Ishdan chiqqan havotozalagichlardan foydalanish
Havo zararlangan o'choqlarda, birdan havotozalagich ishdan chiqib qolgudek
bo'lsa, boshqasiga yer ishguncha, ushbu havotozalagichdan ma'lum vaqt
mobaynida foydalanishga to'g'ri keladi. Undan foydalanish quyidagicha
bo'ladi: 1) niqob-shlem yoki niqobni tirkashlovchi tasmalardan birontasi
zararlansa (yirtilsa, sitilsa), uni betga zich qilib bosiladi; 2) niqob -shlem
kattaroq yirtilsa, oynaklar shikastlansa, nafas olish va nafas chiqarish
qopqoqchalari ishdan chiqsa, nafas olish to'xtatiladi; 3) ko'zlar yumi ladi; 4)
niqob-shlem yechiladi; 5) so`zg'ich-yutish qutichasidan transportchi nay
burab ajratiladi; 6) qutichani ushlab, bo'yinchasi ( gorlovina) og'izga tiqiladi;
7) quticha orqali bevosita nafas olinadi (ko'zlar yumuq holatda).
Mabodo, quticha teshilib qolsa, qilinadigan amallar: 1) teshik loy, tuproq,
non mag'zi, jvachka (saqich) bilan ber kitiladi.
Umumqo'shin havotozalagichlarining transportchi nayi bo`zilsa (teshilib
qolsa, yirtilsa) uni umuman olib tashlanadi va so`zg'ich -yutish qutichasi
to'g'ridan-to'g'ri havotozalagichning yo`z qismidagi qopqoqchali qutichasiga
burab ulanadi.
ichida kiyilganda
vaqt
1sekundga
o`zaytiriladi.
2.Suratda
havotozajagich
kiyish
vaqti,
maxrajda
respiratorni
kiyish
vaqti
ko`rsatilgan.
76
Havotozalagichlardan tashqari, nafas a'zolarini radiofaol quruq -changdan
asrash uchun respirator R-2 va oddiy himoya vositalari qo'llaniladi.
Havotozalagichlarning salbiy ta'siri
Havotozalagichlar qo'llanilganda, nafaqat uning foydali tomonlaridan,
balki salbiy ta'siri haqida ma'lum darajada tushunchaga ega bo'lish, uning
bilan bevosita aloqada bo'lganda, kishi, o'zini qanday tutishini anglab yetadi.
Havotozalagichlardagi faollashtirilgan ko'mir orqali havo yutilganda, ushbu
ko'mirning ko'rsatgan qarshiliga (20-25 mm suv ustuni darajasida) tufayli,
nafas olish jarayoni og'irlashadi - nafas olish tezlashadi (taxipnoe), yurak
urishi tezlashadi va yo`zaki bo'ladi (taxiakardia). Vuj udga kelgan qarshilikni
yengishga harakat qilinganda, ko'krak qafasi ichi bosimi kamayib, uning
portal vena qon tomirlaridan qonni so'rib olishi ortadi, oqibatda yurakning
o'ng qorinchasi ishiga ish qo'shiladi. Bunday o'zgarishlar yurak faoliyati va
qon aylanish jarayonini izdan chiqarishi mumkin. Undan tashqari niqob -
shlemda is gazining parsial bosimi oshadi, yurak faoliyati yanada
og'irlashadi. Havotozalagichlarning salbiy ta'sirlaridan yana biri, u ham
bo"lsa, ko'rish maydonini 40 %ga torayishiga olib keladi.
Yurak faoliyatining zo'riqishi, ko'rish maydonining deyarli 2 marta
torayishi, yo`z va boshning qattiq qisilishi, ezilishi, qosh ustida, yonoqlarda,
chakkalarda, quloqlarda, dahan sohasida og'riq va qizarishning paydo boiishi,
eshitish darajasining pasayishi, albatta, tanadagi moddalar almashinuvi
jarayonining izdan chiqishiga olib kelishi mumkin.
Sanab o'tilgan salbiy ta'sirlardan tashqari, havotozalagichlar boshqa
o'zgarishlarni ham keltirib chiqarishi ehtimoldan holi emas. Bularga ko'z
oldining qorong'ilashuvi, bosh og'rig'i va bosh aylanishi, quloqlarning torn
bitishi, ovozning pasayishi, darmonsizlik va h.k. kiradi.
Havotozalagichlar ko'rsatishi mumkin bo'lgan salbiy ta'sirlar oldini olish
uchun ularning o'lchamlariga va ular orqali nafas olish qoidalariga e'tibor
77
berish kerak. Ularning o'lchamlari odamning bosh o'lchamlariga mos kelishi,
uni kiygach, shoshmasdan chuqur nafas olish lozim.
Ayrim hollarda havotozalagichlardan foydalanish yo cheklanadi yoki
ruxsat etilmaydi. Shunga ko'ra ularga nisbatan bo'ladigan monelik shartli
ravishda 2 ga ajratiladi: 1) qisman yoki nisbatan moneliklar; 2) batamom
yoki mutlaq moneliklar.
Qisman moneliklarga yurak va qon tomirlarining faol kasalliklari, nafas
yo'llarining surunkali betobliklari, buyraklarning ham o' tkir, ham ayniqsa
surunkali dardlari, kamqonlik va kislorod yetishmovchiligi bilan kechadigan
xastaliklar kiradi.
Batamom yoki mutlaq moneliklarga og'ir jarohatlar va umuman bemorlar
hamda homilador ayollar taalluqlidir.
|
