|
Foydalanish texnologiyasi10
th
- International Conference on Research in Humanities, Applied Sciences and Education
Hosted from Berlin, Germany
https://conferencea.org Jan. 30
th
2023
18
yuzida ekologik tang vaziyatli hududlarning keskin ko‘payishi, global ekologik inqiroz
havfining real ekanligini o‘quvchilarga tushuntirish lozim[3].
O‘quvchilar tushunishlari lozimki, tabiatni muhofaza qilish hozirgi va kelgusi avlodning
ehtiyojlarini hisobga olgan holda tabiiy boyliklardan oqilona foydalanish va atrof-muhitni
saqlashdan iborat. Shu jihatdan o‘quvchilarga ekologiya va ekologik tushunchalar haqida
ma’lumot beriladi.
Xususan, ekologiya hayot jarayonlarini o‘ziga xos metodlarda tadqiq qiladigan mustaqil
fan hisoblanadi. Ekologiyaning ijtimoiy hayot bilan bevosita bog‘langan tarmoqlari ham
rivojlanmoqda. Shu bilan birgalikda turli fanlardan ekologik muammolar jihatlari o‘rganiladi.
“Ekologiya” tirik organizmlarning (har qanday ko‘rinishdagi, barcha darajada uyg‘unlashgan)
hayot faoliyati qonuniyatlarini ular hayotida kechadigan tabiiy muhitning inson omili ta’sirida
yuzaga keladigan holatni o‘rganadigan fandir.
Shunday ekan, tabiat qonunlarining muvozanatini buzmaslik kerak. Demak, yoshlarga,
kelajak avlodga bolalikdan tabiatga mehr-muruvvatli bo‘lish tuyg‘ularini singdirib borish
lozim.
Ekologik ta’lim-tarbiyaning asosiy maqsadi yosh avlodda atrof- muhitga ongli
munosabatni shakllantirishdan iborat. Ekologik tushunchalar o‘quvchilarni tabiatni asrab-
avaylashga, uni sevishga, unga oqilona munosabatda bo‘lishga, o‘z maktabi, o‘zi yashab
turgan oilasi, mahallasi, qishloq va shahrini ozoda saqlashga, uni ko‘kalamzorlashtirishga,
mevali bog‘lar yaratishda o‘z hissalarini qo‘shishga, hayvonot dunyosiga g‘amxo‘rlik
qilishga, qo‘ying-ki, еr, suv, havoning musaffoligiga erishish misolida atrof-muhitni, butun
nabotat dunyosini e’zozlashga qaratilgan[10].
Bu esa o‘z navbatida o‘quvchilarga ekologik ta’lim-tarbiyani berish bilan birga uning
ekologik madaniyatini shakllantirishni ham taqozo etadi. Ekologik tushuncha yosh avloddan,
umuman, insondan tabiat boyliklaridan oqilona foydalanish bilan birga vaziyatni
sog‘lomlashtirish, ekologik havfsizlikni ta’minlashni, inson va tabiat o‘rtasidagi uyg‘un
munosabatlarga oid milliy va umumbashariy tajribalarni o‘rganishni va hayotga tadbiq
qilishni, tabiatning yanada go‘zallashuvi, gullab-yashnashi uchun hissa qo‘shishini taqozo
etadi. Bu faoliyat debochasi esa bolalikdan boshlanadi.
Boshlangich sinflarda tabiiy fanlarni o‘qitishda O‘rta Osiyo mutafakkirlarining
qarashlaridan foydalanish uzluksiz, izchil va tizimli amalga oshirilsa, boshlang‘ich sinf
o‘quvchilari tomonidan ekologik bilimlarni o‘rganishga nisbatan qiziqish yuzaga keladi.
Mazkur jarayonda O‘rta Osiyo mutafakkirlarining ekologiyaga oid qarashlaridan
foydalanishning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
umumta’lim maktablarining boshlang‘ich sinf o‘quvchilari tomonidan ekologik
bilimlarni O‘rta Osiyo mutafakkirlarining bu boradagi meroslari asosida o‘zlashtirishga
bo‘lgan qiziqishlarini o‘rganish;
|
| |
