• Kutuvchi multivibrator.
    		•

    Uchburchak shakilli impulslar generatori




    Download 1,26 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet6/25
    Sana12.10.2024
    Hajmi1,26 Mb.
    #274794
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25
    Bog'liq
    5ab886c9a37b6

    Uchburchak shakilli impulslar generatori
    . Sxamada (3a-rasm) trigger kirish 
    u
    kir
    kuchlanishili 
    RC
    - uchburchak impulslar generatori OK1 da bajarilgan, OK2 da 
    yig`ilgan integrator – invertirida olinadigan 
    u
    chiq2
    , kuchlanish xizmat qiladi. 
    Integrator ishlashiga tushuncha kiritiladi. 
    i
    C 
    tok 
    C 
    kondensator orqali kiruvchi
    dt
    du
    C
    i
    chiq
    C
    2


    ga teng, bu erda
    u
    C
    =
    u
    chiq
    2, 
    shuning uchun A nuqta potensiali (3a-
    rasm) nolga yaqin. Tok operatsion kuchaytirgichlar OK1 va OK2 bilan 
    R
    u
    i
    chiq
    C
    /

    .
    R
    u
    dt
    du
    C
    chiq
    chiq
    1
    2


    tenglikning ikkala qismini 0 dan 
    t 
    gacha integrallab va –
    C 
    ga 
    bo’lib, quydagini hosil qilamiz 




    t
    chiq
    chiq
    chiq
    dt
    u
    RC
    u
    u
    0
    0
    2
    1
    (3) 
    Bu erda, 
    t=0
    da 
    u
    chiq 
    –
    generatordagi kuchlanish. 
    t
    1
    vaqt momentida (3.3b-rasm) 
    triggerdan OK2 kirishga kuchlanish 

    вых
    U
    berilgan bo’lsin. SHunda
    const
    U
    вых


    (o’zgarmas qiymatdan integral esa 
    t
    vaqtga proporsional), unda 
    u
    chiq
    2
    kuchlanish 
    to’g`ri chiziqda
    t
    2 
    momentda 
    U
    2 
    qiymatga etmaguncha o’zgaradi, bunda trigger 

    20 
    ulanadi va integrator kirishga 
    .

    вых
    U
    kuchlanish beriladi. 
    t
    2
    momentdan 
    kondensator qayta zaryadlanishni boshlaydi va unda kuchlanish 
    t
    3 
    momentgacha 
    chiziqli o’sib boradi, undan keyin jarayon qaytariladi. Uchburchakli kuchlanish 
    amplitudasi trigger ulanish kuchlanishi bilan aniqlanadi va
    2
    1
    1
    /
    R
    R
    U
    chiq

    ga teng. 
    Tebranish davri 
    2
    1
    /
    4
    R
    RCR
    T

    . 
    Kutuvchi 
    multivibrator. 
    Kutuvchi 
    multivibrator 
    monostabil 
    impuls 
    generatorlar turkumiga kiradi va bitta uzoq davom etuvchi turg`un va bitta 
    kvaziturg`un 
    muvozanat 
    holatlariga 
    ega. 
    Kutuvchi 
    multivibrator 
    yoki 
    birvibratorning eng oddiy sxemasi 4-rasmda keltirilgan. Sxemaning boshlang`ich 
    holatida tranzistor T
    1
    +E
    b
    siljitish manbai yordamida berk holatda, tranzistor T
    2
    - 
    ochiq va to’yingan. Bunda S
    1
    kondensatori +E
    k
    - T
    2 
    tranzistorning emitter o’tishi - 
    S
    1
    - R
    k1
    - (-E
    k
    ) konturi bo’yicha zaryadlanishga imkoniyati bor. Impuls hosil qilish 
    uchun sxemani turg`un holatdan chiqarish kerak. SHu maqsad bilan T
    1
    tranzistor 
    bazasiga S
    b
    bo’luvchi kondensator orqali manfiy ishga tushuruvchi impuls beriladi. 
    Natijada ko’chkisimon jarayon rivojlanadi va u sxemani to’ntarilishiga olib keladi: 
    T
    1
    tranzistor ochiladi, T
    2
    - esa berkiladi. Endi S
    1
    kondensatori (ochilgan T
    1
    tranzistori orqali) T
    2
    tranzistorning kirishiga ulangan bo’lib qoladi va uni berk 
    xolatda ushlab turadi. S
    1
    kondensatori +E
    k
    - T
    1
    - S
    1
    - R
    b2
    - (-E
    k
    ) konturi bo’yicha 
    razryadlangani sari T
    2
    tranzistorining baza potentsiali nolgacha kamayadi va u 
    ochiladi. SHu lahzadan yangi ko’chkisimon jarayon boshlanadi va uning natijasida 
    tranzistor T
    1
    berkiladi, tranzistor T
    2
    esa to’yinadi. S
    1
    kondensatori zaryadlanib 
    bo’lganidan keyin sxema boshlang`ich turg`un holatga qaytadi. T
    2
    tranzistorning 
    kollektor yuklamasida to’gri burchakli impuls shakllanadi. Bu impulsning 
    davomiyligi t
    u
    T
    2
    tranzistorni berk xolati bilan aniqlanadi: 
    T
    u

    0.7 S
    1
    R
    b2
    (4) 
    Turg`un holatni ta`minlash uchun T
    1
    tranzistorni berkitish kerak, ya`ni
    E
    b

    I
    ko max

    R
    b1 
    (5)
    R
    б2

    21 
    bo’lishi kerak. Bu erda I
    ko max
    - maksimal temperatura uchun kollektorning 
    issiqlik toki. Impulsni generatsiyalash vaqtida T
    1
    tranzistor to’yinishi kerak. Bunda 
    uning baza va kollektor toklari quyidagicha bo’ladi. 
    б
    б
    2
    К
    к
    1
    Т
    б
    R
    Е
    R
    R
    Е
    I



    va
    1
    к
    к
    1
    Т
    к
    R
    Е
    I

    (6) 
    Keltirilgan bog`lanishlarni inobatga olganda to’yinish sharti 
    S
    I
    I
    бн
    кт


    (7) 
    Demak: 
    S
    R
    Е
    R
    R
    Е
    R
    Е
    1
    б
    б
    2
    к
    к
    1
    к
    к


    


    





    (8) 
    bu erda 

    - tranzistorning baza tokini uzatish koeffitsenti. S - tranzistorni 
    to’yinish koeffitsenti. Bundan: 










    2
    к
    1
    к
    к
    1
    б
    к
    1
    б
    1
    к
    к
    R
    R
    E
    R
    SЕ
    R
    R
    E
    R
    (9) 
    Sxemaning afzalliklari E
    k
    ta`minlash manbai kuchlanishini to’liqroq ishlatilishi 
    va kichik tiklanish vaqtidan iborat. Sxemaning kamchiligi qarama - qarshi qutbli 
    ikkita ta`minlash manba - E
    k
    va +E
    b
    larning zarurligi. Hozirgi vaqtda kutuvchi 
    multivibrator sxemasini yaratish uchun asosan integral amaliy kuchaytirgichlar 
    qo’llaniladi.

    Download 1,26 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25




    Download 1,26 Mb.
    Pdf ko'rish