Хулосалар

18 
Multivibrator ikki kvazimuvozanat holatga ega: tranzistorlardan biri VT1 ochiq 
bo’lsin (to’yinish holatida), VT2 tranzistor esa yopiq (uzilish holatida). Lekin, bu 
holat kvazimuvozanat turg`un emas, shuning uchun yopiq VT2 tranzistor 
bazasidagi manfiy potensial 
S
1 
kondensator
R
B
2
rezistor orqali
razriadlanishida
U
p
ta’minot manbai musbat potensialga intiladi. Takidlab o’tamizki, 
S
2 
kondensator 
R
K
2 
rezistor orqali zaryadsizlangan VT1 tranzistor ochilish mamentiga bog`langan
S
1 
kondensatorning 
R
B
2
rezistor orali zaryadsizlanishidan tezroq kechadi. VT1 
tranzistor ochiq holati 
i
Bp
o’zgarmas tok bilan ta’minlanadi VT2 tranzistor baza 
potensiali nolga yaqinlashgan momentida, kvazimuvozanat holat buziladi, VT2 
yopiq tranzistor to’yinadi, ochiq VT1 yopiladi
va multivibrator yangi 
kvazimuvozanat holatga o’tadi. CHiqishda deyarli to’g`riburchakli impulslar 
u
chiq 
shakillanadi,
2
/


и
t
T
N
da (3.1b-rasm). Hosil qilinayotgan impulslar 
amplitudasi kuchlanish manbai 
U
p 
ga teng yaqinlashgan, simmetrik multivibrator 
tebranish davri 
С
R
C
R
T
B
B
4
,
1
2
ln
2


(1) 
Nosimmetrik multivibratorda (sxema rezestivli va sig`imli parametrlari teng 
bo’lmaganda) impuls davomiyligi 
t
i
va tanaffus 
t
n
,
 
VT1 va VT2 tranzistorlarning 
yopiq holatlarini turlicha davomiyligi tufayli bir hil emas. Multivibratorni 
operatsion kuchaytirgich asosida yig`ish mumkin. OK da katta kuchaytirish 
koeffitsenti tufayli (
K
u
= 10
5
-10
6
) chiqish kuchlanishi kirishga proporsional, juda 
kichik kirish signallarida (mili- va mikrovolt birliklarda). Aytib o’tilganidek, katta 
kirish kuchlanishning 
u
kir
signallarida ikki qiymatga ega bo’lishi mumkin 


chiq
chiq
U
va
U
(2a-rasm)
Farq 
u
kir

u
os
= 0 bo’lganda kirish kuchlanishi 
u
kir
:





chiq
chiq
U
R
R
R
U
U

2
1
1
1
va





chiq
chiq
U
R
R
R
U
U

2
1
1
2
(2) 
Bu erda 
u
oc 
teskari bog`lanish kuchlanishi; 
)
/(
2
1
1
R
R
R



teskari bog`lanish 
koeffitsenti (3.2b,v-rasm). Avtotebranuvchi multivibrator sxemasida
R
3
C 
- zvenosi 

19 
orqali ikkinchi teskari bog`lanish hisobiga o’z operato’zini uyg`otish rejimi 
vujudga keladi (2b-rasm). 
t
1 
momentda (2b-rasm) 
u
chiq
kuchlanish 


вых
вых
U
U
dan
ga 
sakrab o’zgardi deb tasavvur qilamiz, 
C 
kondensator 
R
3 
rezistor orqali 

chiq
U
ta’siri 
ostida 
R
3 
rezistor orqali o’tayotgan tok bilan qayta zaryadlanadi, kondensatordagi 
u
C
kuchlanish eksponensial qonun bo’yicha 

chiq
U
ga intilib o’zgarmoqda. 
u
C 
kuchlanish invertirlovchi kuchaytirgich 
u
kir
kirish kuchlanishidir. 
t
2 
momentda u 
 
U
2 
qiymatga etganda, OK chiqish kuchlanishi 


chiq
chiq
U
U
dan
ga sakrab o’zgaradi. 
Kondensator 

chiq
U
ga intilib qayta zaryadlanishni boshlaydi, lekin 
U
1 
qiymatga etib 
t
3
momentda u OK ni chiqish kuchlanishini 

chiq
U
invertirlashga majbur qiladi. 
Keyin jarayon qaytariladi. Ko’rilgan prinspga asoslangan generatorlar relaksatsion 
generatorlar 
deb 
ataladi. 
bunday 
multivibrator 
tebranish 
davri
)
/
2
1
ln(
2
2
1
3
R
R
C
R
T


, 
t
i
1
= 
t
i
2
. Bunday ko’rinishli tebranishni 
meandr
deb 
ataladi. 

Download 1,26 Mb.