• Eshitib yoz”
  • Bobur hayoti va ijodining akademik litsey darsligida o„rganilishi




    Download 191,66 Kb.
    bet10/34
    Sana24.11.2023
    Hajmi191,66 Kb.
    #104760
    1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   34
    Bog'liq
    Adabiyoti universiteti-fayllar.org

    1.2. Bobur hayoti va ijodining akademik litsey darsligida o„rganilishi. 

    Boburdan bizga ulkan meros qoldi. Bu meros shoirning devonlari


    ―Boburnoma‖si. U Xoja Ubaydulloning ―Risolayi volidiya‖sini o‗zbekchalashtirdi,


    musulmon axloqiga oid ―Mubayyin‖ asarini yaratdi, ―Xatti Boburiy‖ni ixtiro qildi. 
    ―Boburnoma‖ – adabiy va tarixiy ahamiyatga molik asar. Unda o‗z 

    davrining ko‗plab kishilarining turli vaziyatdagi kechinmalari, , siyosiy ahvoli


    haqidagi ma‘lumotlar jamlangan. Osiyoning ko‗plab tog‗lari, daryolari, o‗rmon va 
    cho‗llari, iqlimi, aholisi, ijtimoiy, iqtisodiy haqida ma‘lumotlar keltirilgan.
    ―Boburnoma‖ – o‗zbek nasrining go‗zal namunasi. Bu paytgacha Yusuf 

    Xos Hojibning ―Qutadg‗u bilig‖ asarining muqaddimasida, Rabg‗uziy ijodida nasr


    namunalari uchrar edi. Alisher Navoiy uni yuqori pog‗onaga olib chiqdi. Biroq 
    ―Boburnoma‖ o‗zbek nasrining o‗ziga xos kashfiyoti sifatida yuz ko‗rsatdi.
    Asarda tarixning Bobur yashab o‗tgan davri voqealari ifodalangan. Bu 
    voqealar Andijon, Samarqand, Xo‗jand, Hirotdan boshlab Kobul va Agragacha
    bo‗lgan qamrovga ega. Ya‘ni unda O‗rta Osiyodan Hindistongasha bo‗lgan 
    o‗lkalardagi deyarli 50 yillik voqealar tasvirlangan.
    ―Boburnoma‖dagi voqealar bayoni aniq, ixcham va lo‗nda, ta‘sirchan, eng 
    muhimi, hayotiy haqiqatga mos va muvofiqligi bilan e‘tiborlidir
    6
    .

    Biz 9-sinf va akademik litseylardagi (II qism darsligi) shoir hayoti va ijodiga 


    oid ma‘lumotlar darsliklarda berilgan ma‘lumotlarning ―Asosiy qismi‖ hisoblanadi.
    Bobur hayotidan qisman bo‗lsa-da xabardor bo‗lgan o‗quvchilar endi uning dunyoni 
    lol qoldirgan durdona asarlari bilan tanishadilar. Ko‗rganimizdek, darsliklar izchillik
    bilan bir-birini to‗ldirib boradi. 5-sinf adabiyot darsligida Bobur hayoti va asarlari 
    haqida o‗quvchilar keng va umumiy ma‘lumot oladilar. 9-sinf adabiyot darsligi tarix
    fani bilan bog‗liqlikda boburiylar saltanati asoschisining ziddiyatli hayoti tasviriga 
    qaratilgan. Ya‘ni unda 12 yoshli Boburning taxtga o‗tirishi voqealaridan tortib,
    Hindistonda buyuk davlat tuzishigacha bo‗lgan voqealar qalamga olingan. 
    6
    To‘xliyev B., Mirsamiqova R., Ametova O. Adabiyot (Majmua. Akademik litseylarning ikkinchi bosqich 

    o‘quvchilari uchun). – T.: Cho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2010-yil, 157-158-betlar.





    18
    Akademik litsey darsligida ―Boburnoma‖ asari va ―Mubayyin‖, ―Xatti Boburiy‖ 


    hamda ―Risolayi volidiya‖ asarining tarjimasi haqida ma‘lumot berilgan.


    Ayrim adiblarning tarjimayi holini o‗rganishda boshqa kishilar, mashhur 
    shaxslar, yirik olimlar, buyuk davlat va jamoat arboblarining fikrlaridan foydalanish
    ta‘limda yaxshi samara beradi. Shu sababli Z.M.Bobur hayoti haqida so‗z yuritganda
    bunday mulohazalardan foydalanmoq lozim. Ammo taassufki, biz o‗rganayotgan
    siymo haqida maktab darsliklarida ham, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari 
    darsliklarida ham birorta shaxsning mulohazasi keltirilmaydi, balki umumiy
    ma‘lumot beriladi, xolos. Agar Bobur ijodi va shaxsiyati to‗g‗risidagi ba‘zi 
    qarashlar o‗quvchilar hukmiga havola etilsa maqsadga muvofiq bo‗lar edi. Chunki
    bu orqali o‗quvchi ijodkor shaxsiyati haqida kengroq tushuncha hosil qiladi.

    U turli go„zal fazilatlar, maqtovlarga loyiq sifatlarga ega podshoh edi. 



    Barcha sifatlari ichida shijoat va muruvvat peshaligi ustun kelardi”(Hasanxo„ja 

    Nisoriy). 

    Bobur dilbar shaxs. Uyg„onish davrining tipik hukmdori, mard va 



    tadbirkor odam bo„lgan, u san‟atni, adabiyotni sevardi, hayotdan huzur qilishni 

    yaxshi ko„rardi”(Javoharlal Neru). 

    U turli go‘zal fazilatlar, maqtovlarga loyiq sifatlarga ega podshoh edi. 



    Barcha sifatlari ichida shijoat va muruvvatpeshaligi ustun kelardi”(Mirzo Haydar). 

    Uning uslubi oddiy va mardona, jonli va obrazli. U o‘z zamondoshlarining 



    qiyofalari, 

    urf-odatlari 

    va 

    intilishlarini, 

    qiliqlarini 

    oynadek 

    ravshan 

    tasvirlaydi…”(Monstyuart Elfinston). 

    Bobur davlati, garchi bobolariniki singari bepoyon mintaqalarga 



    yoyilmagan bo‘lsa-da, u o‘z saltanatining sultoni, buyuk imperatori darajasiga 

    ko‘tarildi. O‘z mulkida boshqaruv tizimini mahkam tutib, uni mohirlik bilan idora

    qildi. Bobur bu o‘lkani 332 yil davomida mahorat bilan boshqargan buyuk sulolaga 

    asos soldi”(Rumer Goden).



    19

    Beshpanja” 
    metodi

    bu metod orqali o‘quvchilar Zahiriddin Muhammad


    Bobur hayoti va ijodiga doir ma’lumotlarni esga oladi va bo‘sh o‘rinlarni 
    ma’lumotlar bilan to‘ldiradi. O‘quvchilarning javoblarini tinglagandan so‘ng
    berilgan javoblarni baholaydi. 

    BOBUR

    Bobur Xoja Ubaydulloning 
    ―Risolayi volidiya‖sini
    o‗zbekchalashtirdi,
    Boburnomada 

    deyarli 50 yillik


    voqealar 
    tasvirlangan.

    ―Xatti
    Boburiy‖ni 


    ixtiro qildi
    A

    sarda Osiyoning


    ko‗plab tog‗lari, 
    daryolari, o‗rmon va
    cho‗llari, iqlimi, aholisi 
    haqida ma‘lumotlar
    keltirilgan.
    Musulmon axloqiga 

    oid ―Mubayyin‖


    asarini yaratdi 


    20

    Eshitib yoz”



    Download 191,66 Kb.
    1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   34




    Download 191,66 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Bobur hayoti va ijodining akademik litsey darsligida o„rganilishi

    Download 191,66 Kb.