IX. glossariyi
Atamaning o’zbek tilida nomlanishi
|
Atamaning ingliz tilida nomlanishi
|
Atamaning rus tilida nomlanishi
|
Atamaning ma’nosi
|
Atom fizikasi
|
Nuclear physics
|
Atomnaya fizika
|
atom va u bilan bog‘liq hodisalar fizikasini o‘rganuvchi fan.
|
Kvant fizikasi
|
Quantum physics
|
Kvantovaya fizika
|
mikrozarrachalar va ulardan tashkil topgan sistemalarning harakat qonunlarini bayon etish usullarini ifodalovchi zamonaviy nazariya.
|
Geyzenberg (tengsizliklar) noaniqliklar munosabati
|
Heisenberg (inequality) due to inaccuracies
|
|
to‘lqin dualizmi- barcha mikrozarra-chalar korpuskulyar xususiyatiga ega bo‘lishi bilan birga-likda to‘lqin xususiyatiga ham ega bo‘ladi.
|
Molekulyar spektrlar
|
molecular spectra
|
молекулярные спектры
|
chiqarish va yutilish spektrlari bo‘lib, molekulalarning bir energetik sathdan ikkinchisiga kvant o‘tishlarida vujudga keladi. Kattaroq yoki kichikroq kenglikka ega chiziqlar to‘plamidan iborat bo‘lgan zich joylashgan chiziqlar.
|
Fluoressensiya
|
fluorescence
|
флуоресценция
|
qisqa muddatli shu’lalanish.
|
Lyuminessensiya
|
luminous
|
люминессенция
|
jismning berilgan haroratdagi issiqlik nurlanishidan ortiqcha bo‘lgan,
|
Moddaning erishi
|
melting of the substance
|
плавления вещества
|
qattiq jismning suyuq holatga o‘tishi.
|
Aylanish chastotasi
|
the frequency of rotation
|
частота вращения
|
vaqt birligidagi aylanishlar soni.
|
Plazma
|
plasma
|
плазма
|
moddaning alohida holati bo‘lib, elekt-ronlarning kontsen-tratsiyasi musbat ionlarning kontsen-tratsiyasiga taxminan teng bo‘lgan kuchli ionlashgan gaz.
|
Tok kuchi
|
current strength
|
сила тока
|
elektr tokining miqdoriy o‘lchovi bo‘lib, o‘tkazgich-ning ko‘ndalang kesim yuzasidan vaqt birligida o‘tuvchi elektr zaryadi bilan aniqlanadigan skalyar kattalik.
|
Elektrodinamika
|
Elektrodinamika
|
Электродинамика
|
fizikaning bir bo‘limi bo‘lib, unda elektromagnit ta’sirlar o‘rganiladi.
|
Optika
|
Optics
|
Оптика
|
yorug‘lik hodisalari va qonunlari , yorug‘likning tabiati, hamda uning modda bilan o‘zaro ta’sirini o‘rganuvchi fizikaning bir bo‘limi.
|
Spektral analiz
|
spectral analysis
|
спектральный анализ
|
olingan yutilish yoki nurlanish spektrlarga asoslanib, modda tarkibini sifat va miqdori tomonidan o‘rganiladigan fizik metod.
|
Tezlanish
|
acceleration
|
ускорение
|
ko‘chishdan vaqt bo‘yicha ikkinchi tartibli hosila yoki tezlikdan vaqt bo‘yicha birinchi tartibli hosila.
|
Qarshilikning temperatura koeffitsienti
|
The temperature coefficient of resistance
|
Температурный коэффициент сопротивления
|
o‘tkazgich temperaturasi 10S ga o‘zgarganda uning qarshiligi o‘zgarishini ko‘rsatuvchi kattalik.
|
Nisbiy dielektrik singdiruvchanlik
|
The relative dielectric absorption
|
Относительная диэлектрическая абсорбция
|
dielektriklarning elektr maydonida qutblanish qobilyatini miqdoran tavsiflofchi o‘lchamsiz kattalik bo‘lib, dielektrikning vakuumdagi maydon kuchlanganligini necha marta kuchsizlantirishini ko‘rsatadi.
|
Gazlar ionizatsiyasi
|
gas ionization
|
ионизации газа
|
atom va molekulalardan elektronlarning uzilishi jarayoni, ya’ni musbat va manfiy zaryadlangan ionlarni paydo bo‘lishi.
|
Fotometriya
|
photometry
|
фотометрия
|
yorug‘lik to‘lqinlarining yorug‘lik muhiti atrofidagi energiyasi, shu energiyani o‘lchash usulini o‘rganuvchi bo‘lim.
|
Metastabil holatlar
|
metastable states
|
метастабильные состояния
|
bunda ayrim moddalarning atomlarida shunday uyg‘ongan holatlar borki, atomlar bu holatda uzoq vaqt bo‘la oladilar.
|
Dipolning elektrik momenti
|
Electrical dipole moments
|
Электрические дипольные моменты.
|
vektor kattalik bo‘lib, miqdoran zaryadning elka L (orasidagi masofaga) ko‘paytmasi bilan aniqlanadi va yo‘nalishi manfiy zaryaddan musbatga yo‘nalgan bo‘ladi.
|
Burchak tezlanish
|
angular acceleration
|
угловое ускорение
|
burchak tezlikni vaqt bo‘yicha hosilasi yoki burilish burchagidan vaqt bo‘yicha olingan ikkinchi tartibli hosila.
|
X. Аdabiyotlar ro’yxati
Asosiy adabiyotlar
1. David Halliday, Robert Resnick, Jear “Fundamentals of physics!”, USA, 2011.
2. Douglas C. Giancoli “Physics Principles with applications”, USA, 2014.
3. Remizov A.N. “Tibbiy va biologik fizika” T. Ibn Sino, 2005.
4. Ulug‘murodov N.X. (2-nashr). «Fizikadan praktikum», M., “Fan”, 2014.
5. Bozorova S. Fizika, optika, atom va yadro. Toshkent Aloqachi 2007
6. Gevorkyan A. Kurs fiziki.
7. Sultonov E. “Fizika kursi” (darslik) Fan va ta’lim 2007.
8. O.Qodirov.”Fizika kursi” (o‘quv qo‘llanma) Fan va ta’lim 2005.
Qo‘shimcha adabiyotlar.
1. V.A. Timanyuk i dr. “Biofizika”. Visshaya shkola. Kiev, 2004.
2. V.O.Samoylov “Meditsinskaya biofizika”Spetslit., Sankt-Peterburg, 2007
3. G.A.Bordovskiy “Fizicheskie osnovi estestvoznaniya”, ROFA, 2004.
4. Ahmadjanov O.I. Fizika kursi. 1,2,3-qism.-T.; O‘qituvchi, 1987., 1988., 1989
5. Abdullaev G.A. Fizika. – T.; O‘qituvchi, 1989y. – 296 b.
6. Tursunov S., Kamolov J. «Umumiy fizika kursi».-Toshkent,1996 y.
7. N.Norboev, X.Arg‘inboev, X.Abdullaev «Fizikadan amaliy mashg‘ulotlar».-Toshkent, 1993y.
8. Raxmatullaev M.N. «Umumiy fizika kursi».-1995 y.
9. Essaulova I.A i dr. “Rukovodstvo k laboratornim rabotam po meditsinskoy i biologicheskoy fizike”. M.,“Visshaya shkola” 1987.
I nternet saytlari.
1. http://www.Ziyonet.uz
2. Fizikon info@college.ru
3. http: //www. Pharmi.uz
4. www. edu. Uz
5. Infocom.uz elektron jurnali: www.infocom.uz
6. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Matbuot markazi sayti:
www.press-service.uz
7. O’zbekiston Respublikasi Davlat Hokimiyati portali: www.gov.uz
8. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari izohli lug'ati, 2004, UNDP DDI: Programme www.lugat.uz, www.glossaiy.uz
9. O’zbek internet resurslarining katalogi: www.uz
|
