|
Globallashuv jarayonida inson resurslarini boshqarishda raqamli transformasiya
|
| bet | 16/48 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 0,53 Mb. | | #230247 |
Bog'liq Документ Microsoft Word (2)BPRning qurish usullari
Biznes qurish kontseptsiyasi
|
Xususiyatlari
|
Biznes jarayonlarini avtomatlashtirish (business process automation - BPA)
|
Avtomatlashtirish faqat mavjud biznes jarayonlarini tezlashtiradi. Axborot texnologiyalaridan foydalangan holda, BPA mavjud jarayonni barcha kamchiliklari bilan avtomatlashtiradi va samaradorlikni keskin oshirish uchun yangi jarayonni loyihalash vazifasini oʻz oldiga qoʻymaydi
|
Dasturiy ta’minot reinjiniringi.
|
Zamonaviy texnologiyalarga asoslanib, avtomatlashtirilgan jarayonlarning oʻzini oʻzgartirmasdan, eskirgan axborot tizimlarini qayta yozadi
|
Korxonaning oʻlchamlarini qisqartirish (downsizing).
|
Bozor talablarining pasayishi natijasida kompaniya imkoniyatlarining pasayishi. BPR, aksincha, kompaniyaning imkoniyatlarini oshiradi.
|
Korxonani qayta tashkil etish (reorganizing)
|
Ushbu kontseptsiya jarayonlar bilan emas, balki faqat tashkiliy tuzilmalar va oʻzgarishlar bilan bogʻliq.
|
Sifatni yaxshilash (quality improvement - QI), umumiy sifat menejmenti (total quality management - TQM)
|
Garchi sifat menejmenti biznes-jarayonlarda markaziy oʻrin egallasa-da, bu usul mavjud jarayonlarni qabul qiladi va ularni yangilari bilan almashtirishdan koʻra ularni yaxshilashga harakat qiladi.
|
Biznes jarayonlarining reinjiniringi (business process reengineering)
|
“Kompaniyalarning biznes-jarayonlarini tubdan qayta koʻrib chiqish va tubdan qayta loyihalash, ularning faoliyatining asosiy joriy koʻrsatkichlari: narx, sifat, xizmatlar va rivojlanishlarda tubdan yaxshilanishlarga erishish” (M. Hammer)
|
Shunday qilib, biznes-jarayonlarni reinjiniringi boshqaruvning maʻlum bir sohasidagi qisman oʻzgarishlarga emas, balki korxonaning butun faoliyatini tubdan qayta qurishga qaratilgan.
BPR biznes jarayoni, biznes tizimi, biznes protsedurasi kabi tushunchalar bilan ishlaganligi sababli, ushbu atamalarni yaxshiroq tushunish uchun quyidagi ta’riflar berilishi kerak.
Biznes tizimi - bu mahsulot ishlab chiqarishning yakuniy maqsadi boʻlgan biznes jarayonlarining bir-biri bilan bogʻliq toʻplamidir. Mahsulotlar deganda tovarlar, xizmatlar va hujjatlar tushuniladi.
Biznes jarayoni - bu ichki va oʻzaro bogʻliq funktsional harakatlarning gorizontal ierarxiyasi boʻlib, uning yakuniy maqsadi mahsulotlar yoki ularning alohida tarkibiy qismlarini ishlab chiqarishdir.
Biznes protsedurasi - bu ma’lum vaqt oraligʻida sodir boʻladigan va aniq natijaga ega boʻlgan funksiya, vazifa, hodisalar zanjiri. Biznes jarayonlarining quyidagi toifalari mavjud:
- mahsulotlarni chiqarishni bevosita ta’minlovchi jarayonlar;
- rejalashtirish va boshqarish jarayonlari;
- resurs jarayonlari;
- konvertatsiya jarayonlari.
Biznes jarayoni quyidagi xususiyatlar bilan tavsiflanadi:
- biznes-jarayonni amalga oshirishning mavjud texnologiyasi;
- tadbirkorlik tizimining mavjud tuzilmasi;
- jarayonning amalga oshirilishini ta’minlovchi avtomatlashtirish vositalari, asbob-uskunalar, mexanizmlar va boshqalar.
Biznes jarayonlari samaradorligini baholashning asosiy koʻrsatkichlari quyidagilardir:
- maʻlum bir vaqt uchun toʻlangan ma’lum sifatdagi mahsulot miqdori;
- mahsulot iste’molchilari soni;
- mahsulot ishlab chiqarishda ma’lum vaqt davomida bajarilishi kerak boʻlgan tipik operatsiyalar soni;
- ishlab chiqarish xarajatlarining tannarxi;
- tipik operatsiyalarning davomiyligi;
- ishlab chiqarishga investitsiyalar.
Biznes jarayonlarini reinjiniring qilishning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat:
- bir nechta ish tartib-qoidalari birlashtiriladi, yaʻni jarayonning gorizontal siqilishi amalga oshiriladi (mavjud hisob-kitoblarga koʻra, gorizontal siqish jarayonning bajarilishini taxminan 10 marta tezlashtiradi);
- ijrochilar mustaqil qarorlar qabul qiladilar, yaʻni jarayonlarni nafaqat gorizontal, balki vertikal siqish ham amalga oshiriladi (xodimlarga katta vakolatlar berish va ularning har birining rolini oshirish ularning ta’sirining sezilarli darajada oshishiga olib keladi);
- jarayon bosqichlari tabiiy tartibda amalga oshiriladi;
- jarayonlar turli xil bajarish variantlariga ega (aniq vaziyatga, holatlarga qarab u yoki bu variant tanlanadi);
- ish tegishli boʻlgan joyda (boʻlinma, boʻlim) bajariladi (ortiqcha integratsiya bartaraf qilinadi, bu butun jarayon samaradorligini oshirishga olib keladi);
- tekshirish va nazorat harakatlarining soni kamayadi;
- tashqi aloqa nuqtalarini qisqartirish orqali tasdiqlashlar soni minimallashtiriladi;
- yagona aloqa nuqtasi vakolatli menejer tomonidan taqdim etiladi.
BPR nafaqat moda tendentsiyasi, balki korxonaning mahsuldorligi va samaradorligini oshirish vositasi sifatida yuqori texnologiyali innovatsion texnologiyalarni joriy etishni talab qiladigan shiddatli raqobatning natijasidir.
Koʻp jihatdan aynan axborot texnologiyalaridagi eng soʻnggi yutuqlar iste’molchilarga ishlab chiqaruvchilarga yuqori talablar qoʻyish va raqobatni ragʻbatlantirish uchun yangi imkoniyatlar berdi. Bu, birinchi navbatda, iste’molchilarning global kompyuter tarmogʻi xizmatlariga ulangan shaxsiy kompyuterdan foydalanish qobiliyatini anglatadi. Masalan, telekonferentsiya orqali mavjud boʻlgan elektron mahsulot kataloglari bilan ishlash, keyingi mahalliy moliyaviy tahlil va nihoyat, uzoqdan etkazib beruvchilardan tovarlarga buyurtma berish. Bu ishlab chiqaruvchilarga iste’molchi bosimini sezilarli darajada oshirganligi allaqachon aytib oʻtilgan.
Boshqa tomondan, yangi axborot texnologiyalari korxonada haqiqiy BPR uchun texnologik platforma va kompyuterlashtirilgan jamoalardagi odamlar uchun yangi munosabatlar va imkoniyatlar platformasi boʻlib xizmat qiladi. Bu faktlar axborot texnologiyalari va BPR oʻrtasidagi munosabatlarning ildizidir. Ular shundan iboratki, yangi bozor talablari ham, korxonalarning ularning paydo boʻlishiga munosabati ham koʻproq axborot texnologiyalarining soʻnggi yutuqlari asosida mumkin boʻldi. Biznes jarayonlarini rekonstruksiya qilishning yangi axborot texnologiyalariga taʻsiri tavsifi - maʻlumotlar bazasiga ega tizimlar arxitekturasi 1-rasmda keltirilgan, unda V. Melling biznes tuzilmalari va axborot texnologiyalarining oʻzaro ta’sirini tushunish uchun J. Xenderson modelini tasvirlab bergan.
1-rasm. J. Xenderson modeli
Ushbu model quyidagilarni belgilaydi:
•asosiy biznes platformasi - korxona maqsadlariga mos keladigan mahsulot va resurslarni ishlab chiqarish strategiyalari, bozorlari, qoidalari, texnologiyalari majmui;
•biznes arxitekturasi - asosiy biznes platformasini amalga oshirish uchun zarur boʻlgan tovarlar va xizmatlar, tashkiliy tuzilmalar, boshqaruv jarayonlari, resurslarni taqsimlash, qadriyatlar va ragʻbatlantirishlar toʻplami;
•asosiy axborot texnologiyalari - platforma - korxona uchun mavjud boʻlishi mumkin boʻlgan adekvat kompyuter texnologiyalari va ushbu texnologiyalardan raqobatbardoshlikni oshirish uchun foydalanish usullari toʻplami;
•axborot texnologiyalari (AT) arxitekturasi asosiy axborot texnologiyalari platformasini amalga oshirish uchun tanlangan maxsus arxitektura va mahsulotlar, shuningdek, ushbu arxitekturalarni joylashtirish uchun foydalaniladigan qoʻllab-quvvatlash infratuzilmalari, malaka darajalari, qaror qabul qilish jarayonlari va maʼmuriy mexanizmlar toʻplamidir.
Bu modelga asoslanib quyidagi xulosalarni keltirish mumkin[2]:
1. Asosiy biznes va IT platformalarining ikki tomonlama ta’siri mavjud.
2. Agar asosiy biznes yoki IT platformasi oʻzgarsa, mos keladigan AT arxitekturasi davom etishi dargumon.
3. Biznes va IT arxitekturalari oʻrtasidagi moslashuv muhim muvaffaqiyat omilidir, ammo bu muvaffaqiyatga erishish uchun katta vaqt kerak boʻlishi mumkin.
Quyidagi 2-jadvalda. zamonaviy sharoitda biznes arxitekturasi va IT arxitekturasi oʻrtasidagi muvofiqlikni koʻrsatadi.
2-jadval
Zamonaviy sharoitda biznes arxitekturasi va IT arxitekturasining muvofiqligi
Biznes arxitekturasi
|
IT arxitekturasi
|
Biznes boʻlimini avtomatlashtirish
|
Har xil apparat ishlab chiqaruvchilar, tarmoqlar, platformalar, operatsion tizimlar.
|
Kamroq boshqaruv qatlamlari
|
Keng tarqalgan pochta, eslatmalar, tasvirlarni boshqarish, telekonferentsiya
|
Vazifalarga va jarayonga yoʻnaltirilgan ishlarni qayta tashkil etish
|
OTR monitorlaridan jarayon menejerlariga oʻtish
|
Taʻ'minot zanjiri integratsiyasi
|
· Koʻp sotuvchili mijoz-server ilovalari
· Koʻp protokolli marshrutlash
· Ishonchli xabar almashish
|
Globallashuv
|
· Turli ishlab chiqaruvchilarning ilovalarini koʻchirish
· Global tarmoqlar
· 24 soat * 365 kun uzluksiz ishlash
|
Mijozlarga xizmat koʻrsatishga jiddiy eʻtibor
|
· Ilovalarni tezkor ishlab chiqish
· Bir nechta ishlab chiqaruvchilarning mijoz-server ilovalari
· Ishonchli xabar almashish
· 24 soat * 365 kun ishlash
|
· Ishchilarning harakatchanligini oshirish
· Telekommunikatsiyaning oʻsishi
|
· Simsiz aloqa
· Asinxron xabarlar
· Maʻlumotlar bazasini replikatsiya qilish
· 24 soat * 365 kun ishlang
|
Qiymatga jiddiy e’tibor
|
Eng yangi texnologiyalardan foydalanish
|
Davlat boshqaruvi va davlat xizmatlarini koʻrsatish sohasida raqamli texnologiyalardan foydalanish barcha zarur ma’lumotlardan foydalanish imkonini beradi, shuningdek, zarur davlat xizmatini tez va samarali olish imkonini beradi. Raqamli transformatsiya (keyingi oʻrinlarda RT deb yuritiladi) – raqamli texnologiyalarni joriy etish va rivojlantirish bilan bogʻliq boʻlgan jamiyatdagi oʻzgarishlar majmui. Endi bu hodisa hayotning barcha sohalariga ta’sir qiladi, bu juda tabiiy, chunki raqamli texnologiyalar ilgari juda kam ishlatilishi mumkin boʻlgan koʻplab imkoniyatlarni taqdim etadi. Masalan, davlat boshqaruvi sohasida raqamli texnologiyalardan foydalanish fuqarolarning barcha zarur ma’lumotlardan foydalanishi uchun qulay shart-sharoit yaratish va kerakli xizmatni tezkorlik bilan olish imkonini beradi. Darhaqiqat, bu taqdim etilgan ma’lumotlarning samaradorligi va sifatini oshirishga yordam beradigan samarali boshqaruv vositasidir[3].
3. Biznesni jarayonlarini qayta qurish (BPR). Oliy ta’lim boshqaruvining rivojlantirishda BPRning oʻrni. Davlat va xoʻjalik boshqaruv organlari faoliyati samaradorligi va ma’muriy jarayonlar murakkabligini baholash mexanizmi.
|
| |
