1.12-chizma.
qilinsa, u 1.12-chizm a,
c
dagidek k o ‘rinishga o ‘tadi.
Yangi
buyumlar ixtiro qilinayotganda yoki amaldagilami takomillashtirish
jarayonida javob ikki va undan ortiq, ya’ni ko‘p tu r li b o ‘lsa,
unda masala ijodiy hisoblanadi. Konstruktor loyihalash jarayonida
shunday ko‘p turli yechimga duchor kelib qolsa, o'zining eng
oliy darajasi —
ijodiy faoliyatini ishga solib, texnik, texnologik
ham da iqtisodiy masalalar shartlarini hisobga olgan holda eng
optimal variantni tanlaydi. Shunda turli graflk tasvirlar orqali o ‘z
maqsadiga erishadi.
Detalga foydali o ‘zgartirish kiritish lozim bo ‘lsa,
u vaqtda,
detalga kiritilishi kerak bo ‘lgan o ‘zgartirish sharti yozma ravishda
berliadi va u orqali detaining yangi chizmasi chiziladi.
12
2. DETALLAR HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA
Detal
deganda bir xil nomli va bir xil materialdan yig‘masdan
tayyorlngan bir m arkali buyum tu sh u n ilad i.
M asalan, gaz
kranining tiqini buralganda, holatiga qarab gazni o ‘tkazadi yoki
to'xtatib qo'yadi. Kranning korpusi ham gaz quvuriga ulanib, tiqinga
o‘z ishini bajarishga ko‘maklashadi. 0 ‘z navbatida tiqinni ham
korpusda mustahkam joylashib turishi
uchun maxsus shayba va
gayka xizmat qiladi. Shunday qilib, har qanday buyum o ‘z vazifasini
undagi detallari yordamida amalga oshirar ekan. Buyumdagi har
bir detal bajaradigan vazifasiga qarab shakllanadi.
Gayka
asosan m untazam
olti qirrali qilib ishlanadi, chunki
uni boshqa detalga rezbasi orqali kalit yordamida burab kiritiladi.
Gaykalar ishlatiladigan joyiga qarab olti qirrali, tojli, quloqli
(barashkali), kvadrat, dumaloq va boshqa ko‘rinishlarda b o ‘ladi.
Gaykalar
bir tom onlam a, ikki tom onlam a faskali yoki faskasiz
ishlab chiqariladi. Ular olti yoqli prizmadan standart talabidagi
qalinlikda qirqib olinadi va gayka tayyorlanadi.
mahkamlovchi detal hisoblanadi. Odatda, boltlarolti qirrali
yoki kvadrat kallakli qiilib ichlab chiqariladi.
Silindrik steijenning
uchki qismiga gaykani burab kiritish uchun rezba o ‘yiladi. Maxsus
poydevor uchun mo'ljallangan ankerli, tashlama kabi boltlar ham
tayyorlanadi. Bolt yordamida ikkita (undan ham ko'proq bo‘lishi
mumkin) detal bir-biriga mustahkam qilib birlashtiriladi va bunday
ko'rinish
