126
b) agar matn muallifining ixtiyorida mavjud bo‘lgan dalillar unga juda
ishonarli tuyulmasa, ularni bir vaqtning o‘zida ko‘rib chiqish mumkin. Biroq
oxirgi dalil oldingi ma’lumotlarga qaraganda yaxshiroq qabul qiluvchining
xotirasida saqlanishini yodda tutish kerak, shuning uchun oxirgi dalil eng kuchli
bo‘lishi kerak.
Tezisni isbotlash uchun siz kamida uchta dalilni tanlashingiz kerak, chunki
"bir dalil shunchaki haqiqatdir, ikkita dalilga e’tiroz bildirish mumkin, uchta
dalilda bu yanada qiyinlashadi va to‘rtta dalil qabul qiluvchi tomonidan unga
bosim o‘tkazish usuli sifatida ko‘riladi".
~
mantiqiy xulosa
— so‘z inson tomonidan muayyan hurmat talab qiladi.
Mikroxulosalardan keyin asosiy qismning oxirida o‘tish iborasi ishlatilishi
kerak. "Inson nomi — uning taqdiri" matnida bu ibora shunday bo‘lishi mumkin:
"
So‘z odamlar ustidan buyuk kuchga ega va biz bu ism ham so‘z ekanini
unutmasligimiz kerak
". Shundan so‘ng essening oxirgi qismi- xulosa qismi keladi.
Xulosa qism muallifning matnda yozgan eng muhim narsani qisqacha
takrorlashini va umumiy xulosa chiqarishini ko‘rsatadi. Hech qanday qo‘shimcha
ma’lumot va yangi fikrlar mavjud bo‘lmasligi kerak.
Essening oxirgi qismi, hatto esse eng yoqimli bo‘lmagan savollarni ko‘rib
chiqishga bag’ishlangan bo‘lsa ham, hayotni tasdiqlovchi hamda o‘quvchi uchun
umid va hayotga ishonchni ilhomlantirishi kerak. "Inson nomi — uning taqdiri"
matnida yakuniy qism quyidagicha ifodalanishi mumkin: "Shunday qilib, biz
ko‘rib chiqqan nomning insonning taqdiriga ta’siri haqidagi misollar, uning
taqdiri inson nomi bilan bog’liq degan fikrni tasdiqlaydi".
Esse publitsistik janrlarga kiradi va uni yozganda publitsistik nutq uslubi
qo‘llaniladi. Bundan tashqari, esseda boshqa uslublarning elementlari (masalan,
ilmiy, rasmiy-idoraviy, og’zaki) uchrashi mumkin. Ishlatilgan so‘z birikmalari
ko‘tarilgan savollarning tabiatiga bog’liq, ammo essening matnlarida so‘zlashuv
va jargon so‘zlar ishlatilmaydi.
