|
Foydalanish texnologiyasi10
th
- International Conference on Research in Humanities, Applied Sciences and Education
Hosted from Berlin, Germany
https://conferencea.org Jan. 30
th
2023
21
Bir so‘z bilan aytganda tabiat bilan muloqotda axloq normalariga tayangan holda
yondashuvni tavsiya etgan. Sharq madaniyatida tabiat qiymati inson qadriyatidan ustun turadi.
Insonning ichki va tashqi faoliyati tabiatga moslashishni ta’minlashga qaratilgan bo‘lib, o‘z-
o‘zini tarbiyalash, irodasini boshqarish, emotsiyalarga berilmaslik, oqillik va donolikni
tafakkur etish va o‘zini tutishga qaratilgan. Inson bu erda uning tabiatdan ajratilgan maxsus
komponenti sifatida qabul qilinmaydi, aksincha uning bir bo‘lagi va rivojlantiruvchi omil
sifatida singdirilgan.
Keyingi,
bosqichda
qishloq
xo‘jaligining
asta-sekinlik
bilan
o‘sishi,
hunarmandchilikning rivojlanishi, oddiy tovar ishlab chiqarishining paydo bo‘lishi bilan
bog‘liq bo‘lgan holda, sanoat inqilobining ilmiy-texnik taraqqiyoti, texnogen sivilizatsiyaning
bosqichma-bosqich shakllanishi oqibatida insonning texnikaviy tafakkur kuchi tabiat
kuchlaridan ustun kelishga olib kelgan holda ushbu taraqqiyot natijasi o‘laroq inson o‘zini -
o‘zi yo‘q qilish jarayoniga ham yo‘l ochdi.
Mazkur jarayonlarning oldini olish maqsadida boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida
ekologik tafakkurni shakllantirishda O‘rta Osiyo mutafakkirlari merosidan foydalanish va
amalga oshirishning tashkiliy va ilmiy-uslubiy jihatlarini zamonaviy ta’lim
texnologiyalariga muvofiq tarzda ishlab chiqishni taqozo etmoqda.
Dunyoga kelib farzand ko‘rish, imorat qurish, nihol ekib bog‘ yaratish, ota-
bobolarimizdan qolgan nasliy an’ana, ezgu tilak va qutlug‘ insoniy burchdir. Shuni alohida
shukronalik bilan ta’kidlash lozimki, xalqimiz tarixning mashaqqatli sinovlari osha o‘zining
ana shu oliyjanob xislat-fazilatli an’analariga zavol еtkazmay saqlab kelmoqda. Ajdod-
avlodlarimiz o‘z nasllarini umumbashariy tuyg‘ular, o‘lmas Sharq falsafasi, milliy
qadriyatlarimiz ruhida tarbiya qilib kelganlar.
Insonning kuch va qobiliyatlarini tahlil etganda, u uchga bo‘linadi: jismoniy, aqliy va
axloqiy. Shunga binoan, insonning bu kuch-qobiliyatlarining taraqqiysi, yuksalishini ta’min
etadigan tarbiya ham uch qismga ajraladi, bular badan tarbiyasi, aql tarbiyasi, axloq
tarbiyasidir.
Ekologik ta’lim-tarbiyaning mohiyati, g‘oyaviy mazmuni, uning qonuniyatlari,
samaradorlik shartlari, ekologik ta’lim-tarbiya mezonining falsafiy va madaniy kontekstini
samaradorlik omillari orqali ishlab chiqish kun tartibidagi masalalardan biri bo‘lib
qolmoqda[6].
Ekologik ta’lim-tarbiya jarayoniga zamonaviy innovatsion yondashuv tizimi joriy
etilsa, insoniyat tabiat, atrof-muhit va kosmos bilan ob’ektiv zarur darajadagi aloqadorlikka
erishish va o‘zaro uyg‘unlikni shakllantirish mumkin. Tabiat bilan uyg‘un yashash, inson
uning bir bo‘lagi, degan tushuncha va gumanistik g‘oyalarni singdiruvchi ta’limning dasturiy
tizimi bugungi kunda o‘zini oqlamayotgandek, nazarimizda. Tabiiy resurslar haqidagi
noto‘g‘ri tushunchalarning paydo bo‘lganligi, tugab - bitmas manba degan yondashuvni
ustunlik qilishi va tabiiy elementlarning odamga xayolan bo‘ysundirishga bo‘lgan intilishning
|
| |
