Хулосалар

7 
Tadqiqot ob`ekti:
Kasb – xunar kollejlarida ―Elektroenergetika‖ tanlov yunalishi
bo’yicha kichik mutaxassislarni tayyorlashda o’qitiladigan ―Elektrotexnika‖ 
fanining o’qitish metodi. 

Bitiruv malakaviy ishining tarkibi:
 
K
irish, ikkita bob, xulosalar, foydalanilgan 
o’rganilgan adabiyotlar ro’yxati va ilovalardan tashkil topgan. Ishning hajmi 
adabiyotlar ro’yxati, ilovalar, rasmlar va jadvallardan tashqari ___ bet. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

8 
 
I BOB. «ELEKTR SXEMALARNI TUZISH VA ULARNI HISOBLASH” 
BO’YICHA TA’LIMNING ZAMONAVIY YO’NALISHLARI. 
 
§1.1.
«
Elektr sxemalarni tuzish va ularni hisoblash» bo’yicha virtual 
laboratoriyalar. 
Elektrotexnika va elektronikani o’rganishda sinash va tajribalar o’tkazish
zarurligi hech kimda shubha uyg`otmaydi. Lekin ularni o’tkazish jiddiy
qiyinchiliklarni keltirib chiqarishi mumkin (ayniqsa hozirgi vaqtda). YAxshi 
o’quv laboratoriyasi zamonaviy o’lchov jixozlariga va ularni ishchi holatda
saqlab tura oladigan malakali xodimlarga ega bo’lishi kerak. O’quv yurtlari
uchun bunday laboratoriyani ushlab turish qiyin masaladir. Keyingi qirq yil
ichida elektr va elektron sxemalarni hisoblash vositalari tezlik bilan o’zgarib
bordi. Bunday vosita sifatida 70- yillarning boshida foydalanilgan logarifmik 
lineykaning o’rnini 70- yillarning ikkinchi yarmida kalkulyatorlar va mini
EHM lar egallay boshladi. Mini EHM larning o’rniga 80-yillarning o’rtalariga
kelib hisoblash quvvatlari va imkoniyatlari uzluksiz ortib borayotgan personal 
kompyuterlar (PK) qo’llanila boshlandi. Elektron sxemalarning tahlili bo’yicha
PK larning dasturiy ta`minoti faqat hisoblashlarning algoritmlari va sonli
tahlil usullarini rivojlantirish yo’nalishidagina emas, balki har xil turdagi 
sxemalar (analogli, raqamli, raqamli-analog, impuls va boshqalar) bilan
tajribalar o’tkazish uchun virtual muhitni yaratish imkoniyatini beruvchi 
foydalanuvchi uchun qulay interfeysni yaratish yo’nalishida ham rivojlandi.
Alohida ta`kidlash kerakki, PK ning foydalanuvchi interfeysini yaratish
sohasidagi yutuqlar shu darajada ta`sirliki, ular sxemalarni tadqiq qilishga 
bo’lgan uslubiy qarashning keskin o’zgarishiga olib keldi. Personal kompyuterdan
foydalanish an`anaviy o’quv laboratoriyalariga alternativ - virtual
laboratoriyalarning yaratilishiga olib keldi. Virtual laboratoriya, umuman
olganda, tadqiqotchining real laboratoriyadagi harakatlarini (ishini) imitatsiya 

9 
qiluvchi interfeysga ega bo’lgan sonli hisoblash dasturidir. YUqori tezkorlik
va katta hajmdagi xotiraga ega bo’lgan zamonaviy shaxsiy kompyuterlarda
hisoblashlarning sonli usullari yordamida murakkab modellarni ham aniqligi 
real ob`ektlarda o’tkaziladigan tajribalarda olinadigan natijalarning aniqligidan 
qolishmaydigan aniqlikda tadqiq qilish mumkin. Elektrotexnika va elektronikani 
o’rganish jarayoni sxemalarni tahlil va tadqiq qilish bilan bog`liq. Ushbu
jarayonni kompyuter maksimal darajada engillashtirishi kerak. Virtual muhit 
kompyuterda elektr va elektron sxemalar ustida tajribalar o’tkazish uchun
etarli sharoitlar yaratilgan laboratoriyani amalga oshirishi va olinadigan 
natijalarning aniqligi real sharoitlarda olinadigan natijalar aniqligidan 
qolishmasligi kerak.
Modellash real jarayonga maksimal darajadi yaqinlashtirilgan bo’lishi, ya`ni,
sxemani tuzish, unga o’lchash asboblari va ostsillografni ulash, sxema
elementlarining parametrlarini hamda ishlash rejimlarini o’rnatish va
natijalarni olish jarayonlarini o’z ichiga olishi kerak. Foydalanuvchiga bunday
imkoniyatlarni beruvchi dasturlardan biri Electronics Workbench Multisim 
dasturi – kompyuterda virtual elektron laboratoriya bo’lib hisoblanadi. Unga asos 
qilib professional modellash dasturi PSPICE olingan bo’lishiga qaramasdan 
Electronics Workbench Multisim dasturi maksimal darajada qulay interfeysga
ega. Unda ampermetr, voltmetr, multimetr, generator va ostsillograf kabi
tanish asboblarning mavjudligi tadqiqot jarayonining tabiy va tushunarli 
bo’lishini ta`minlaydi.
Dasturning tarkibida zamonaviy asboblarning mavjudligi foydalanuvchiga 
oddiydan boshlab juda murakkab tajribalarni o’tkazish imkoniyatini beradi. 
Bunday vosita o’qitishda ideal bo’lib hisoblanadi, chunki elementlar va asboblar
bo’yicha har qanday cheklashlarni olib tashlash imkoniyatini beradi. Bundan
tashqari Electronics Workbench Multisim dasturi real elektron va o’lchash
asboblari hamda sxemalarni ishlash printsiplarini o’rganish uchun trenajyor 
vazifasini bajarishi mumkin. Electronics Workbench Multisim dasturida
modellash va natijalarni olish o’zining tezkorligi va qulayligi bilan ajralib

10 
turadi. Lekin to’g`ri natijalar olish uchun foydalanuvchi dastur bilan ishlash
qoidalari va usullarini o’zlashtirgan va ularni elektron sxemalardagi
jarayonlarni o’rganish va tadqiq qilish uchun qo’llash ko’nikmalariga ega bo’lishi 
kerak [12]. O’qitishning traditsion usullarida fan bo’yicha olingan nazariy 
bilimlarni mustaxkamlash va amaliy ko’nikmalarni hosil qilish uchun xizmat
qiluvchi laboratoriya va amaliy mashg`ulotlarga katta ahamiyat beriladi. Lekin
ular ko’pchilik hollarda kutilgan natijani bermaydi. Buning sabablari 
quyidagilar:
- laboratoriya stendlarining etarli emasligi;
- mavjud laboratoriya stendlari zamonaviy asboblar, qurilmalar va apparatlar 
bilan ta`minlanmaganligi; 
- ko’pchilik laboratoriya stendlarining zamonaviy talablarga javob 
bermasligi va ma`naviy eskirganligi;
- laboratoriya ishlari va stendlarini mukammallashtirib turish zarurligi;
- ayrim laboratoriya sxemalarini yig`ish uchun ko’p vaqt talab qilinishi 
sababli talabalarning ajratilgan vaqtdan unumli foydalana olmasligi.
YUqorida keltirilgan kamchiliklarning ko’pchiligini o’quv jarayoniga virtual 
laboratoriyalarni kiritish yo’li bilan bartaraf qilish mumkin. Virtual laboratoriya 
(VL) dasturiy kompleks bo’lib, foydalanuvchiga har xil turdagi qurilmalar va
tizimlar bilan ishlash ko’nikmalarini hosil qilish va ularni har tomonlama tadqiq 
qilish imkoniyatini beradi. Foydalanuvchining VL bilan ishlashi laboratoriya 
ishlari (LI) deb ataluvchi ayrim seanslar ko’rinishida tashkil qilinadi. Virtual
laboratoriya – tajribalar o’tkazish va fanlarni qiziqarli tarzda o’rganish uchun 
ideal muhit bo’lib hisoblanadi. Interaktiv virtual reallik oddiy eksperimentlar
bilan bir qatorda quyida sanab o’tilgan murakkab eksperimentlarni ham 
o’tkazish imkoniyatini beradi:
• qimmat va murakkab jixozlarni talab qiluvchi eksperimentlar;
• real sharoitlarda o’tkazish qiyin yoki amalda mumkin bo’lmagan 
eksperimentlar;
• real sharoitlarda katta mablag`larni talab qiluvchi eksperimentlar;

11 
• qisqa vaqt davomida o’tkazilishi zarur bo’lgan eksperimentlar va h.k.
Virtual laboratoriya ishlarini ma`ruza materiallariga qo’shimcha ravishda 
ma`ruza vaqtida ham namoyish qilish mumkin. Bunda ma`ruza va laboratoriya
mashg`ulotlari o’rtasidagi vaqt bareri olib tashlanadi, natijada o’qitish 
effektivligi va sifati ortadi. Virtual laboratoriyalarni effektiv tarzda qo’llash 
o’qitish sifatini orttirish bilan bir qatorda katta mablag`larni tejash imkoniyatini 
ham beradi. Hozirgi vaqtda virtual laboratoriyalarni yaratish, o’quv jarayoniga 
kiritish va mukammallashtirish ertangi kun texnologiyasi emas balki
bugungi kunda bajarilishi zarur bo’lgan vazifaga aylanib bormoqda. Virtual
laboratoriyalarni yaratish masofaviy ta`lim tizimini rivojlantirishda va yangi
axborot texnologiyalari vositalarini o’quv jarayoniga kiritishda ham dolzarb 
masalalardan biridir.
Virtual laboratoriyalarni tayyorlashda loyihalash va modellash muhiti sifatida 
MATLAB, MathCAD, Maple, Electronics Workbench Multisim singari 
dasturlardan foydalanish mumkin. Modellashni abstrakt darajada yoki
qurilmalarda kechadigan fizik jarayonlarga yaqinlashtirilgan holda amalga 
oshirish mumkin. Ko’pchilik dasturlar, masalan, MATLAB yordamida
murakkab dinamik jarayonlarni real vaqt masshtabida modellash mumkin.
Bundan tashqari, kompyuter dasturlari asosidagi modellash muhiti virtual 
laboratoriyalarni yaratish uchun ideal tarzda mos bo’lgan ierarxik tarkiblar
ko’rinishidagi elementlar bibliotekalarini yaratish imkoniyatini beradi. Injenerlik
faoliyatining asosiy yo’nalishi bo’lib asboblar, mashinalar va boshqa texnik
ob`ektlarni loyihalash, tayyorlash va ekspluatatsiya qilish hisoblanadi.
Kompyuterlardan keng foydalanish zamonaviy injenerning kasbiy malakasiga 
qo’shimcha talablarni qo’yadiki, ulardan biri yangi axborot texnologiyalarini 
o’zlashtirgan bo’lishi kerak. Lekin injenerlik malakasining mohiyati avvalgidek 
qoladi va texnik ob`ektlar fizik xossalarini bilishi va ularni chuqur tahlil
qilishga asoslangan intuitsiyasi, ya`ni, injenerlik sezgisi bilan belgilanadi. 
Adekvat matematik modelni qurish uchun modellanayotgan ob`ektning fizik
tabiatini chuqur bilish kerak. Inson-kompyuter komplekslarida texnik jihatdan

12 
to’g`ri echimlarni qabul qilishi uchun modellash natijalarini chuqur anglab 
etishi va qiyin formallanuvchi faktorlarni hisobga olishi zarur.
Shunday qilib, ta`lim berishni axborotlashtirish jarayonida bo’lajak
mutaxassislarning informatsion va kommunikatsion texnologiyalarni (IKT) 
o’zlashtirishi bilan bir qatorda IKT vositalari yordamida texnik ob`ektlar va 
jarayonlarning tuzilishi va ishlashining fundamental fizik printsiplarini (qonun-
qoidalarini) bilish va chuqur anglashga asoslangan mutaxassislik tayyorgarligini 
ham kuchaytirish zarur. So’nggi yillarda IKT ni qo’llash sohasida yangi termin 
"Virtual o’quv laboratoriya" (VO’L) paydo bo’ldi. Texnik ta`lim yo’nalishida
VO’L yuqorida keltirilgan mutaxassislarni tayyorlashni kompyuterlashtirish
bo’yicha talablarni amalga oshirishga yo’naltirilgan, ochiq va masofaviy ta`lim 
g`oyalariga mos keladi, o’quv jarayonini moddiy-texnik ta`minoti bo’yicha keskin 
muammolarni qisman bo’lsada hal qilishga yordam beradi.
Hozirgi vaqtgacha VO’L mavzusi bo’yicha kam sonli ilmiy-uslubiy ishlar 
asosan virtual asboblar va ulardan foydalanib bajariladiganlaboratoriya
mashg`ulotlarining tavsifi bilan cheklangan. Lekin metodologik jihatdan VO’L
kengroq bo’lib, o’zida virtual asboblardan tashqari virtual o’quv kabinetlari,
matematik va imitatsion modellash tizimlari, amaliy dasturlarning o’quv va 
sanoat paketlari va boshqalarni mujassamlantiradi. VO’L faqat laboratoriya
mashg`ulotlaridagina emas, balki studentlarning kurs va diplom loyihalarida,
o’quv-tadqiqo tishlarida foydalanilishi mumkin. Metodologik nuqtai nazardan 
virtual laboratoriyalarni protseduraviy, deklarativ va gibrid (protseduriy-deklarativ) 
turlarga bo’lish mumkin. Protseduraviy turdagi VO’L larning asosini amaliy
dasturlarning o’quv paketlari yoki ularning sanoat analoglari tashkil qiladi.
Ular muxandislik ishini avtomatlashtirishga mo’ljallangan. Protseduraviy 
turdagi VO’L larni yaratishda asosiy e`tibor o’rganilayotgan ob`ekt va 
jarayonlarni matematik modellash, hisoblash va optimallash protseduralarini
amalga oshirishga qaratiladi. Ayrim hollarda matematik modellash murakkab 
ob`ekt va jarayonlarni tadqiq qilishning yagona usuli bo’lishi mumkin. 
Muhandislik ishini yengillashtirishning foydaliligini inkor qilmagan holda

13 
shuni aytish mumkinki, protseduraviy VO’L lar o’quv masalalarida hamma
vaqt ham muhandislik tayyorgarligining ko’tarilishiga olib kelmaydi. Gap
shundaki, matematik modellash va hisoblash eksperimentlarining natijalarini
tushunib etish va anglash uchun ko’pchilik hollarda muhandislik malakasi
talab qilinadi. Studentlarning ko’pchiligi bunday malakaga ega emas. Bu erda 
ketma-ketlik sxemasi quyidagi printsiplarga asoslangan maxsus didaktik interfeys 
yordam berishi mumkin:
- qiziqarli namuna bo’la oladigan masala tanlanadi;
- o’quvchilarning bilim olish jarayoni tsiklik, yopiq tarzda tashkil qilinadi;
- masala albatta evristik (savol-javob) tarzda echiladi va olingan natijalar
kompyuterda olingan natijalar varianti bilan taqqoslanadi;
- studentlarning bilim olish faoliyatini aktivlashtirish uchun musobaqa 
vaziyati vujudga keltiriladi. 
Ushbu printsiplarni amalga oshirish ularning yuqori didaktik effektivlikka 
ega ekanligini ko’rsatdi. Deklarativ turdagi VO’L lar texnik ob`ektlarning
tuzilishini o’rgatish uchun xizmat qiladi. Ular elektron darsliklarga o’xshash.
Gibrid yondoshish asosan virtual asboblarni tayyorlashda qo’llaniladi. Bunda
tashqi atributlari, xususan boshqarish paneli real analoglarinikiga o’xshash
bo’ladi, har xil rejimlar esa matematik yoki imitatsion modellar yordamida 
tadqiq qilinadi. Virtual laboratoriyalardan foydalanish o’quv jarayonidan real
laboratoriyalarni butunlay siqib chiqarmaydi, balki ular bir-birini to’ldiradi.
O’quv jarayonida virtual laboratoriyalardan foydalanish quyidagi afzalliklarga 
ega:
- mashg`ulotlarda studentlarning aktivligi va mustaqilligini orttirish;
- o’quv materiallarining o’zlashtirilish darajasini ko’tarish;
- har bir stedentning o’quv materiallarini o’zlashtirishini to’liq nazorat 
qilish;
- qaytarish va trening yo’li bilan olingan bilimlarni mustaxkamlash jarayonini 
engillashtirish;
- o’quv jarayoniga mustaqil ta`limni kiritish effektivligini orttirish.

14 
O’qitishning traditsion usullarida fan bo’yicha olingan nazariy bilimlarni
mustahkamlash va amaliy ko’nikmalarni hosil qilish uchun xizmat qiluvchi
laboratoriya va amaliy mashg`ulotlarga katta ahamiyat beriladi. Lekin ular
ko’pchilik hollarda kutilgan natijani bermaydi. Buning sabablari quyidagilar: 
- laboratoriya stendlarining etarli emasligi; 
- mavjud laboratoriya stendlari zamonaviy asboblar, qurilmalar va apparatlar 
bilan ta`minlanmaganligi; 
- ko’pchilik laboratoriya stendlarining zamonaviy talablarga javob
bermasligi va ma`naviy eskirganligi; 
- laboratoriya ishlari va stendlarini mukammallashtirib turish zarurligi; 
- ayrim laboratoriya sxemalarini yig`ish uchun ko’p vaqt talab qilinishi
sababli talabalarning ajratilgan vaqtdan unumli foydalana olmasligi. 
Yuqorida keltirilgan kamchiliklarning ko’pchiligini o’quv jarayoniga virtual 
laboratoriyalarni kiritish yo’li bilan bartaraf qilish mumkin. Kompyuter 
texnologiyalaridan real jarayonlarni, shu jumladan elektr zanjirlarida sodir
bo’ladigan jarayonlarni modellashda foydalanish laboratoriya amaliyotini 
kengaytirish va boyitish imkoniyatini beradi. Laboratoriya amaliyoti katta o’quv-
uslubiy ahamiyatga ega. Lekin hozirgi paytda ko’plab laboratoriya asbob
uskunalari va moslamalari, o’nlab yillar avval ishlab chiqarilganligi sababli,
zamon talablariga javob bermaydi. Laboratoriya ishlari asosan fizik
maketlarda bajariladi. Ular jarayonlarni har tamonlama tekshirish uchun etarli
darajada universal emas. Laboratoriya moslamalarining soni cheklanganligi 
sababli bitta moslamada bir vaqtning o’zida bir necha student ishlashiga to’g`ri 
keladi. Hozirgi vaqtda laboratoriya ta`minotini takomillashtirishning
yo’nalishlaridan biri ularni kompyuter asosiga o’tkazishdir. Electronics 
Workbench Multisim dasturi elektr va elektron sxemalarni modellash uchun
ishlatiladi. Nisbatan kichik hajmga ega bo’lishiga qaramasdan unda katta
miqdordagi real elementlarning modellari mavjud. U sxemotexnik tahrirlagich va
SPICE simulyatorni o’z ichiga olgan integrallashgan paket bo’lib hisoblanadi. 

15 
Electronic WorkBench dasturi signallar generatorlari, ostsillograflar, testerlar,
jahondagi ko’plab taniqli firmalarning (Motorola, Nationl, Philips, Toshiba va
boshqalar) yarim o’tkazgichli asboblari va mikrosxemalarini o’z ichiga oluvchi 
katta bibliotekaga ega. Uning yordamida elektr zanjirlar, analog hamda
raqamli elektron sxemalarni tahlil qilish mumkin. 
Electronic WorkBench dasturi tayyor elementlardan tekshiriladigan sxema
yig`ilgandan keyin uning har bir komponentining matematik modellarini
o’zaro bog`laydi va chiziqli bo’lmagan differentsial tenglamalar sistemasi
ko’rinishiga o’tkazadi. Ularga asosan chiziqli bo’lmagan algebraik tenglamalar
sistemasini hosil qilib takomillashtirilgan Newton-Raphson usulidan foydalanib
sonli ko’rinishda echadi va natijalarni sxemaga ulangan o’lchash asboblariga 
(ampermetrlar, voltmetrlar) yoki ikki nurli ostsillografga uzatadi Bundan 
tashqari dasturda grafik analizator ham mavjud. Ostsillograf va grafik analizator
elektr zanjirlarida sodir bo’ladigan jarayonlarni xotirasiga yozib oladi va 
keyinchalik ularni har tamonlama tahlil qilish imkoniyatini beradi [1]. 
Hozirgi paytda zamonaviy pedagogika shunday sohaga aylandiki, bu sohani 
yangi pedagogik va kompyuter texnologiyalarisiz tasavvur qilib bo`lmaydi. SHu 
bilan bir qatorda bu sohaning rivojlanish suratlari kun sayin o`zgarib, yangi-yangi 
usullar, o`qitish uslublari yaratilmoqdaki, ularning tadbiqi ta`lim sifatini oshirishga 
olib kelmoqda. Nazariy bilimlarni mustahkamlash uchun deyarli barcha 
elektronika va mikroelktronika fanlarida amaliy va laboratoriya mashg`ulotlari 
mavjud. Ammo mazkur laboratoriya mashg`ulotlari nazariy bilimlarning barcha 
jabhalarini qamrab ololmaydi. SHuning uchun amalda faqat amaliyotda juda zarur 
bo’lgan nazariy bilimlar jihatlarining amaliyotini laboratoriya ishlarida qo’yish 
zarur bo’ladi. Hozirgi mavjud an`anaviy o`qitish tizimida real laboratoriya 
mashg`ulotilarini bajarishda mablag` bilan ta`minlash qiyinligi, ikkinchi tomondan 
laboratoriya ishlarini bajarishda ishlatilayotgan asboblarni yangilab turish talab 
etiladi. Bu muammolarni echish uchun o`qitishning yangi usullarini joriy qilish 
kerakligini, jumladan "virtual" laboratoriyalar tashkil qilish kerak. Bugungi kunda 

16 
virtual laboratoriyalarni yaratishning bir necha usullari mavjud bo’lib, ular 
qo’yidagilar: 

Vizual dasturlash tillari yordamida; 

Boshqa (skript) dasturlash imkoniyati bo’lgan amaliy dasturlar yordamida 
(ikki o’lchamli Macromedia Flash va uch o’lchamli 3D Studio MAX, 
AliasWaveFront Maya); 

LabView, Multisim va shunga o’xshash maxsus kompyuter va laboratoriya 
qurilmalarini bog`lovchi dasturlar yordamida. 
Virtual laboratoriya ishlari yordamida laboratoriya mashg`ulotlarini olib borish 
tartibi real laboratoriya mashg`ulotlarinikidan bir oz farq qiladi. Bu farq 
laboratoriya ishlarining virtualligi, kopyuterdan foydalnish kerakligi, ko’p marta 
takrorlanish imkoniyati borligi, bir mashg`ulot davomida bir emas bir nechta 
ishlarni bajarishga bemalol vaqt etishi bilan belgilanadi. Ushbu virual laboratoriya 
ishlari majmuasi quydagi ishlarni o’z ichiga oladi. 
Laboratoriya ishi 1 - YArimo’tkazgichli diod, stabilitron va tristor
Laboratoriya ishi 2 – Bir fazali yarim o’tkazgichli to’g`irlagichlar
Laboratoriya ishi 3 – Bipoliyar va maydonli tranzistorlar
Laboratoriya ishi 4 – Tranzistorli kuchaytirgichlar
Laboratoriya ishi 5 – Operatsion kuchaytirgich asosida elektron qurilmalar 
Laboratoriya ishi 6 – Kuchlanishning analog komparatorlari 
Laboratoriya ishi 7 – Multivibratorlar  
Laboratoriya ishi 8 – Mantiqiy elementlar va sxemalar 
Laboratoriya ishi 9 – Kod o’zgartirgichlar 
Laboratoriya ishi 10 – Raqamli komparator  
Laboratoriya ishi 11 – Triggerlar  
Laboratoriya ishi 12 – Registorlar
Laboratoriya ishi 13 – Hisoblagichlar 
Laboratoriya ishi 14 – Raqamlianalog o’zgartgich 
Laboratoriya ishi 15 – Analog-raqamli o’zgartgich  
Laboratoriya ishi 16 – Otik asboblar va qurilmalar

17 
Ushbu laboratoriya ishlarining har biri quydagicha ketma-ketlikda tuzilgan: 

ishdan maqsad 

nazariy ko’rsatmalar va hisoblash formulalari 

o’quv topshiriqlar va ularni bajarish bo’yicha meto-dik ko’rsatmalar 

tajriba sxemasining tasviri 

hisobot tarkibi 
Laboratoriya ishlarini bajarish uchun foydalanuvchilar nazariy qism bo’limidan 
mavzuga oid bimlarini oshirishadi va o’quv topshiriqlar bo’imida berilgan 
topshiriqlarni bajarish orqali olgan bilimlarini mustaxkamlashadi. Misol 
tariqasida 7-laboratoriya ishini, ya’ni Multivibratorlarni o’rganish laboratoriya 
ishini tarkibini ko’rib chiqish mumkin: 

Download 1,26 Mb.