si yo‘q ). U fibrill va mikronaychalardan iborat boTib uratoksidaza
fermentiga ega(llrasm ). Lizosomalardan
farq qilib faqat mavjud
peroksisomaning boTinishi orqali ko‘payadi. Shuning uchun o ‘z
peroksisomalarini y o ‘qotgan hujayra ularni qayta tiklay olmaydi.
Odam va hay von jigar va buyrak hujayralarida uchraydi. Soni 70-
100 tagacha. Endoplazmatik tolr membranalari bilan aloqada boTib
taxmin qilinishicha endoplazmatik to ‘ming kengaygan sistemalaridan
kelib chiqadi. O'simliklarda peroksisomalar mitoxondriya va
plastidalar bilan bogTiqdir.
Peroksisomalaming biokimyoviy vazifasi
ulardagi oksidlanish
reaksiyalarining fermentlari (katalaza) boTishi bilan bogTiq bo‘lib
moddalaming parchalanishi natijasida hosil boTgan
vodorod
peroksidini (H 202) suv va kislorodgacha parchalaydi. Vodorod
peroksidi hujayrada boradigan reaksiyalar natijasida hosil bo‘lib,
juda toksik zararlidir va hujayradan chiqarilishi kerak.
Bu vazifani
peroksisomalar tarkibidagi katalaza fermenti bajarib uni suv va
kislorodga parchalaydi.Peroksisomalaming biokimyoviy vazifasi
ulardagi oksidlanish reaksiyalarining fermentlari (katalaza)
boTishi
bilan bogTiq boTib moddalaming parchalanishi natijasida hosil boTgan
vodorod peroksidini (H 202) suv va kislorodgacha parchalaydi.
11- rasnu Peroksisomaning elektron mikroskop ostidagi ко ‘rinishi.
1-membranasi; 2-kristallsimon strukturalar; 3- matriks.
204
Vodorod peroksidi hujayrada boradigan reaksiyalar natijasida ho
sil bo4 lib, juda toksik zararlidir va hujayradan chiqarilishi kerak. Bu
vazifani peroksisomalar tarkibidagi katalaza fermenti bajarib uni suv
va kislorodga parchaiaydi.
Umumhujayraviy vazifasi hujayraga
oziq moddalar tarkibi bilan
kiradigan uzun zanjirli yog4 kislotalarini parchalashdan iborat. Jigar
hujayralari peroksisomalarga boy bo4lib organizmga tushayotgan etil
spirtining 50% bu yyerda asetildegid va sirka kislotasigacha parcha
iaydi. Alkogolni (arabcha- al-kuhl-ingichka kukun)
uzoq muddat va
katta dozalarda iste’mol qilish, jigar hujayralari tarkibida sirka kislo-
tasi miqdorining ko4payishiga va undan yog4 kislotalari sintezlanish-
iga olib keladi.
Natijada, lipidlar miqdori ko‘payib sirroz (yunoncha-
sariq) kasali rivojlanadi.
O'simliklarda uchraydigan peroksisomalar 3 guruhni tashkil qila
di:
1 .Glioksisomalar-yog4larga boy urug‘larda lipidlaming saxaro-
zaga parchalanishida ishtirok etadi.
2.Barglarda uchraydigan peroksisomalar mitoxondriya va pias-
tidalar bilan bog4liq bo4lib nafas olishda ishtirok etadi.
3.Boshqa turdagi to4qimalarda uchraydigan differensiatsiyalan-
magan peroksisomalar.
