta’minlaydi:
a. ocqik tomir sistemalari orqali qonning sirkulyatsiyasi.
b. yopiq tomir sistemalari orqali qonning sirkulyatsiyasi.
c. hayot faoliyati uchun kerakli bo`lgan moddalarni barcha hujayralar buyicha uzatilishi va yo’qotishini :
-a. b
+b c
-a c
-a b c
Gemodinamika:
+mikrobiologiyaning bir bo’limi bo’lib, u qon tomirlar orqali qon harakati qonunlarini o’rganadi.
-deformatsiya va oqish qonuniyatlarini urganadigan fan.
-qon qovushqoq suyuqlik sifatida karalib, uning biofizik xususiyatlarini o’rganadi.
Reologiya:
-mikrobiologiyaning bir bulimi bo’lib, u qon tomirlar orqali qon harakati qonunlarini o’rganadi.
+deformatsiya va oqish qonuniyatlarini o’rganadigan fan.
-qon qovushqoq suyuqlik sifatida karalib, uning biofizik xususiyatlarini o’rganadi.
Gemoreologiya:
-mikrobiologiyaning bir bulimi bo’lib, u qon tomirlar orqali qon harakati qonunlarini urganadi.
-deformatsiya va oqish qonuniyatlarini urganadigan fan.
+qon qovushqoq suyuqlik sifatida qaralib, uning biofizik xususiyatlarini o’rganadi.
Nyuton suyukligi shunday suyuqlikki:
+uning qovushqoqlik koeffitsienti shu suyuqlik tabiati va temperaturasiga bog`liq bo`ladi.
-uning qovushqoqlik koeffitsienti shu suyuqlik tabiati va temperaturasiga, xamda shu suklikni oqish shartlariga bog`liq bo`ladi.
-uning oqishi tartiblangan va harakati qatlamli.
No Nyuton suyuqlik shunday suyuqlikki:
-uning qovushqoqlik koeffitsienti shu suyuqlik tabiati va temperaturasiga bog`liq bo`ladi.
+uning qovushqoqlik koeffitsienti shu suyuqlik tabiati va temperaturasiga, hamda shu suyuqlikni oqish shartlariga bog`liq bo`ladi.
-uning oqishi tartiblangan va harakati qatlamli.
No Nyuton suyuqlik:
-plazma
+qon
-suv
-spirt
Davriy harakatlanuvchi nasos rolini . . . o`ynaydi.
-aorta va arteriya
+Yurak
-arteriolalar
-kapillyarlar
-venulalar va venalar
Tananing xar xil bulimlarida qon uchun o`tkazuvchanlik rolini . . . o`ynaydi:
+aorta va arteriya
-Yurak
-arteriolalar
-kapillyarlar
-venulalar va venalar
Yurak qon -tomir sistemasidagi kapilyarlarda qon aylanishini taqsimlab turadigan kran rolini . . . o`ynaydi:
-aorta va arteriya
-Yurak
+arteriolalar
-kapillyarlar
Qonning to’xtovsiz harakatida, qon va to’qima orasidagi modda almashinuvida asosiy rolni . . . o`ynaydi:
-aorta va arteriya
-arteriolalar
+kapilyarlar
-venulalar va venalar
Yurakka qonni qaytarish rolini . . . bajaradi:
-aorta va arteriya
-arteriolalar
-kapilyarlar
+venulalar va venalar
Yurak qon - tomir sistemasida . . . jarayonlari ro`y beradi:
a.Yurakning chap korinchasidan aortaga qonning kelishi va tomirlar buyicha qon aylanish.
b. qon bosimi va tomir devorlarida mexanik kuchlanishni o`zgarishlari
c. sistema elementlarining hajmi va formasining uzgarishlari
-a. b
-b c
-a c
+a b c
Puls to’lqini:
-aorta va arteriyalar buyicha yuqori bosimli tulkinning tarkalishi
+sistola davrida (Yurak muskulining iskarishida) yurakning chap qorinchasidan qonning otilishi natijasida aort va arteriyalar buyicha yuqori bosimli tulkinning tarkalishi
-Yurak bushashgan vaqtda (diastola paytida) aorta va arteriyalar buyicha yuqori bosimli tulkinning tarkalishi
Puls to’lqini . . . tezlik bilan tarqaladi:
+5-10m/sek
-0,3-0,5 m/sek
-1500 m/sek
Qon zarrachalarining harakat tezligi:
-5-10 m/sek
+0,3-0,5m/sek
-1500 m/sek
Qon tomirlarida tovush to’lqinlarining tarqalish tezligi:
-5-10 m/sek
-0,3-0,5 m/sek
+1500m/sek
Frank modeliga ko’ra : agarda arteriya sistola paytida qonni "saqla-sa" va diastola paytida kichik tomirlarga "itarib chiqarsa", u holda yurak-dan yirik tomirlarga qonni kelish tezligi (lm) bo`lgan holda bu jarayonlar vaqtida bosim o`zgarishi (av) bo`ladi:
a) sistolalar
b) diastolalar
l) Q=0
m) Q 0 ga teng emas
-al
+am
-bl
-bm
Fizik model:
-real ob’ektdagi jarayonlarni matematik (ko`p xollarda differensial) tenglamalar bilan ifodalash.
-real murakkab ob’ektlarda kechadigan biofizik qonunyatlarni eksperimental urganish uchun kabul kilinadigan soddalashgan biologik ob’ekt
+ko`p hollarda fizik tabiatga ega bo`lgan soddalashtirilgan tekshirilayotgan ob’ekt.
Biologik model:
-real ob’ektdagi jarayonlarni matematik (ko`p hollarda differensial) tenglamalar bilan ifodalash.
+real murakkab ob’ektlarda kechadigan biofizik qonunyatlarni eksperimental o’rganish uchun qabul qilinadigan soddalashgan biologik ob’ekt
-ko`p xollarda usha fizik tabiatga ega bo`lgan soddalashtirilgan tekshirilayotgan ob’ekt.
Matematik model:
+real ob’ektdagi jarayonlarni matematik (ko`p xollarda differensial)tenglamalar bilan ifodalash.
-real murakkab ob’ektlarda kechadigan biofizik qonunyatlarni eksperimental urganish uchun kabul kilinadigan soddalashgan biologik ob’ekt
-ko`p xollarda usha fizik tabiatga ega bo`lgan soddalashtirilgan tekshirilayotgan ob’ekt.
To’qimalarda elektrogenez o’rganish uchun ishlatiladigan adekvat (mumkin bo`lgan) model:
-Liposoma
-biqatlamli lipid membrana (BLM)
+kalmar aksoni
-Farmakoqinetik model.
Farmatsevtik preparatlarning transportini o’rganish uchun
ishlatiladigan adekvat (mumkin bo`lgan) model:
+Liposoma
-biqatlamli lipid membrana (BLM)
-kalmar aksoni
-Farmakoqinetik model.
Organizmga dorivor preparatlarni harakat kinetikasini o’rganish uchun ishlatiladigan adekvat (mumkin bo`lgan) model:
-Liposoma
-biqatlamli lipid membrana (BLM)
-kalmar aksoni
+Farmakoqinetik model.
Farmakoqinetik model bo’yicha dorilarning har xil kiritish usullari qo`llaniladi. I usul:
-infuziya - preparatni uzluksiz o`zgarmas tezlikda kiritish.
-dorivor preparatlarni uzluksiz kiritish bilan birgalikda qo`shimcha yuklama dozani kiritish
+in’eksiya - dorivor preparatni bir marotaba kiritish.
Farmakoqinetik model bo’yicha dorilarning har xil kiritish usullari qo`llaniladi. II usul:
+infuziya-preparatni uzluksiz o`zgarmas tezlikda kiritish.
-dorivor preparatlarni uzluksiz kiritish bilan birgalikda qo`shimcha yuklama dozani kiritish
-in’eksiya - dorivor preparatni bir marotaba kiritish.
Farmakoqinetik model bo’yicha dorilarning har xil kiritish
usullari qo`llaniladi. III usul:
-Infuziya-preparatni uzluksiz o`zgarmas tezlikda kiritish.
+dorivor preparatlarni uzluksiz kiritish bilan birgalikda qo`shimcha yuklama dozani kiritish
-in’eksiya - dorivor preparatni bir marotaba kiritish.
Ionlantiruvchi nurlar quyidagilar:
a. radioto’lqinlar.
b. ko’rinuvchan yorug`lik.
c. uzoq UB.
d. Rentgen va gamma nurlanishi.
e. Neytron, proton, alfa zarrachalar oqimi.
-a b c
-b c d
+c d e
Elektromagnit to’lqinlarning tirik to’qimalarida tarqalish xususiyatlari:
-elektirik xususiyatlarini (dielektrik singdiruvchanlik, o`tkazuvchanlik) chastotaga bog’liqligi.
-yuqori va o’ta yuqori chastotalarda elektromagnit to’lqinlarni energiyani yuqori o`tkazuvchanligi hisobiga issiqlikka aylanishi va to’lqinlarning to’qimalarida susayishi.
+hamma javob to`g`ri.
Radioto’lqinlarning intensivligi quyidagicha bo`lganda insonning doimiy elektromagnit maydonda bo’lishi xavfsiz bo`ladi.
+0.1Vt/m2.
-100 Vt/m2
-1000 Vt/m2
Agarda radioto’lqinlar intensivligi quyidagicha bo`lsa, JSJ norma-
lariga ko’ra insonni EM maydonda bo’lishi ta’qiqlanadi:
-0.1Vt/m2.
+100 Vt/m2
-1000 Vt/m2
Radioto’lqinlari uzun, o’rta, qisqa va UKV diapazonidagi bo`lgan radiostansiyalarning zararli ta’siri bo’lmasligi uchun biologik ob’ektlardan quyidagi masofada bo’lishi kerak:
+0.5 km.
-50km.
-500km.
Quyidagi hollarda biostrukturalarda fotobiologik jarayonlar ro`y beradi:
a. infrakizil nurlanish.
b. kurinuvchan yorug`lik nuri.
c. ultrabinafsha nurlanish.
d. Rentgen nurlanish.
+a b c
-b c d
-a b d
Meditsinada radioto’lqinlarning qo`llanilishi:
+UVCH va SVCH diarpazonidagi fizioterapiya.
-galvanizatsiyada.
-yorug`lik bilan davolashda.
Ultrabinafsha nur yutilishi fotoximik reaksiyalar bilan bog`liq bo’lib, UB nurni organizmga quyidagi ta’sirlari mavjud:
-antiraxit-vitaminlarning sintezi ketadi.
-eritemiya va kuyish mavjudligi.
-bakteritsid ta’siri mavjudligi.
+hamma javob to`g`ri.
Radioaktivlik…:
-noturgun yadrolarning emirilishi.
-noturgun yadrolarning emirilishi natijasida boshka yad-
rolar va elementar zarrachalarning chikarilishi.
+noturgun yadrolarning boshka yadrolar yoqi elementar
zarrachalar chiqarishi bilan o`z-o`zidan parchalanishi.
Gamma nuralanish yadro ichidagi nuklonlarning gruppalanishi
natijasi bo’lib, ular quyidagi oqimlardan iborat:
-elektronlar oqimi.
-ionlar.
+massaga ega bulmagan neytral nurlar bo’lib, ularning
chastotasi kurinuvchi nurlar chastotasiga nisbatan ancha katta.
Yemirilish yarim davri T, bu vaqt ichida quyidagicha yemirilish ro`y beradi:
-chorak radioaktiv yadro.
+yarim radioaktiv yadro.
-butun radioaktiv yadro.
Radioaktiv preparatni asosiy xaraktiristikalaridan aktivlik, ya’ni yemirilish tezligi proporsional:
+1sek. Davomida shu preparatdan chikayotgan zarracha va
gamma kvantlar soniga.
-radioaktiv nurlanish intensivligiga.
-radioaktiv emirilish massasiga.
Radioaktiv nuralnishlardan himoya qilish uchun, xususan alfa zarrachalar uchun yetarli:
+qog`oz qatlami, kiyim.
-beton.
-qo`rg`oshin.
Radioaktiv nuralnishlardan himoya qilish uchun, xususan betta zarrachalar uchun yetarli:
-devor.
-beton.
-qo`rg`oshin.
+1 sm. li egoch, oyna yoqi ixtieriy engil metall.
Gamma nurlanishdan himoya qilinish uchun:
a. 1m. gacha bo`lgan suv qatlami, beton, gisht devori.
b. 10sm gacha bo`lgan qo`rg`oshin plastinalari.
c. qog`oz, engil metall plastinalar.
+a b
-b c
-a c
Yumshoq to’qima va suv uchun rentgen va gamma nurlanishning
har xil dozalarning son qiymati quyidagicha:
a. ekspozitsion doza-1r(rentgen).
b. yutilgan doza-1rad.
c. biologik doza-1ber.
-a b
-b c
-a c
+a b c
Ulchov dozalari va birliklari birliklar sistemasi SI sistemadan tashqari birliklar:
a. yutilgan doza Dj/kg=Gr 1 rad=10-2 Gr
b. ekspozitsion doza Kl/kg 1R(rengen)
c. biologik doza Zv(ztverd) 1BER=10-2Zv
-a b
-b c
+a b c
Biologik doza nurlanish turiga bog`liq bo’lib, yutilgan doza bilan quyidagicha bog’langan Db=k*Dyu K- nurlanishning sifat ko’rsatkichi:
a. rengen va gamma nurlanish 1
b. neytron va protonlar 10
c. alfa zarrachalar 20
-a b
-a c
-b c
+a b c
Insonning tabiiy radiatsiya manbaidan nurlanish dozasining o`rtacha quvvati:
+200m ber yiliga
-2m ber yiliga
-100 ber yiliga
Yerning radiatsion foni quydagilarga bog`liq:
a. radio nuklidlarga Rn, K, U.
b. radar va yuldoshlarning kuzatish sistemalariga
c. kosmik nurlar
d. Ik-diapazondagi kuesh nurnalishiga
-a b
-b c
-c d
+a c
Professional nurlanishda mumkin bo`lgan chegaraviy ekivivalent doza:
-yiliga 600 ber
+yiliga 5 ber
-yiliga 125 ber
Diagnostikaning eng yuqori effektiv usullaridan biri:
-rentgenografiya
-rentgenoskopiya
+rentgen kompyuter tomografiyasi
-flyuroografiya
Radionuklid diagnostika yoki nishonli atomlar usuli quyidagi hollarda ishlatiladi:
-kalqonsimon bezlarni aniklash va davolashda
-qon va boshka biolagik suyuqliklarning taksimotini urganishda
-Yurak va boshka organlarning diagnostikasida
-organizmdagi modda transportida
+hamma javob to`g`ri
Onkologik kassaliklarda davolashda ishlatiladi:
a. Gamma terapiya gamma nurlari erdamida
b. alfa zarrachalar bilan kombinatsiyada neytronlar oqimi
c. betta zarrachalar
+a b
-b c
-a c
-a b c
Radio nukleidlarning meditsinada qo`llanilishi:
a. diagnostik va davolash maqsadagi radioktiv indikatorlar
b. davolash maqsadidagi radionuklidlarning nurlanishi biologik tasiri
c. Xirurgiya maqsadlarida
-a b c
+a b
-b c
-a c
Nurlanishning yutilgan dozasi Dyu deb:
+nurlantirilgan modda elementi energiyasini shu element massasiga nisbati
-rengen va gamma nurlarning xovoni ionizatsiya kilish ulchovi
-ionizatsiya kiladigan nurlanishning biologik ta’sir ulchovi
Nurlanishning ekpozitsion dozasi De deb:
-nurlantirilgan modda elementi energiyasini shu element massasiga nisbati
+rengen va gamma nurlarning havoni ionizatsiya qilish o’lchovi
-ionizatsiya kiladigan nurlanishning biologik ta’sir ulchovi
Nurlanishning biologik ekvivalent dozasi Db deb:
-nurlantirilgan modda elementi energiyasini shu element massasiga nisbati
-rengen va gamma nurlarning xovoni ionizatsiya kilish ulchovi
+ionizatsiya qiladigan nurlanishning biologik ta’sir o’lchovi
modda-:
a. materianing bir formasi bo’lib , u atom va molekulalardan tashqil topgan moddani ichidagi elementar zarrachalardan (proton, elektron, neytron x.k) iborat
b. tinchlik massasi mavjud
c. materianing bir formasi bo’lib, u orqali modda zarrachalari va tana orasidagi ta’sirini kursatadi.
d. fazoda uzluksizlik xususiyatiga ega va tinchlik massasi mavjud emas.
+a b
-b s
-a c
-a d.
maydon -:
a. materianing bir formasi bo’lib , u atom va molekulalardan tashqil topgan moddani ichidagi elementar zarrachalardan (proton, elektron, neytron x.k) iborat
b. tinchlik massasi mavjud
c. materianing bir formasi bo’lib, u orqali modda zarrachalari va tana orasidagi ta’sirini kursatadi.
d. fazoda uzluksizlik xususiyatiga ega va tinchlik massasi mavjud emas.
-a b
-b s
+c d
-a d.
Insonning infraqizil nurlanishi . . . to`g`risidagi axborotni bildiradi:
+teri temperaturasi
-ichki organlar kapilyarlari buyicha qon harakati
-ichki organlarning elektrik aktivligi
Yurakning magnit maydoni:
-yerning magnit maydonidan katta
+yerning magnit maydonidan kichik
-yerning magnit maydoni bilan bir xil kattalikda
Inson tanasining elektromagnit nurlanishi maksimal spektral zichligi diapazoni:
-radiotulkinlar
+IQ- nurlanish
-rentgen nurlanishi
-YUCH- nurlanish
Infraqizil nurlanishning inson tanasidan chiqish chuqurligi:
+100mkm
-1 sm
-10 sm
Mikroto’lqinli nurlanishning inson tanasining yumshoq to’qimalaridan chiqish chuqurligi:
-100 mkm
-2 sm
+20sm
Inson tanasi chiqazadigan elektromagnit maydonlar:
a. elektrik
b. magnit
s. UYUCH diapazonidagi elektromagnit nurlanish
d Infrakizil
e kurinuvchan
+a b c d
-b c d e
-c d e a
-a b c d e
Tirik organizm - kibernetik sistema . . . xususiyatlari bilan xarakterlanadi:
a. murakkablik
b. ierarxiya (ko`p sistemalik) ko`p qatlamlik
s. dinamika (harakatchanlik)
d. variabellik (bir xilmaslik)
-a b c
-b c d
-a c d
+a b c d.
Qo’zg’alish bo’yicha avtomatik tartibga solish sistemasida sistemani boshqaruv bo’limiga quyidagi axborot keladi:
+sistemaga tashqi faktorlarning ta’siri haqida
-tashqi ta’sirga sistemaning reaksiyasi xakida
Chetlashish bo’yicha avtomatik tartibga solish sistemasida sistemani boshqaruv bo’limiga quyidagi axborot keladi:
-sistemaga tashqi faktorlarning ta’siri xakida
+tashqi ta’sirga sistemaning reaksiyasi hakida
Hodisa extimolligi qanchalik katta bo`lsa, yuqoridagi hodisa to`g`risida shunchalik . . . axborot keladi:
-ko`p
+kam
-teng
Kibernetika - fizik tabiati har xil bo`lgan murakkab sistemalardagi . . . axborotni tashkil qilish, boshqarish va qayta ishlash jarayonlarining umumiy qonunlarini o’rganadigan fan.
a. mashinalarda
b. texnik kurilmalarda
c. tirik organizmlarda
-a b
-b c
-a c
+a b c.
Biologik ob’ektlar. . . kiradi:
-boshkariladigan sistemalarga
-boshkarilmaydigan sistemalarga
+o’z-o’zini boshqaradigan sistemalarga
eritmaning osmotik bosimi quyidagicha:
-P=mg
-P=F/S
+P=iRST
Aktiv transport - bu moddalrning . . . tashilishi:
-qonsentratsiya kiymati kichik bo`lgan soxadan katta bo’lgan soxa tomon
-elektroximik potenyial kiymati katta bo`lgan soxadan kichik bo`lgan soxa tomon
+elektroximik potenyial qiymati kichik bo`lgan sohadan katta bo`lgan soha tomon
Membranada aktiv transport . . . sodir bo`ladi:
-Gibbs energiyasining oshishi bilan
-O`z-o`zidan Gibbs energiyasining oshishi bilan
+ATF gidrolizi hamda Gibbs energiyasining oshishi jarayoni bilan.
Biomembranalar orqali aktiv transportning mavjudligi Ussing ajribalarida isbotlangan:
+Qurbaka terisi orqali natriy ionlarini tashilishi misolida
-Kalmar aksoni orqali natriy ionlarini tashilishi misolida
-Qurbaka terisi orqali kaliy ionlarini tashilishi misolida
Nishonli atomlar usuli bilan o’tkazilgan Ussing tajribasi quyidagilarni ko’rsatdi:
+Ichkariga kirayotgan natriy oqimi tashqari oqimiga nisbatan katta Jm ich > Jm tash
-Ichkariga kirayotgan natriy oqimi tashkari oqimiga teng Jm ich = Jm tash
-Ichkariga kirayotgan natriy oqimi tashkari oqimiga nisbatan kichik Jm ich < Jm tash
Aktiv tashilish sodir bo’lishida quyidagi elektrogen ion nasoslari ma’sul:
a. K+ - Na+ - ATFazalari
s. Ca2+- ATFazalari
b. H+ - pompa
-a b
-b c
+a b c.
K+ - Na+ - ATFazalarning ishlash jarayonida ajralib chiqayotgan energiya hisobiga har bir ATF molekulasining gidrolizi paytida hujayraga quyidagi ionlar tashiladi:
+bir vaqtning o’zida ikkita kaliy ioni hujayraga va uchta natriy ioni hujayra tashqarisiga chiqariladi.
-natriy va kaliyning bir xil mikdori
-bir vaqtning uzida ikkita natriy ioni hujayraga va uchta kaliy ioni hujayra tashkarisiga chikariladi.
Zamonaviy dunyo qarashga o’ura biologik membranalarda quyidagi ion nasoslar mavjud:
-ATF gidrolizining erkin energiyasi xisobiga.
-maxsus oqsil integral sistemalari xisobiga
-maxsus transport ATFazalar xisobiga.
+hamma javoblar to`g`ri
Tinchlik holatida ionlar uchun membrana singdiruvchanligi (o`tkazuvchanligi):
a. PK >> PNa PK > PCl
b. PK : PNa : PCl = 1 : 0,04 : 0,45
c. PNa >> PK PK > PCl
d. PK : PNa : PCl = 1 : 20 : 0,45
+a b
-b c
-a b c
-c d
Ko’zg’algan holatida ionlar uchun membrana singdiruvchanligi (o`tkazuvchanligi):
a. PK >> PNa PK >> PCl
b. PK : PNa : PCl = 1 : 0,04 : 0,45
c. PNa >> PK PK > PCl
d. PK : PNa : PCl = 1 : 20 : 0,45
-a b
-b c
-a b c
+c d
Tirik organizm:
a. izolyasiyalangan sistema
b. nomuvozanatli termodinamik sistema
s. tulik elektrilashgan sistema
-a b
+b c
-a b c
-a c.
farmakokinetik model bo’yicha dorilarning har xil kiritish usullari qo`llaniladi. I usul:
-infuziya - preparatni uzluksiz o`zgarmas tezlikda kiritish.
-dorivor preparatlarni uzluksiz kiritish bilan birgalikda qo`shimcha yuklama dozani kiritish
+in’eksiya-dorivor preparatni bir marotaba kiritish.
farmakokinetik model bo’yicha dorilarning har xil kiritishusullari qo`llaniladi. II usul:
+infuziya -preparatni uzluksiz o`zgarmas tezlikda kiritish.
-dorivor preparatlarni uzluksiz kiritish bilan birgalikda qo`shimcha yuklama dozani kiritish
-in’eksiya - dorivor preparatni bir marotaba kiritish.
farmakokinetik model bo’yicha dorilarning har xil kiritish usullari qo`llaniladi. III usul:
-infuziya - preparatni uzluksiz o`zgarmas tezlikda kiritish.
+dorivor preparatlarni uzluksiz kiritish bilan birgalikda qo`shimcha yuklama dozani kiritish
-in’eksiya - dorivor preparatni bir marotaba kiritish.
biofizika . . . bo’linadi:
a)molekulyar biofizika
b)kvant biofizikasi
c) hujayra va organlar biofizikasi
d)sezgi organlari biofizikasi
e) murakkab sistemalar biofizikasi
k)biosfera va fizik maydon
+a b c d e k
-b c d
-s d e k
-a b c d
molekulyar biofizika . . . ko’radi:
-birinchidan, tirik hujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida hujayra va subhujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, hujayra va organlar-
ning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
-atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamda fotobiologik jarayonlarning fizik asoslarini
+biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jarayonlarning kinetikasi va termodinamikasini
kvant biofizikasi . . . ko’radi:
+atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamda fotobiologik jarayonlarning fizik asoslarini
-biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jarayonlarning kinetikasi va termodinamikasini
-birinchidan, tirik hujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida hujayra va subhujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, hujayra va organlar-
ning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
hujayra va organlar biofizikasi . . . ko’radi:
-biologik molekulalar tuzilishi va fizik xususiyatlarini xamda biologik jarayonlarning kinetikasi va termodinamikasini
-atom va molekulalarning energetik satxlarini, xamda fotobiologik jarayonlarning fizik asoslarini
+birinchidan, tirik hujayrani ultrastrukturasini, bular ichida aloxida hujayra va subhujayra zarrachalarini membrana strukturasini ikkinchidan, hujayra va organlar-
ning funksional aktivligini: singdiruvchanlik, bioelektrik potensiallar va boshkalar.
sezgi organlar biofizikasi . . . tekshiradi:
+shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologic aspektlarini , xamda tashqi muhit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va kayta
ishlashini
-fizik- matematik modellashtirish nuktai nazaridan ko`p hujayrali organizmlarning boshkarish va uz-uzini boshkarish muammolarini
-insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, xamda inson organizmini fizik maydonini
Murakkab sistemalar biofizikasi . . . tekshiradi:
-shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologik aspektlarini , xamda tashqi muhit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va kayta
ishlashini
+fizik- matematik modellashtirish nuktai nazaridan ko`p hujayrali organism-larning boshkarish va uz-uzini boshkarish muammolarini
-insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, xamda inson organizmini fizik maydonini
Biosfera va fizik maydon biofizikasi . . . tekshiradi:
-shu organlar sistemasini ishlashini fizik va biologic aspektlarini , xamda tashqi muhit va sezgi organlarining ta’sir faktorlarini, axborotni kodlashtirishi va kayta
ishlashini
-fizik- matematik modellashtirish nuktai nazaridan ko`p hujayrali organizmlarning boshkarish va uz-uzini boshkarish muammolarini
+insonga elektromagnit maydon va ionlashtiruvchi nurlanishlarning ta’sir masalalarini, xamda inson organizmini fizik maydonini
Termodinamika-:
+moddaning ichki tuzilishi xisobga olinmasdan, energiyani bir turdan ikkinchi turga o`tishi qonunlarini o’rganuvchi fan.
-moddaning molekulyar tuzilishi to`g`risidagi ta’limot
-mikrozarrachalarning harakatini tushuntiruvchi zamonaviy nazariya
Izolyasiyalangan sistema :
-tashqi muhit bilan xam energiya xam modda almashinishi
-tashqi muhit bilan fakat energiya almashinishi, moddaalmashinmaydi
+tashqi muhit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Yopiq sistema :
-tashqi muhit bilan xam energiya xam modda almashinishi
+tashqi muhit bilan fakat energiya almashinishi, modda almashinmaydi .
-tashqi muhit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Ochiq sistema :
+tashqi muhit bilan xam energiya xam modda almashinishi
-tashqi muhit bilan fakat energiya almashinishi, modda
almashinmaydi
-tashqi muhit bilan na energiya na modda almashinmaydi
Mexanik energiya-
-elektr maydonidagi harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. Chunonchi bu atom va molekulalarning tashqi orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
+makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular quyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2kT
Issiklik energiya-:
-elektr maydonidagi harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. Chunonchibu atom va molekulalarning tashqi orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi,ular quyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
+modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2kT
Ximik energiya-:
-elektr maydonidagi harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
+atom va molekulalarning ta’sir energiyasi.Chunonchibu atom va molekulalarning tashqi orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular quyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2 kT
Elektrik energiya-:
+elektr maydonidagi harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalarning ta’sir energiyasi
-atom va molekulalarning ta’sir energiyasi. Chunonchibu atom va molekulalarning tashqi orbitasida harakatlanayotgan elektronlar energiyasi
-makro jismlarning harakatining ta’sir energiyasi, ular quyidagilarga bulinadi E= Ek+Er
-modda, atom va molekulalarning xaotik issiklik xarakati kinetik energiyalarining yigindisidan iborat Ek=3/2 kT
SHu’lalanish ishi -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orqali shu moddalarning qonsentratsiyasi kichik saxadan katta qonsentratsiyali soxaga o`tishii natijasi, xususan bu o`tishi maxsus aktiv transport mexanizmlari orqali diffuziya kuchlariga qarshi bajariladi va hujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish hujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni hujayra orqali utkazishida sodir bo`ladi.
+biolagik ob’ektlarning hujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Elektr ishi -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orqali shu moddalarning qonsentratsiyasi kichik saxadan katta qonsentratsiyali soxaga o`tishii natijasi, xususan bu o`tishi maxsus aktiv transport mexanizmlari orqali diffuziya kuchlariga qarshi bajariladi va hujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
+zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish hujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni hujayra orqali utkazishida sodir bo`ladi.
-biolagik ob’ektlarning hujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Osmotik ish -:
-tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
+xar xil moddalarning membrana orqali shu moddalarning qonsentratsiyasi kichik saxadan katta qonsentratsiyali soxaga o`tishii natijasi, xususan bu o`tishi maxsus aktiv transport mexanizmlari orqali diffuziya kuchlariga qarshi bajariladi va hujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish hujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni hujayra orqali utkazishida sodir bo`ladi.
-biolagik ob’ektlarning hujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Mexanik ish -:
+tananing bulim va organlarining siljishi natijasi, xususan muskul kiskarishida ish bajariladi.
-xar xil moddalarning membrana orqali shu moddalarning qonsentratsiyasi kichik saxadan katta qonsentratsiyali soxaga o`tishii natijasi, xususan bu o`tishi maxsus aktiv transport mexanizmlari orqali diffuziya kuchlariga qarshi bajariladi va hujayra energiyasi sarf bulishi darkor.
-zaryadlangan zarrachalarning elektr maydonida tashilishi natijasi, xususan organizmda bu ish hujayralarni biopotensiallarni generatsiyasida va kuzgalishni hujayra orqali utkazishida sodir bo`ladi.
-biolagik ob’ektlarning hujayralarning ximik energiyasi tufayli nurlanishi.
Termodinamikaning nolinchi boshlanishi:
+temperatura-holat funksiyasi. Ikki sistema yoqi bir sistemani ikki bo’lagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuqtasidagi temperaturaning tengligidir.
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jarayonlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishi dA kamayadi.
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga bog’lik bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
Termodinamikaning birinchi boshlanishi:
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga bog`liq bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jarayonlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
+Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi – ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema yoqi bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Termodinamikaning ikkinchi boshlanishi:
-absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga bog`liq bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
+xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jarayonlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energi dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema yoqi bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Termodinamikaning uchinchi boshlanishi:
+absolyut nol temperaturada entrapiya kiymati S0 buladi, u moddaning harakati, agregat holati va boshka xarakteristik holatlariga bog`liq bulmaydi.Bu kattalikni
nolga tenglash mumkin
-xar bir termodinamik sistema entrapiya degan holat funksiyasiga ega. Nomuvozanat jarayonlarda izolyasiyalangan sistema entrapiyasi usadi.
-Sistemaning xarakteristik holat funksiyasi - ichki energiya dU sistemaga berilgan issiklik mikdori dQ ga oshadi va sistemani tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishi dA kamayadi.
-temperatura - holat funksiyasi. Ikki sistema yoqi bir sistemani ikki bulagini muvozanat sharti sistemaning xar bir nuktasidagi temperaturaning tengligidir.
Biologik ob’ektlar ... termodinamik sistemalardir. Ular tashqi muhit bilan modda va energiya almashadi:
-epik
+ochik
-izolyasiyalangan.
Yorug`likni yutilishi:
-yorug`likni modda orqali o`tganda yorug`lik energiyasini boshqa energiyalarga aylanganda intensivlikni oshishi.
+yorug`likni modda orqali o`tganda yorug`lik energiyasini boshqa energiyalarga aylanganda intensivlikni kamayishi.
-yorug`likni modda orqali o`tganda boshka tur energiyalarni yorug`lik energiyasiga aylanganda intensivlikni kamayishi.
Spektral chiziklarning intensivligi . . . aniqlanadi:
+Bir sekund ichida nurlanayotgan (yutilayotgan) atomlar
soni va ularga mos o`tishi extimolligi bilan.
-Bir sekund ichida nurlanayotgan (yutilayotgan) atomlar
soni va ularga mos bulmagan o`tishi extimolligi bilan.
-Bir minut ichida nurlanayotgan (yutilayotgan) atomlar
soni va ularga mos o`tishi extimolligi bilan.
Yorug`lik sochilishi . . . aniqlanadi:
-Muhitda tarkalayotgan yorug`lik oqimining 90° ga ogishi bilan.
-Muhitda tarkalayotgan yorug`lik oqimining 45° ga ogishi bilan.
+Muhitda tarkalayotgan yorug`lik oqimining xar xil yunalishda ogishi bilan.
Atom spektrlari deb:
+erkin yoqi kuchsiz ta’sirlashayotgan atomlarning energetik qatlamlari orasidagi kvant o`tishilar natijasidagi nurlanish yoqi yutilish spektrlari tushuniladi.
-erkin yoqi kuchsiz ta’sirlashayotgan atomlarning energetik qatlamlari orasidagi kvant o`tishilar natijasidagi nurlanish spektrlari tushuniladi.
-erkin yoqi kuchsiz ta’sirlashayotgan atomlarning energetik qatlamlari orasidagi kvant o`tishilar natijasidagi yutilish spektrlari tushuniladi.
Lyuminessensiya…:
+Jismning berilgan xaroratdagi issiklik nurlanishidan ortikcha bo`lgan, xamda davomiyligi xam nurlanuvchi yoruglik tulkinlarining davri (10-15 s) nurlanishi tushuniladi
-jismning berilgan xaroratdagi issiklik nurlanishidan kam bo`lgan nurlanuvchi yorug`lik tulkini tushuniladi
-jismning berilgan xaroratdagi issiklik nurlanishidan ortikcha bo`lgan, xamda davomiyligi xam nurlanuvchi eruglik tulkinlarining davri (10-15 s) yutilishiga tushuniladi
Ionolyuminessensiya: zaryadlangan zarrachalar . . . -lyuminessensiyasi:
+ionlar.
-elektronla
-yadro nurlanishlari.
Katodolyuminessensiya: zaryadlangan zarrachalar… -:lyuminessensiyasi:
-ionlar.
+elektronlar
-yadro nurlanishlari.
Radiolyuminessensiya. . . -lyuminessensiyasi:
-ionlar.
-elektronlar
+yadro nurlanishlari.
Fluoressensiya-:
+bu, kiska muddatli keyin shu’lalanish.
-bu, nisbatan davomli shu’lalanish.
-bu, yorug`lik nurlanishi.
Yorug`lik ta’sirida molekulalar qonsentratsiyasining elementar kamayishi… bog`liq:
a) n molekulalar qonsentratsiyasga
b) yutilishning effektiv kesimga
c) nurlanish vaqtiga
d) fotonovlar oqimi, ya’ni yorug`lik intensivligiga
+a b c d
-a c d
-a b c
-b c d
Molekulyar spektrlar:
-chiqarish va yutilish spektrlar molekulalarning bir energetik satxdan ikkinchisiga kvant o`tishilarida vujudga keladi.
-chiqarish va yutilish spektrlar molekulalarning bir energetik satxdan uchinchisiga kvant o`tishilarida vujudga keladi.
+chiqarish va yutilishspektrlar molekulalarning bir energetik sathdan ikkinchisiga kvant o`tishilarida vujudga kelib, kattaroq yoki kichikroq kenglikka ega chiziqlar to’plamidan iborat bo`lgan zich joylashgan chiziqlar tushuniladi.
Fotolyuminessensiya uchun . . . qonuni o`rinli:
+Stokis.
-Arximed.
-Buger-Lamber-Ber.
EPR bu ... :
+elektron paramagnit rezonans
-elektron proton rezonans
-elektron yutilish rezonans.
YAMR bu . . . :
+yadro magnit rezonans
-yadro molekulyar rezonans
-yadro mexanikaviy rezonans.
Magnit rezonans kuzatiladi . . . :
-agarda zarrachaga magnit induksiya maydoni Brez ta’sir qilsa.
-agarda zarrachaga ( chastotali elektromagnit maydoni ta’sir kilsa.
+agarda zarrachaga bir vaqtning uzida magnit induksiya maydoni Brez , hamdaν chastotali elektromagnit maydoni ta’sir qilsa.
Elekrton satxchalarga bo’linish . . . hosil bo`ladi:
+agarda molekula yoqi atom EPR ni chakiruvchi bir necha
elektronlarga ega bo`lsa
-elektronning yadroning magnit momenti ta’sirida
-elektronning yadroning elektron momenti ta’sirida
O’ta nozik sathchalarga bo’linish . . . hosil bo`ladi:
-agarda molekula yoqi atom EPR ni chakiruvchi bir necha
elektronlarga ega bo`lsa
+elektronning yadroning magnit momenti ta’sirida
- elektronning yadroning elektron momenti ta’sirida
Yadro magnit rezonans (YAMR):
-o`zgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yunalishlarining o`zgarishi natijasida vujudga kuluvchi ma’lum chastotali elektromagnit tulkinlarning difraksiyasi
-o`zgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yunalishlarining o`zgarishi natijasida vujudga kuluvchi ma’lum chastotali elektromagnit tulkinlarning interfirensiyasi
+o`zgarmas magnit maydonida yadro magnit momentlari yo`nalishlarining o`zgarishi natijasida vujudga kuluvchi ma’lum chastotali elektromagnit tulkinlarning yutilishi
Biomembrananing birinchi modeli:
+fosfolipidlarning monoqatlami
-liposoma
-bilipidqatlamli membrana (BLM)
Biomembrananing ikkinchi modeli:
-fosfolipidlarning monoqatlami
-liposoma
+bilipidqatlamli membrana (BLM)
Biomembrananing uchinchi modeli:
-fosfolipidlarning monoqatlami
+liposoma
-bilipidqatlamli membrana (BLM)
Membranalar quyidagi funksiyalarni bajaradi:
1) matritsa, ya’ni moddalarni ushlab turadigan asos
2) barer, ya’ni kerak bulmas moddalarni kiritmasligi
-1
-2
+1, 2
Fotoionizatsiya-:
+kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashkariga chikishi. Bunda ion yoqi erkin radikallar xosil bo`ladi
-elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kaytariladi.
-kvnt nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga ajralishi.
-yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
-yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik boglanishning paydo bulishi
Fotokaytarilish va fotooksidlanish -:
-kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashkariga chikishi. Bunda ion yoqi erkin radikallar xosil bo`ladi
+elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kaytariladi.
-kvnt nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga ajralishi.
-yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
- yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik boglanishning paydo bulishi
Fotodissosatsiya-:
-elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kaytariladi.
+kvnt nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga ajralishi.
-yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
-yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik boglanishning paydo bulishi
Fotoizomerizatsiya-:
-kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashkariga chikishi. Bunda ion yoqi erkin radikallar xosil bo`ladi
-elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kaytariladi.
-kvnt nurlanish ta’sirida molekulalarning ionlarga ajralishi.
+yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
Fotodimerizatsiya-:
-kvant nurlanish ta’sirida elektronning molekuladan tashkariga chikishi. Bunda ion yoqi erkin radikallar xosil bo`ladi
-elektronning bir molekuladan ikkinchi molekulaga tashilishi. Bunda bir molekula oksidlanadi, ikkinchisi kaytariladi.
-yorug`lik ta’sirida molekulaning fazoviy qonfiguratsiyasini, molekulaning strukturasini o`zgarishi.
+yorug`lik fotoni ta’sirida monomerlar orasida ximik bog’lanishning paydo bo’lishi
Xar kanday fotobiologik jarayonni quyidagi tartibda kurish mumkin:
-Fotoximik reaksii - ximik, bioximik reaksiya- fiziologik akt
+kvant yutilishi -fotoximik reaksiya - ximik, bioximik reaksiya- fiziologik akt
-kvantlarning chikishi - fotoximik reaksiya- ximik, bioximik reaksiya - fiziologik akt
Singlet – elektron kobigning shunday holati, ya’ni :
+molekulada hamma elektronlar juft va ularning spin momentlari nolga teng
-spin momentlarining yig’indisi (+1,0,-1) shu uch kiymatidan biriga teng bo`ladi
-hamma javoblar to`g`ri
Triplet – elektron kobigning shunday holati, ya’ni:
-molekulada hamma elektronlar juft va ularning spin momentlari nolga teng
+spin momentlarining yig’indisi (+1,0,-1) shu uch qiymatidan biriga teng bo`ladi
-hamma javoblar to`g`ri
Monoradikal shunday birikma:
+agar molekula yoki molekula bo’lagi bitta juft bo’lmagan elektronga ega bo`lsa
-agar molekula ikkita juft bulmagan elektronga ega bo`lsa
-agar erkin radikallar zaryadlangan bo`lsa
Biradikal shunday birikma:
-agar molekula yoki molekula bo’lagi bitta juft bulmagan elektronga ega bo`lsa
+agar molekula ikkita juft bo’lmagan elektronga ega bo`lsa
-agar erkin radikallar zaryadlangan bo`lsa
Ionaradikal shunday birikma:
-agar molekula yoqi molekula bulagi bitta juft bulmagan elektronga ega bo`lsa
-agar molekula ikkita juft bulmagan elektronga ega bo`lsa
+agar erkin radikallar zaryadlangan bo`lsa
Fotobiologik jarayonlar -:
+biologik sistemalardagi yorug`lik kvanti yutilishi xisobiga sodir bo`ladi.
-biologik sistemalardagi ionlashtiruvchi nurlanishni yutilishi xisobiga sodir bo`ladi.
-biologik sistemalardagi rentgen nurlari yutilishini xisobiga sodir bo`ladi.
Biologik membranalarning asosiy funksiyalari:
+hamma javoblar to`g`ri
-matritsali
-mexanik
-energetik
-barerli (tusik)
Tirik hujayraning mavjud bulishilikni asosiy shartlari:
-tashqi muhitga nisbatan avtonom bulishi (muhitdan aj-
ralgan bulishi)
-tashqi muhit bilan alokada bulishi
-hujayra moddalarining tashqi muhit moddalari bilan
ta’sirda bulmasligi
-hujayra va uning ayrim kismlarida kimeviy reaksiyalar
aloxida ro`y berishi
+xamma javoblar to`g`ri
Inson organizmidagi barcha biologik membrananing umumiy yuzasi:
-100 m2
-1000 m2
-106 m2
-109 m2
+10000 m2
Biologik membrana tuzilishi xakidagi birinchi modeli…:
-yupqa fosfolipid qatlamidan
+qutblangan "boshchalari" va qutblanmagan "dumlar"dan
iborat bo`lgan monomolekulyar qatlamdan
-hamma javoblar to`g`ri
Biomolekulyar lipid membrana (BLM) tashqil topgan…:
-oqsil qatlamidan
+membranada lipidlar gidrofil "boshchalar" va gidrofob
"dumlardan" iborat bo`lgan biomolekulyar qatlamdan
-membrana lipidlar biomolekulyar qatlam kurinishida
joylashgan
-fosfolipidlarning monomolekulyar qatlamidan
Biomembranalarning elektr parametrlarini o`lchash usullari shuni kursatdiki:
-katta sigim va elektr qarshiligining kichikligi
+yuqori elektr qarshilik "107Om m2 va katta sigimi
-0,5 10-2
-kichik elektr qarshilik va katta sigim
-yuqori elektr qarshilik va kichik sigim
Biomembrana . . . sifatida qabul qilinadi:
-sigim va induktivlik
-induktivlik
-aktiv qarshilik
+yassi kondensator sig’imi
Lipidlarning biomolekulyar qatlamining qutblanmagan qismining qalinligi:
-100 Nm
-10 Nm
-350 Nm
+3,5 Nm
Membrana tuzilishi haqida axborotni quyidagi . . . usullarda olinadi:
-rengenostruktur
-elektronomikroskopiya
-neytron difraksiyasi
+hamma javoblar to`g`ri
Biologik membranalarning suyuk-mozaik modeli tuzilishi quyidagicha ko’rinishda:
-lipidlar suyuk agregat holatida
+fosfolipidlarning ikkilangan qatlami oqsillar bilan uralgan gel- suyuq kristall holatida
-oqsillar suyuk holatida
-fosfolipidlar suyuk, oqsillar esa suyuk- kristall holatida
Biomembranalarning biofizik xarakteristikalari normadan kuchli chetlashishi . . . bog`liq:
-lipid biqatlamning mikroqovushqoqligiga
-fosfolipid molekulalarning harakatchanligiga
+hamma javoblar to`g`ri
-membrana lipidlarining fazoviy holatiga
Lipid molekulalarining yuqori harakatchanligi quyidagilag a . . . . bog`liq:
-flip- flop
-lateral diffuziya
-engillashtirilgan diffuziya
+hamma javoblar to`g`ri
Membrana tekisligida lipid molekulalar va oqsillarning x aotik issiqlik harakati (siljishi ), bu . . . :
+lateral diffuziya
-flop- flop
-engillashtirilgan diffuziya
-hamma javoblar to`g`ri
Membrana fosfolipid molekulalarining membranaga nisbatan kundalang diffuziyasi, bu…:
+flip-flop
-lateral diffuziya
-engillashtirilgan diffuziya
-hamma javoblar to`g`ri
Lipid molekulalarning bioqatlamning bir tekisligidan ikkinchisiga syoqin ko’chish sharti…:
-engillashtirilgan diffuziya
-lateral diffuziya
+flip-flop
-hamma javoblar to`g`ri
Lipid biqatlamining agregat holati haqidagi ma’lumotlarni quyidagi uslublar beradi:
-flyuoressent taxlil
-spin zond va spin-belgilardan foydalanib EPR
-YAMR
+hamma javoblar to`g`ri
Biologik membranalarning qalinligi:
-10 A
-10 mkm
-0,1 mkm
+10 Nm
Bioligik membranalarning suyuq- mozaik modeli o’z ichiga quyidagilarni oladi:
-oqsil qatlam, polisaxarid va yuza lipidlari
-lipid monoqatlam va xolesterin
+lipid biqatlam, oqsillar, mikroflamentlar
-lipid biqatlamlar
Biomembrananing lipid qismi quyidagi maxsus fizik holatda:
-suyuk- amorf
+suyuk kristall
-qattiq- amorf
-qattiq- kristall
Akson membranasining solishtirma elektr sig’imini ko’rsating:
-0,5 10-4 f/m2
+0,5 10-2 f/m2
-0,5 10-4 f/sm2
-0,5 10-12 f/m2
Diffuziya paytida fosfolipid molekulalarining bir muvozanat holatidan ikkinchisiga o`tishiidagi xarakterli vaqti:
lateral flip- flop
-1-2 soat 10-50 sek
-10-10 -10-12 sek 10-7- 10-8 sek
+10-7 -10-8sek 1 soat
Membrana lipid biqatlamining suyuk- kristall holatdan gel holatga fazoviy o`tishiida . . . ro`y beradi:
+membrananing yupqalashishi
-membrana qalinligi o`zgarmasligi
-membrananing kalinlashishi
Biomembrananing birinchi modeli quyidagicha:
-liposoma
-biqatlamli membrana (BLM)
+fosfolipidlar monoqatlami
Biomembrananing ikkinchi modeli quyidagicha:
-fosfolipidlar monoqatlami
+biqatlamli membrana (BLM)
-liposoma
Biomembrananing uchinchi modeli quyidagicha:
-fosfolipidlar monoqatlami
-biqatlamli membrana (BLM)
+liposoma
Membrana orqali valinomitsin molekulalari yordamida quyidagi ionlar . . . tashiladi:
-K+ Na+
+K+
-Ca2+
-Cl- I, OH-
Yengillashgan diffuziyada moddalar tashilishi oddiy diffuziyaga nisbatan:
-qarama qarshi tomonga
+tezroq
-sekinroq
-bir xil tezlikda
Passiv transportga quyidagilar kiradi:
a. oddiy diffuziya
b. engillashgan diffuziya
c. osmos
d. filtratsiya
e. transport ATFazalari
-a b c e
-b c d e
+a b c d
-a b c d e.
Oddiy diffuziya quyidagi hollarda ro`y beradi:
-temperatura gradienti
+ konsentratsiya gradienti
-elektrik gradient
Yengillashgan diffuziya quyidagi hollarda ro`y beradi:
+qonsentratsiya gradienti va tashuvchi molekulalar hisobiga
-tashuvchi molekulalar xisobiga
-qonsentratsiya gradienti xisobiga
Filtratsiya deb membrana poralari orqali . . eritma harakati tushuniladi:
+bosim gradienti ta’sirida
-temperatura gradienti ta’sirida
-qonsentratsion gradienti ta’sirida
Osmos - yarim o`tkazuvchan membranalar orqali . . .harakati tushuniladi:
+erigan moddalar konsentratsiyasi kichi soxadan katta sohaga
-erigan moddalar konsentratsiyasi katta soxadan kichik soxaga
- osmotik va elektrik gradient mavjudligida suv molekulalarining
anamal osmos - yarim o`tkazuvchan membranalar orqali . . . harakati tushuniladi:
-erigan moddalar konsentratsiyasi kichik soxadan katta soxaga
-erigan moddalar qonsentratsiyasi katta soxadan kichik soxaga
+ osmotik va elektrik gradient mavjudligida suv molekulalarining
| 