Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7
(E)ISSN:2181-1784
www.oriens.uz
3(11), November, 2023
4. Integrativ dasturlar: ushbu tipdagi dasturlar bir necha o‘quv predmeti yoki
o‘quv fanlariga oid mavzularni uyg‘unlashtirilgan holda taqdim etishni nazarda tutadi.
Bugungi kunda o‘quv rejasida o‘quv predmetlarining soni maksimum ko‘payib
ketganligini inobatga olsak, bunday tipdagi dasturlarni yaratishga kuchli ehtiyoj
sezilmoqda.
5. Mavzulararo integratsiya: bunda ayni bir kurs doirasida beriladigan o‘quv
materiallari boshqa bir kurs doirasidagi mohiyatan yaqin bo‘lgan o‘quv materiallari
bilan integratsiyalashtiriladi.
Dunyoda son-sanoqsiz aloqalar mavjud bo‘lib, har bir bog‘liqlik boshqalariga
zarar keltirmasligi zarur. Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, ko‘p fanlarning dasturlarida,
bir xil hodisalarni o‘rganishga bag‘ishlangan mavzular va muammolar bir-biriga
o‘xshash bir necha “nuqtalar” mavjud. Bo‘lajak mutaxassislarning kasbiy
kompetentligini rivojlantirish uchun matematik va tabiiy-ilmiy fanlarni umumkasbiy
va mutaxassislik fanlari bilan integratsiyasi asosida, o‘qituvchi va tinglovchilarning
faoliyatini tashkil etishni hisobga olib, tegishli ta’lim texnologiyalarini ishlab chiqish
lozim.
Har bir guruh tinglovchilarida xotiralar, hislar, chalg‘ishlarga e’tibor qaratishlar
bo‘lishi tabiiy holdir. Ulardan ba’zilari o‘qituvchining tushuntirish sur’atidan
qoniqishadi, lekin ba’zilari uchun u juda tezdir. Jadvalda ishlatiladigan ma’lumotlar
kimgadir aniq ko‘rinadi, boshqalari esa uzoq tushuntirishlardan so‘nggina buni qabul
qiladi. Tinglovchilarning mustaqil ilmiy izlanishlari ularning imkoniyatlarini biroz
tenglashtiradi, chunki har bir kishi o‘zi muammoni hal qilish usulini tanlaydi.
O‘qituvchi dars mashg‘ulotlarida vazifalar, uslublar, vazifani hal qilish uchun mos
keladigan usullarni va vositalarni tanlashi kerak bo‘ladi.
Ta’limning mazmuni shaxsning faoliyatida oqilona tashkil etilishi lozim, ya’ni u
muayyan shakllarda taqdim etiladi. Ta’limga nisbatan “shakl” tushunchasi ta’lim
berish usuli va ta’limni tashkil qilish sifatida ikki xil holatda qo‘llaniladi. O‘quv
shakllari tinglovchilar tarkibi o‘zgarishi bilan individual, guruhli shuningdek, jamoa
va juftlikka ajratiladi. O‘quv mashg‘ulotlarini tashkil etish shakllari muayyan turdagi
sinflarni - ma’ruza, seminar, amaliy mashg‘ulotlar, ixtiyoriy mashg‘ulotlarni tashkil
etadi. Ular maqsadlar, mazmunlar, usullar, o‘quv qo‘llanmalarni, o‘qituvchi va
tinglovchilar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni o‘z ichiga oladi, chunki ular
birlashtiruvchi rol hisoblanadi.
Ushbu ta’lim shakllari doirasida tinglovchilarning jamoa, guruh, individual
ishlarini tashkil etish mumkin. Ta’limning umumiy va maxsus shakllarini birlashtirib,
ta’lim tizimlarining turli ma’ruza-seminar, masofa va boshqa shakllari olinadi.
