Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7
(E)ISSN:2181-1784
www.oriens.uz
3(11), November, 2023
A.I.Avazboyev va Y.U.Ismadiyarovlar ta’rificha integratsiya - u yoki bu
fanning ularni unifikatsiyalar va majmualashtirishga olib keladigan tarkibiy
qismlarning yagona dunyoqarash mantiqiy-metodologik o‘zaro ta’siri jarayoni. Fan-
texnika taraqqiyotining hozirgi bosqichida, integratsiya jarayoni differensatsiya
jarayoniga nisbatan ustunlik qilmoqda. Ilmiy bilimlar differensatsiyasi fan, texnika
taraqqiyotida ma’lum ahamiyatga ega, ammo u hal qiluvchi ahamiyat kasb etmaydi.
Bu vazifani ilmiy bilimlar integratsiyasi jarayoni bajaradi.
Ta’lim tizimiga tatbiq etilganidek, “integratsiya” konsepsiya sifatida ikki xil
ma’noga ega: birinchi navbatda, u tinglovchilar atrofidagi dunyoning yaxlit
ko‘rinishini hosil qiladi (bu yerda integratsiya ta’limning maqsadi deb hisoblanadi),
ikkinchidan, u mavzu bilimlarining yaqinlashishi uchun umumiy platformani topadi
(bu
yerda
integratsiya
-
o‘rganish
vositasi).
Amalda
bilimlarning
integratsiyalashuvidan maqsadga yo‘naltirilmagan holda foydalanish ko‘proq
darajada amalga oshiriladi. Uzoq muddatli kuzatuvlar shuni ko‘rsatadiki,
umumkasbiy fanlar bo‘yicha o‘qiyotgan tinglovchilar matematika, fizika va
informatika fanlarini o‘rganishda bilim, ko‘nikma va malakalarni qo‘llashda
qiyinchiliklarga duch keladi. Ularda mustaqil fikrlash, olgan bilimlarini o‘xshash
bo‘lgan masalalarga tatbiq etish yoki boshqa holatlarga o‘tkazish qobiliyati kabilar
shakllanmagan bo‘ladi.
R.V.Salomova fanlarni integratsiyalashgan holda o‘qitish ularning tutash
mavzularini bir vaqtda va bir-biriga bog‘liq holda o‘rganish imkoniyatini yaratadi
deb hisoblaydi. Integratsiyalash fanlarni o‘qitishning yangicha yondashuvidir.
Bunday darslar turli fanlarning o‘quv materiallari bir-birini to‘ldirishi hisobiga vaqtni
tejash imkoniyatini beradi. Integratsiyaning asosiy usullari quyidagilardan iborat:
- darslar boshqa fanlardagi mavzularga bog‘lab o‘tkaziladi;
- darslar ijodiy laboratoriya ishlari ko‘rinishida olib boriladi;
- darslar elektron axborot ta’lim resurslari bilan to‘ldiriladi.
Malaka oshirish jarayonida integratsiya ma’lum fan doirasida va fanlararo bo‘lib
(1-rasmga qarang), uni o‘quv mashg‘ulotlarida amalga oshirish integrativ yondashuv
jarayoni bo‘lib xizmat qilishini ta’kidlab o‘tamiz.
