VII BOB. EVOLYUTSIYA
1. Tok shillig`ini belgilang.
A)
Vulpes lagopus
B)
Rangifer tarandus
C)
Eschrichtius gibbosus
D)
Helix pomatia
2. Shimol tulkisini belgilang.
A)
Vulpes lagopus
B)
Rangifer tarandus
C)
Eschrichtius gibbosus
D)
Helix pomatia
3. Shimol bug`usini belgilang.
A)
Vulpes lagopus
B)
Rangifer tarandus
C)
Eschrichtius gibbosus
D)
Helix pomatia
4. Ko`k kitni belgilang.
A)
Vulpes lagopus
B)
Rangifer tarandus
C)
Eschrichtius gibbosus
D)
Helix pomatia
5. Rasmdagi tajriba muallifi va jarayon nomini aniqlang.
A) genlar dreyfi; S.Rayt
B) populyatsiya to`lqini; S.Rayt
C) genlar dreyfi; S.Rayt
D) populyatsiya to`lqini; G.Hardi, V.Vaynberg
6. Quyidagi ta`rifga mos atamani aniqlang.
“Populyatsiya tarkibidagi organizmlarning son jihatdan ortib ketishi yoki nihoyatda kamayib ketishi”
A) genlar dreyfi
B) alohidalanish
C) mutatsiya
D) populyatsiya to`lqini
7. Quyidagi ta`rifga mos atamani aniqlang.
“Har xil populyatsiyalar individlarining qisman yoki to‘liq chatishmasligidir”
A) genlar dreyfi
B) alohidalanish
C) mutatsiya
D) populyatsiya to`lqini
8. Quyidagi ta`rifga mos atamani aniqlang.
“Bir necha avlodlar davomida gen allellarining populyatsiyada uchrash ehtimolining tasodifiy oʻzgarishi”
A) genlar dreyfi
B) alohidalanish
C) mutatsiya
D) populyatsiya to`lqini
9. Alohidalanishlarni moslang.
a)
geografik alohidalanish;
b) ekologik alohidalanish;
c) biologik alohidalanish.
1) bir turning populyatsiyalari tur tarqalgan arealning turli qismlarida turli muhitda yashashi natijasida bir-biri bilan chatishmasligiga olib keladi;
2) individlarning jinsiy organlaridagi tafovutlar, o‘simliklarda gulning tuzilishidagi farqlarning yuzaga kelishi natijasida organizmlarning chatishmasligiga olib keladi;
3) geografik to‘siqlarning paydo bo‘lishi natijasida populyatsiyalarning alohidalanishidir.
A) a – 3; b – 1; c – 2
B) a – 1; b – 2; c – 3
C) a – 3; b – 2; c – 1
D) a – 2; b – 1; c – 3
10. Tabiiy tanlanish uchun tegishli ma`lumotlarni aniqlang.
1) inson tomonidan boshqariladi;
2) organism manfaatlari birinchi o`rinda turadi;
3) qisqa vaqt davom etadi;
4) tur hosil bo`ladi;
A) 1,3 B) 2,4
C) 1,4 D) 2,3
11. Sun`iy tanlanish uchun tegishli ma`lumotlarni aniqlang.
1) inson tomonidan boshqariladi;
2) organism manfaatlari birinchi o`rinda turadi;
3) qisqa vaqt davom etadi;
4) tur hosil bo`ladi;
A) 1,3 B) 2,4
C) 1,4 D) 2,3
12. Stabillashtiruvchi tanlanish uchun tegishli ma`lumotlarni aniqlang.
1) muhitga moslashgan, o‘rtacha normaga ega formalar saqlanadi, normadan o‘zgargan organizmlar esa nobud bo‘ladi;
2) yangi sharoitga mos holda belgi-xossalarga ega organizmlar saqlanib qolib, o‘zgarmagan organizmlar nobud bo‘ladi;
3) muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir-biridan farq qiluvchi ikki va undan ortiq individlar guruhi uchrashi;
4) bu tanlanish natijasida polimorf formalar hosil bo`ladi;
5)
13. Quyidagi jarayonga mos tabiiy tanlanish turini aniqlang.
a - kuchli shamol tez tez bo`luvchi ocean orollarida rudiment qanotli hasharotlar ko`pligi, uzun qanotlilarni esa uchramasligi;
b – ginko bilobaning hozirgacha saqlanib qolganligi.
A) a – stabillashtiruvchi; b – harakatlantiruvchi
B) a – stabillashtiruvchi; b – stabillashtiruvchi
C) a – harakatlantiruvchi; b – harakatlantiruvchi
D) a – harakatlantiruvchi; b – stabillashtiruvchi
14. Quyidagi jarayonga mos tabiiy tanlanish turini aniqlang.
a – YO holatda homilada tabiiy abort ro‘y berishi;
b – gatteriyaning hozirgacha saqlanib qolganligi.
A) a – stabillashtiruvchi; b – harakatlantiruvchi
B) a – stabillashtiruvchi; b – stabillashtiruvchi
C) a – harakatlantiruvchi; b – harakatlantiruvchi
D) a – dizruptiv; b – harakatlantiruvchi
15. Quyidagi jarayonga mos tabiiy tanlanish turini aniqlang.
a –
Amudaryo katta va
kichik soxta kurakburun baliqlarining hozirgacha yashab kelishi;
b – otlar evolutsiyasi.
A) a – stabillashtiruvchi; b – harakatlantiruvchi
B) a – stabillashtiruvchi; b – stabillashtiruvchi
C) a – harakatlantiruvchi; b – harakatlantiruvchi
D) a – dizruptiv; b – harakatlantiruvchi
16. Quyidagi jarayonga mos tabiiy tanlanish turini aniqlang.
a –
latimeriya baliqlarining hozirgacha yashab kelishi;
b – ikki nuqtali tugmacha qo‘ng‘izida mavsumiy polimorfizm hodisasi.
A) a – stabillashtiruvchi; b – harakatlantiruvchi
B) a – stabillashtiruvchi; b – dizruptiv
C) a – harakatlantiruvchi; b – harakatlantiruvchi
D) a – dizruptiv; b – harakatlantiruvchi
17. Quyidagi jarayonga mos tabiiy tanlanish turini aniqlang.
a – shamol tez-tez bo‘lib turadigan orollarda “yostiq” hosil qilib o‘sadigan o‘t o‘simliklar saqlanib qolganligi;
b – parazit o‘simliklarda ildiz va bargning yo‘qolishi.
A) a – stabillashtiruvchi; b – harakatlantiruvchi
B) a – stabillashtiruvchi; b – dizruptiv
C) a – harakatlantiruvchi; b – harakatlantiruvchi
D) a – dizruptiv; b – harakatlantiruvchi
18. Yashash uchun kurash turlarini aniqlang.
1) bug`ular orasida juft tanlash uchun kurash;
2) bo`rilar quyonlar bilan oziqlanishi.
A) a – turlar aro; b – tur ichida
B) a – tur ichida; b – tur ichida
C) a – tur ichida; b – turlar aro
D) a – turlar aro; b – turlar aro
19. Yashash uchun kurash turlarini aniqlang.
1) ekinlar bilan begona o‘tlar o‘rtasida namlik, yorug‘lik, oziq moddalar uchun kurash;
2) cho`rtan baliqlarini nasllarini yeb qo`yishi.
A) a – turlar aro; b – tur ichida
B) a – tur ichida; b – tur ichida
C) a – tur ichida; b – turlar aro
D) a – turlar aro; b – turlar aro
20. Yashash uchun kurash turlarini aniqlang.
1) maymunlar orasida to`da boshilik uchun kurash;
2) hasharotlarning gullarni changlatib o‘zlari uchun oziq yig‘ishi.
A) a – turlar aro; b –
noqulay sharoitiga qarshi kurash
B) a – tur ichida; b – turlar aro
C) a – tur ichida; b –
noqulay sharoitiga qarshi kurash
D) a – turlar aro; b – turlar aro
21. Yashash uchun kurash turlarini aniqlang.
1) o‘simlik urug‘ining hayvonlar yungi orqali tarqalishi;
2) issiq iqlimda o‘sadigan o‘simliklarning bargi yirik bo‘lishi.
A) a – turlar aro; b –
noqulay sharoitiga qarshi kurash
B) a – tur ichida; b – tur ichida
C) a – tur ichida; b –
noqulay sharoitiga qarshi kurash
D) a – turlar aro; b – turlar aro
22. Quyidagi hayvonlarni maskirovka (a), ogohlantiruvchi rang (b) uchrovchi guruhlarga ajrating.
1) chupchik; 2) tillaqo`ng`iz; 3) kuropatka;
4) kallima; 5) asalari; 6) ko`lbuqa; 7) kaltakesak; 8) dengiz toychasi.
A) a – 3,6,8; b – 1,2,5
B) a – 1,5,6; b – 2,3,4
C) a – 1,3,4; b – 3,6
D) a – 1,6,8; b – 2,5
23. Quyidagi hayvonlarni himoya rangi (a), mimikriya (b) uchrovchi guruhlarga ajrating.
1) chupchik; 2) oynasimon kapalak; 3) kuropatka; 4) kallima; 5) amerika suviloni; 6) ko`lbuqa; 7) kaltakesak; 8) dengiz toychasi.
A) a – 1,7; b – 3,5
B) a – 1,4; b – 3,6
C) a – 2,8; b – 4,7
D) a – 3,7; b – 2,5
24. Quyidagi hayvonlarni ogohlantiruvchi rang (a), mimikriya (b) uchrovchi hayvonlarni aniqlang.
1) g‘o‘ng‘illovchi pashsha;
2) korall aspidi;
3) suvarak;
4) xonqizi;
5) Amerika suviloni;
6) tillaqo`ng`iz.
A) a – 2,4,6; b – 1,3,5
B) a – 1,3,5; b – 2,4,6
C) a – 1,2,4; b – 3,5,6
D) a – 2,3,5; b – 1,4,6
25. Rasmda qanday turdagi morfologik moslanish berilgan?
A) mimikriya
B) himoya rangi
C) ogohlantiruvchi rang
D) chalg`ituvchi rang
26. Fiziologik moslanishlarni aniqlang.
1) sutemizuvchilarda ammiak siydik kislota holida tashqi muhitga ajralishi;
2) o‘simliklar qishki tinim davridan normal o‘tishi uchun ular hujayrasida suv miqdori kamayib, erigan moddalar konsentratsiyasi ortishi;
3) Amerika laqqa balig‘i chavoqlar rivojlanguncha tuxumlarni qorin tomonga yopishtirgan holda yurishi;
4) Povituxa deb ataluvchi qurbaqa otalangan tuxumlarini to yosh qurbaqalar rivojlanguncha orqa tomonda “opichlab” yurishi;
5) yog‘larning sintezlanishi;
6) tyulenlar qonida kislorodni bog‘lab olishda
gemoglobindan tashqari, mioglobin nisbatan ko‘proq ishtirok etishi.
A) 2,6 B) 1,5
C) 3,4 D) 1,4
27. Biokimyoviy moslanishlarni aniqlang.
1) sutemizuvchilarda ammiak siydik kislota holida tashqi muhitga ajralishi;
2) o‘simliklar qishki tinim davridan normal o‘tishi uchun ular hujayrasida suv miqdori kamayib, erigan moddalar konsentratsiyasi ortishi;
3) Amerika laqqa balig‘i chavoqlar rivojlanguncha tuxumlarni qorin tomonga yopishtirgan holda yurishi;
4) Povituxa deb ataluvchi qurbaqa otalangan tuxumlarini to yosh qurbaqalar rivojlanguncha orqa tomonda “opichlab” yurishi;
5) yog‘larning sintezlanishi;
6) tyulenlar qonida kislorodni bog‘lab olishda
gemoglobindan tashqari, mioglobin nisbatan ko‘proq ishtirok etishi.
A) 2,6 B) 1,5
C) 3,4 D) 1,4
28. Etologik moslanishlarni aniqlang.
1) sutemizuvchilarda ammiak siydik kislota holida tashqi muhitga ajralishi;
2) o‘simliklar qishki tinim davridan normal o‘tishi uchun ular hujayrasida suv miqdori kamayib, erigan moddalar konsentratsiyasi ortishi;
3) Amerika laqqa balig‘i chavoqlar rivojlanguncha tuxumlarni qorin tomonga yopishtirgan holda yurishi;
4) Povituxa deb ataluvchi qurbaqa otalangan tuxumlarini to yosh qurbaqalar rivojlanguncha orqa tomonda “opichlab” yurishi;
5) yog‘larning sintezlanishi;
6) tyulenlar qonida kislorodni bog‘lab olishda
gemoglobindan tashqari, mioglobin nisbatan ko‘proq ishtirok etishi.
A) 2,6 B) 1,5
C) 3,4 D) 1,4
29. Simpatrik yo`nalishda tur paydo bo`lish jarayoni uchun tegishli ma`lumotlarni aniqlang.
1) tur tabiiy to`siqlar paydo bo`lishi tufayli yuzaga keladi;
2) yangi tur ajdod tur areali doirasida yuzaga keladi;
3) ekologik alohidalanish deb ham ataladi;
4) geografik alohidalanish hisoblanadi.
A) 2,3 B) 1,4
C) 1,3 D) 2,4
30. Allopatrik yo`nalishda tur paydo bo`lish jarayoni uchun tegishli ma`lumotlarni aniqlang.
1) tur tabiiy to`siqlar paydo bo`lishi tufayli yuzaga keladi;
2) yangi tur ajdod tur areali doirasida yuzaga keladi;
3) ekologik alohidalanish deb ham ataladi;
4) geografik alohidalanish hisoblanadi.
A) 2,3 B) 1,4
C) 1,3 D) 2,4
31. Quyidagi tur paydo bo`lish yo`nalishlarini aniqlang.
1) skerda avlodida 3, 4, 5, 6, 7 xromosomali turlar mavjudligi;
2) qirg‘ovulning
xiva, yettisoy, murg‘ob kabi kenja turlarini yuzaga kelishi.
A) a – allopatrik; b – simpatrik
B) a – simpatrik; b – simpatrik
C) a – allopatrik; b – allopatrik
D) a – simpatrik; b – allopatrik
32. Quyidagi tur paydo bo`lish yo`nalishlarini aniqlang.
1) soxta kurakburun baliq turi kelib chiqishi;
2) Lanao ko‘lida yagona bitta ajdod baliq turidan simpatrik yo‘nalish bilan 18 ta baliq turi kelib chiqishi.
A) a – allopatrik; b – simpatrik
B) a – simpatrik; b – simpatrik
C) a – allopatrik; b – allopatrik
D) a – simpatrik; b – allopatrik
33. Quyidagi tur paydo bo`lish yo`nalishlarini aniqlang.
1) Yevropaning o‘rta mintaqasida ayiqtovon o‘simligining 20 turi o‘sishi;
2) Lanao ko‘lida yonsuzar qisqichbaqa turkumining bir ajdod turidan 250 ta yangi tur paydo bo‘lishi.
A) a – allopatrik; b – simpatrik
B) a – simpatrik; b – simpatrik
C) a – allopatrik; b – allopatrik
D) a – simpatrik; b – allopatrik
34. Quyidagi tur paydo bo`lish yo`nalishlarini aniqlang.
1) 52 xromosoma to‘plamga ega bo‘lgan hirsutum, barbadenze g‘o‘za turlari kelib chiqishi;
2) bug‘doyda 14, 28, 42 xromosomali turlar borligi.
A) a – allopatrik; b – simpatrik
B) a – simpatrik; b – simpatrik
C) a – allopatrik; b – allopatrik
D) a – simpatrik; b – allopatrik
35. Skerda o`simligi qaysi oilaga mansub?
A) Gulhayridoshlar
B) Burchoqdoshlar
C) Ituzumdoshlar
D) Murakkabguldoshlar
