|
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCESBog'liq 868-878ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES
VOLUME 2 | ISSUE 1 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
Academic Research, Uzbekistan 873 www.ares.uz
―Raundap‖ gerbitsidi hamda GMO mahsulotlarining katta qismi ―Monsanto‖
(AQSH) firmasi tomonidan ishlab chiqariladi. Dyupon (AQSH), BASF (Germaniya),
Singenta Sids S.A (Fransiya) firmalarida, shuningdek Moskva, Sankt-Peterburg,
Nijniy Novgorod shaharlari va Finlyandiya davlatida ham GMO mahsulotlarini ishlab
chiqarish keng yo‗lga qo‗yilgan. Qizig‘i shundaki, ushbu firmalardan o‗simlik
urug‘ini sotib olayotgan kishi albatta uni yetishtirishda qo‗llaniladigan o‗g‘itni ham
xarid qilish kerak bo‗ladi. Argentinda GMO usulida soya yetishtirish keng yo‗lga
qo‗yilganidan so‗ng Santa-Fe provinsiyasida homila rivojlanishidagi nuqsonlar
birmuncha ko‗paydi. Buenos-Ayresda tibbiyot universitetining molekulyar
embriologiyasi laboratoriyasi olimlari fikricha, buning sababi glifosat (raundap
gerbitsidining faol moddasi) bilan bog‘liqligi aniqlashga muvofaq bo‗lishdi. Chunki
o‗simliklarga sepilgan gerbitsidining ma‘lum bir miqdori o‗simlikning o‗zida qolib
oziq moddasi sifatida inson organizmiga tushadi va uni zararlaydi. Yana shuni aytish
kerakki, glifosat gerbitsidi kuchli kanserogen xususiyatga ega bo‗lib insonda
limfoma, rak, meningit, DNK ning zararlanishi shunga o‗hshahsh kasalliklarini
keltirib chiqarishi mumkin. Erkaklarda esa bu narsa testosteron (erkaklik gormoni)
ishlab chiqarilishining buzlishiga olib kelishi va bepushtlikka sabab bo‗lishi mumkin.
Qishloq xo‗jaligida GMO mahsulotlarining ommaviy yetishtirilishi biologik xilma-
xillik kamayishi, atrof-muhit ifloslanishi, tuproqdagi turli xil bakteriyalar, ayniqsa
chuvalchanglar yoqolib ketishiga olib kelishi isbotlangan. Bundan tashqari,
o‗simliklar changlanishida asosiy rolni o‗ynaydigan asalarilarning nobud bo‗lishi, shu
bilan birga qushlar va baliqlarning qirilishi kuzatilmoqda.
Fransiya va Italiya olimlarining ―Raundap‖ gerbitsidi bilan ishlov berilgan
GMO makkajo‗xorisi ikki yil davomida kalamushlarga berib boqilganda ularning
salomatligida o‗zgarishlar ro‗y bergan. GMO va gerbitsid ular organizmidagi jinsiy
gormonlar muvozanatini izdan chiqarib, jigarida esa dimlanish va nekrozni yuzaga
keltirganligi optik va elektron mikroskoplar yordamida aniqlangan. Aberdin
(Shotlandiya) universiteti professori Arpad Pushtay 1998-1999 yillarda transgenli
kartoshkaning ichak epiteliysiga zararli ta‘sirini va jigar atrofiyasini keltirib
chiqarishini kalamushlarda tajriba o‗tkazib kuzatgan. Ushbu ilmiy tajriba 1999-2000-
yillarda dunyo olimlari katta shov-shuvga olib keldi. Xuddi shunga o‗xshash tajribani
qirqqa yaqin kemiruvchilar ustida olib borgan Gabina-Vakulik G.I. guruhi (2013)
GM makkajohori va soya o‗simligi iste‘mol qilgan hayvonlarning ichki a‘zolarida
jiddiy
o‗zgarishlar
kuzatilganligini
aniqlashgan.
Dastlabki
yillarda
biotexnologiyaning (genetik modifikatsiyalashtirilgan organizmlar) ushbu rivojlanishi
ko‗plab mamlakatlarda ijtimoiy va iqtisodiy muammolarni hal etishga qaratilgan edi.
Hozirda biotexnologiya tirik organizmlarni genetik modifikatsiyalashtirish bilan
|
| |
