• Mitoxondriyalarni tuzilishi va vazifalari
  • Mitoxondriya membranalari.
  • MITOXONDRYALARINI 0 ‘RGANISH




    Download 5,62 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet103/113
    Sana06.06.2024
    Hajmi5,62 Mb.
    #260794
    1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   113
    Bog'liq
    NamDU-ARM-1159-Hujayra biologiyasi

    MITOXONDRYALARINI 0 ‘RGANISH.
    Yerda hayot paydo bo‘lganidan keyin atmosferada tiklngan 
    malerkulalar ko£p bo‘lgan masalan: vadarod -
    , ammiak - NH,
    va suv parlaridan HzO bu paytda yyerda anaerob organizmlar yas- 
    hagan va energiyani glikoliz va bijg‘ish jarayon bilan ishlatishgan. 
    2,4 va 1,7 milliard yil ilgari sianobakteriyalar hosil boelgan. Ularda 
    birinchi fotosintetik jarayon kuzatilgan va shuni o ‘zida malekulyar 
    kislorod hosil bo‘la boshlagan. Kislorodni atmosferada borligi va 
    tabiy tablabishga yirik omillardan biri bo‘lgan. Turlaming evolyutsi- 
    yasi shunday bo‘lganki ularda kislorod malekulasi katta foyda bilan 
    ishlatilgan.
    Mitoxondriyalarni tuzilishi va vazifalari
    M ito x o n d riy alar bu k attag in a stru k tu ralar ulam i bem alol 
    yorugM ik m ik ro sk o p d a k o ‘rsa b o ‘ladi (5.1 a rasm ).H ar xil 
    h u jay ralard a m ito xo nd riyalar h ar xil sh ak ild a b o 'lis h i m u m k in
    ( 5 .1 b rasm ).
    197


    5.1 
    — 
    rasm. Mitoxondriya. (a) Tirik fibroblaslni faskantrast
    mikroskopda ко ‘rinishi. (b) mitoxondriyalar uzun va qoronj

    tanachalar. (c)mitoxondriani ichki membranasini kristallari ко

    shapalakni spermasi.
    Bir hujayralilarda mitoxondriyalar bo‘lishi mumkin. Dukkaksi- 
    mon organelialarda shu to ‘qimaning oczida lekin boshqa hujayral- 
    arida naysimon turdagi mitoxondriyalar boTishi mumkin. Eng qizig‘i 
    mitoxondriyalar bir biri bilan qo‘shilishi mumkin yoki bir mitoxon­
    driya ikkiga bo‘linib ketishi mumkin (5.2 (a) -rasm).
    Mitoxondriya membranalari.
    5.1 
    (b) rasmda yaxshi ko‘rsatilganki mitoxon­
    driyalar ikkita membranalardan iborat bular tashqi 
    va ichki. Tashqi membrana mitoxondriyani toMiq 
    o ‘rab turadi, ichki membrana esa ikkita domenlar- 
    dan iborat ularnin har biri o‘ziga hos oqsillardan 
    iborat va har xil vazifalami 
    5.1(c)
    -
    rasm. M itox­
    ondriya
    bajaradi. Ichki membrana oqsillarga juda 
    boy va mitoxondrial oqsillarni importiga javobgar. 
    Ichki membranani boshqa domeni invaginatsion 
    qismlarga o ‘xshash tuzilgan bo‘lib KRISTA lar 
    deb ataladi. Kristalarda aerob nafas olish va ATF 
    ni hosil boTishi kuzatiladi. Mitoxondriyaning ichki hajmi MATRIT- 
    SA deb ataladi. Tashqi va ichki membranasini orasi esa membrana-
    198


    lar aro bo‘shliq deb ataladi. M atritsa gelsimon holatga ega. Bizga 
    m a’lumki mitoxondrianing membranalari aro oqsillari hujayrani o ‘z 
    o'zini o ‘ldirish xususiyati ega. Mitoxondriyani tashqi va ichki mem­
    branalari har xil xususiyatlarga ega. Tashqi membrana taxmiman 50 
    % lipidlardan iborat. Icliki membrana taxminan yuzdan ortiq polipep- 
    tidlardan iborat va oqisil-lipid nisbati taxminan 3:1 nisbatda
    5.1(b)
    — 
    rasm. M itoxondriya [1] (page 180-182).

    Download 5,62 Mb.
    1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   113




    Download 5,62 Mb.
    Pdf ko'rish