|
/11-sinf Informatika va axborot texnologiyalari
Pdf ko'rish
|
| bet | 321/510 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 14,88 Mb. | | #245028 |
Bog'liq 10-11-sinf Informatika va AT @E BAZA ISHREJA10/11-sinf Informatika va axborot texnologiyalari
252
1 . 6 variya falokat an k yin i
tiklanishni bosh arish
Ba’zan turli falokatlar yuz berishi, masalan, energiya
tarmogʻining uzib qoʻyilishi, suv toshqini, yongʻin,
ma’lumotlarning oʻgʻirlanishi, zararli dasturlar,
ma’lumotlarning buzilishi, tarmoq boshqaruvchisining
paroli oʻgʻirlanishi yoki tarmoq menejeri yoʻqolishi
mumkin Shunday holatlarda falokatdan keyin ish
jarayonini tiklash zarur Buning uchun falokatdan
keyingi tiklanish rejasi (FTR) zarur boʻladi Bu reja
tiklanish jarayoni tez va samarali amalga oshishiga
yordam berib, tashkilot faoliyati izdan chiqishini
minimallashtirishga imkon beradi
Xatarlarni baholash
atarni baholash tashkilot uchun yuzaga kelishi
mumkin boʻlgan xatarlarni aniqlash, uning tashkilotga
ta’siri va yuzaga kelish ehtimolini tahlil qilishni oʻz
ichiga oladi Bu koʻpincha biznes ta’siri tahlili (BTT)
nomi bilan mashhur boʻlgan tizimli jarayon orqali
amalga oshiriladi Bunday usulda falokat ta’siri
moliyaviy va nomoliyaviy nuqtayi nazardan oʻrganib
chiqiladi
atarni baholash qator yuzaga kelishi mumkin boʻlgan
xav arni aniqlab beradi, shu jumladan
•
energiya tarmogʻining uzib qoʻyilishi
•
yongʻin
•
suv toshqini
•
kirish huquqining bekor qilinishi;
•
zararli dastur
•
ma’lumotlarga ruxsatsiz kirish
•
ma’lumotlarni oʻgʻirlash
•
ma’lumotlarning buzilishi
•
muhim kadrning yoʻqotilishi
Ushbu xavf-xatarlardan ba’zilari qasddan qilinishi
mumkin Bunday odamlar jinoyatchilar sifatida
ma’lum Soʻngra imkoniyat nuqtayi nazaridan har bir
xavf-xatar qiymati 0,0 dan 1,0 gacha boʻlgan shkala
boʻyicha hisoblanadi Bunda 0,0 natija buning hech
qachon amalga oshmasligini, 1,0 natija esa bu deyarli
muqarrar ekanini bildiradi
Tashkilot doirasida bir necha biznes faoliyatlari
amalga oshiriladi Har bir biznes faoliyati aniqlanadi
Soʻngra amalga oshirishning iloji boʻlmagan biznes
faoliyatining ta’siri tahlil qilinadi Amalga oshirishning
iloji boʻlmagan har bir faoliyat ta’siri 0,0 dan 1,0 gacha
boʻlgan shkala boʻyicha oʻlchanadi 0,0 natija ta’sir
yoʻqligini, 1,0 natija esa bu ta’sir tashkilot maqsadlari
uchun juda zararli ekanini anglatadi
Ta’sir qiluvchi omillar quyidagilarni oʻz ichiga oladi
•
daromadni yoʻqotish
•
tashkilot mavqeyiga zarar yetkazish
•
jarima toʻlovlari
•
tiklanish qiymati
•
boshqa biznes faoliyatlariga ta’sir oʻtkazish
Ushbu tahlillarga asosan faoliyatlar turkumlarga
boʻlinishi mumkin Bular quyidagilar
•
davom etishi kerak boʻlgan faoliyatlar
•
qisqartirilishi mumkin boʻlgan faoliyatlar
•
toʻxtatilishi mumkin boʻlgan faoliyatlar
Ta’sirlar tahlili ta’sir turli vaqt oraligʻida, masalan,
birinchi soatda, 24 soatda, 48 soatda, bir ha ada
qanday oʻzgarishini ham oʻz ichiga oladi
Har bir yuzaga kelishi mumkin boʻlgan falokat/
xatarning tashkilot uchun umumiy xavfi ni miqdor
jihatdan hisoblash mumkin Bunda imkoniyat ta’sirga
koʻpaytiriladi
avf
=
imkoniyat
×
ta’sir
Bu himoya uchun qaysi xav ar eng muhim ekanini
koʻrsatadi va tiklanish rejalarining mustahkam boʻlishini
ta’minlaydi Bu har bir xavf, har bir biznes faoliyati yoki
ularning kombinatsiyasi uchun amalga oshiriladi
atarlarni tahlil qilish uchun namunalarni
internetdan qidirib toping va tashkilotlarga taʼsir
qilishi mumkin boʻlgan har xil xatarlarni oʻrganing
ICT_STB_G10-11_c14_p243-259_NT_R8_2023.indd 252
31.10.2023 9:59:05
|
| |
