|
Mavzu: Foydali qazilmalarni boyitish ko’rsatgichlari
|
| bet | 176/241 | | Sana | 25.01.2024 | | Hajmi | 4,83 Mb. | | #145433 |
Bog'liq UMK FQB amaliyotMavzu: Foydali qazilmalarni boyitish ko’rsatgichlari
Reja
Boyitishning asosiy texnologik ko‘rsatkichlari
Boyitish darajasi va uni aniqlash
Tayanch so’z va iboralar: Boyitish mahsulotlarining chiqishi, Boyitish darajasi, Komponentning miqdori, komponentning ajralishi
Boyitishning asosiy texnologik ko‘rsatkichlariga quyidagilar kiradi:
-komponentning dastlabki ruda va boyitish mahsulotlaridagi miqdori,
-boyitish darajasi,
-boyitish mahsulotlarining chiqishi,
- komponentlarni boyitish mahsulotlariga ajralishi.
Komponentning miqdori deb -mahsulotdagi komponent og‘irligini mahsulot og‘irligiga nisbatiga aytiladi.
Boyitish darajasi deb, boyitilgan mahsulot tarkibidagi qimmatbaho komponent miqdorinining dastlabki ruda tarkibidagi qimmatbaho komponent miqdorinining nisbatiga aytiladi. Boyitish darajasi boyitma dastlabki mahsulotga nisbatan qancha boyligini ko‘rsatadi.
K= β / α
bu yerda: β − boyitma tarkibidagi qimmatbaho komponent miqdori, α − dastlabki ruda tarkibidagi qimmatbaho komponent miqdori.
Boyitish mahsulotlarining chiqishi deb, boyitish natijasida olingan mahsulot og‘irligini dastlabki mahsulot og‘irligiga bo‘lgan nisbatiga aytiladi. Chiqishni foizlarda yoki birlik ulushlarida ifodalash qabul qilingan. Birlik ulushlarda ifodalangan chiqishga teskari o‘lcham boyitish natijasida bir tonna mahsulot olish uchun dastlabki mahsulotning tonnalari sonini ko‘rsatadi. Chiqishni aniqlaymiz:
boyitmaning chiqishi ýβ=(С /Q )*100%
chiqindining chiqishi ýч=(Т /Q)*100%
Boyitish oxirgi mahsulotlari chiqishlarining yig‘indisi 100 % deb qabul qilinadigan dastlabki mahsulotning chiqishiga teng. Boyitish mahsulotlariga foydali komponentning ajralishi deb, mahsulotdagi komponent og‘irligini shu komponentning dastlabki rudadagi og‘irligiga nisbatiga aytiladi. Ajralishni foizlarda yoki birlik ulushlarida ifodalash qabul qilingan. Foydali komponentning boyitmaga ajralishi boyitishda shu komponentning qancha qismi dastlabki mahsulotdan boyitmaga o‘tganini ko‘rsatadi. Komponentning ajralishini aniqlaymiz boyitmaga Texnologik ko‘rsatgichlar boyitish fabrikalaridagiboyitish jarayonlarini baholash uchun xizmat qiladi. Dastlabki mahsulot bo‘laklarini maydalash bosqichlaridan keyingi o‘lchamlari farqiga maydalash darajasideyiladi. Maydalash darajalari maydalagichlarning turlaridan qat’iy nazar ularni unumdorligi va elektr tokining sarflanishiga bog‘liqdir. Maydalash darajasi – maydalash jarayonida foydali qazilmalarning necha marta kichrayganligini ko‘rsatishi bir nechta formulalar bilan aniqlanadi. Maydalash jarayonlari maydalash darajasi bilan baholanadi. Maydalash darajasi dastlabki mahsulot kattaligining va maydalagichdan keyin chiqadigan mahsulotning kattaligiga nisbati bilan aniqlanadi:
(1)
Bu yerda: S-maydalash darajasi
Dmax – dastlabki mahsulotning eng katta o‘lchami
dmax – maydalangan mahsulot tarkibidagi eng katta bo‘lak o‘lchami. Dmax va dmaxlarni kurs loyihalarini yechishda yoki hisob amallarini bajarish vaqtida D1 va D11 deb yuritamiz.
Bir necha alohida bosqichlarda maydalash darajalarini quyidagi formulalar yordamida aniqlaymiz:
S=s1s2s3.(2)
Agar s1 =s2 =s3 = sur. (3) bo‘lsa,
unda, S=s3urva sur= ga teng (4) bo‘ladi.
BBAsxemabo‘yicha
Birinchibosqich maydalash uchunD5= ;(5)
Ikkinchibosqich maydalash uchunD9= ; (6)
Uchinchibosqich maydalash uchunD11= ;(7)
Mashinasoslikzavodlaridamaydalagichlarnikonstruktivtuzilishiuchunmaydalashdarajalarinianiqlashda quyidagiformula qabul qilingan:
yoki (8)
Buyerda: B –maydalagichningruda qabul qilishjoyiningeni, mm;
b – maydalagichnimahsulotchiqarishtirqishiningeni, mm
|
| |
