Bakteriya hujayrasining tuzilishi
189
Bakteriyalaming organik olamdagi ahamiyati o ‘ta rnuhiin: ular
tabiat sanitari, ya’ni organik moddani emiruvchi, o'sim lik va hay
von organizmi uchun zarur bo‘lgan moddalarni hosil qiluvchi va
ayrim xillari esa, turli kasalliklar tarqatuvchidir. Odam organizmida
muntazam ravishda kasallik keltirib chiqarmaydigan, ko^pgina bak-
teriyalar ham mavjud. Ular inson organizmi uchun keraklidir. M asa
lan, yo‘g‘on ichakda yashovchi ayrim bakteriyalar ishtirokida odam
organizmi uchun o ‘ta zarur vitaminlar hosil bo‘ladi.
Eukariot hujayralar prokariot hujayralarga qaraganda murakkab
va xilma-xil tuzilgan. Ularda haqiqiy yadro va organoidlar mavjud.
Bir hujayrali suv o ‘tlari, zamburug‘lar, sodda hayvonlar, yuksak tuz-
ilishga ega bo‘lgan o‘simliklar, hayvonlar va odamlar eukariot orga-
nizmlami tashkil etadi.
4-LABORATORIYA MASHG‘ULOTI.
MAVZU: HUJAYRALARNING TASHQI APPARATL
TRIXOMALAR. KIPRIKCHALAR.
Ishning maqsadi.
0 ‘simIiklaming tashqi tuzilishini kuzatish, qo-
plagich to‘qima epidermaning paradermal kesmasida o ‘rganish. Suv
o‘tlari misolida.
Kerakli jihozlar;
Mikroskop, pinset, lupa, nina, cho‘tka, mitilen
ko'ki, turli ocsimliklarning barglari.
Ishning borish tartibi.
1. Yorongul o‘simligi barglarining ustki va ostki epidermasini
pinset yordamida biroz qismi ko‘chirib olinadi, vaqtinchalik preparat
tayyorlab mikroskopning S^O^byektivlarida kuzatiladi, epiderma
to ‘qimasi hujayrlarining devorlarini tuzilishi,og‘izcha apparatining
tiplari aniqlanadi, rasmi chiziladi.
2. Qovoq bargini kuzating, epidermasini pinset yordamida bir oz
qismini ko'chirib olib vaqtinchalik preparat tayyorlanadi, og‘izchalar
apparati aniqlanadi, tuklarini kuzatib rasmi chiziladi.
3.Gulsapsar bargini tashqi tuzilishi kuzatiladi, epidermasidan
paradermal kesiklar tayyorlanadi, tuzilishi o ‘rganiladi, og‘izchalar
apparati aniqlanadi rasmi chiziladi.
4. Turli tipdagi og‘izchalami rasmi albomga chiziladi, nomlari
yoziladi, bir birlarining farqlariga ahamiyat beriladi.
190
Savollar
1. O g‘izchalaming o ‘ziga xos xususiyatlari nimadan iborat?
2. Epiderma suvni kam bug‘Iatishga qanday moslashgan?
3. Kutikula nima? U epidermaning qaysi tomonida joylashgan,
qanday vazifani bajaradi?
4. Trixomalar qanday paydo bo‘ladi, vazifani bajaradi?
5. V o lv o k s la m in ig ta s h q i k ip r ik c a h a la r in in g tu z ilis h i.
191
|
