• O„xshashini top” metodi.
  • “Boburnoma” asarini boshqa asarlar bilan qiyosiy o„rganish




    Download 191,66 Kb.
    bet22/34
    Sana24.11.2023
    Hajmi191,66 Kb.
    #104760
    1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   34
    Bog'liq
    Adabiyoti universiteti-fayllar.org

    2.3. “Boburnoma” asarini boshqa asarlar bilan qiyosiy o„rganish. 
    Boburdan qolgan ijodiy merosining eng muhim va eng yirigi O‗rta Osiyo,
    Afg‗oniston, Hindiston va Eron xalqlari tarixi geografiyasi, etnografiyasiga oid 
    nodir va qimmatli ma‘lumotlarni o‗z ichiga olgan va o‗sha davr o‗zbek klassik
    adabiyotida va adabiy tilining yorqin namunasi bo‗lgan ― Boburnoma ― asaridir. 
    «Boburnoma» — jahon adabiyoti va manbashunosligidagi muhim va noyob
    yodgorlik; o‗zbek adabiyotida dastlabki nasriy memuar va tarixiy-ilmiy asar. Bu 
    asar mazmunining rang-barangligi, bir jahon materialni o‗z ichiga olganligi, til va
    uslubining go‗zalligi bilan XVIII, ayniqsa XIX asr sharqshunos olimlarning 
    diqqatini o‗ziga tortgan.
    Badiiy adabiyotda badiiy asarlarni o‗rganishda asarlarni qiyosiy tahlil qilib 
    o‗rganish eng samarali usullardan biri hisoblanadi. Biz ham bitiruv malakaviy
    ishimizning aynan shu qismida ―Boburnoma‖ asarini qiyosiy o‗rganishni yoritib 
    berishga harakat qilamiz. Biz ―Boburnoma‖ asarini Abulg‗oziy Bahodirxonning
    ―Shajarayi turk‖ asari bilan qiyosan o‗rganishni tavsiya etmoqchimiz. Dastlab 
    ―Shajarai turk‖, asari haqida qisqacha ma‘lumot berib o‗tishni joiz deb topdik.
    ―Shajarayi turk va moʻgʻul‖ (―Turkiy xalklar va moʻgʻullar shajarasi‖) — tarixiy 
    asar, muallifi Abulgʻoziy Bahodirxon. Eski oʻzbek tilida yozilgan. ―Shajarai turk‖
    XIII— XVII asrlardagi moʻgʻul va turk hukmdorlari haqidagi maʼlumotlarni, 
    xususan, Markaziy Osiyo xonliklari, jumladan, Xiva xonligining muallif yashagan
    davrgacha boʻlgan tarixini oʻz ichiga olgan. ―Shajarayi turk‖ Abulgʻoziy 
    Bahordirxonning oʻlimi tufayli nihoyasiga yetkazilmay qolgan boʻlsada, uning
    oʻgʻli Anusha Muhammadxon (1663—87) topshirigʻiga muvofiq, urganchlik 
    tarixchi Maxmud ibn Mulla Muhammad Zamon Urganjiy tomonidan baʼzi
    maʼlumotlar bilan toʻldirilgan. ―Shajarayi turk‖ning yozilish sababi muallif 
    tomonidan quyidagicha izohlangan: ―Ammo bizning ota aqalarimizning
    beparvoliqi va Xorazm xalqining bevuqufliqi, bu ikki sababdin, bizning 
    jamoatimizning Abdullaxonning (Abdullaxon II) otalari birlan bizning
    otalarimizning ayrilgan yeridin to bizga kelguncha tarixlarini bitmay erdilar. Bu 


    50
    tarixni bir kishiga taklif qilali teb fikr qilduk, hech munosib kishi topmaduk, zarur 


    boʻldi (va) ul sababdin oʻzimiz aytduk‖. Asar moʻʼjaz muqaddima va 9 bobdan


    tashkil topgan.
    Aynan bu ikki asar yaratilish jihatidan, keltirilgan ma‘lumotlaridan bir-biriga
    mutanosib hisoblanadi. Biz bu ikki memuar asarni quyidagi metod orqali qiyoslab 
    o‗rganmoqchimiz.
    O„xshashini top” metodi. Bu metod orqali ikki a
    sar qiyoslanadi va 
    asarlarga xos bo‗lgan umumiy xususiyatlar bo‗sh kataklarga yoziladi. Bu metodda
    asosiy e‘tibor asarlarning o‗xshash tomonlariga qaratiladi.
    O‗qituvchi: Ko‗rinib turibdiki, bu ikki asar bir-biriga o‗xshash. Bu qarash ilm
    fanda ham asoslangan. Fikrimning isboti sifatida quyidagi jumlani keltirib 
    o‗taman. ― Bоburning «Bоburnоmа»ni yozishdаn аsоsiy mаqsаdi tеmuriylаrning
    kеyingi vаkillаridаn biri sifаtidа o‘zining mеmuаrini yarаtishdаn ibоrаt bo‘lgаn. 
    Аbulg‗оzi hаm «Shаjаrаi turk»dа o‘z аjdоdi shаjаrаsini, Хivаdа hukmrоnlik
    qilgаn оtа-bоbоlаri tаriхini, qоlаvеrsа, o‘zi bоshidаn kеchirgаn vоqеа-hоdisаlаrni 



    Download 191,66 Kb.
    1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   34




    Download 191,66 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    “Boburnoma” asarini boshqa asarlar bilan qiyosiy o„rganish

    Download 191,66 Kb.