• Kaym.m = Aym x 90 / Ixarajat
  • = (Aym.1,5+Aym.2+ Aym.3+Aym.4+Aym.5,5) / 4
  • Industrial iqtisodiyot




    Download 1,61 Mb.
    bet101/122
    Sana04.06.2024
    Hajmi1,61 Mb.
    #259972
    1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   122
    Bog'liq
    китоб Iqtisodiyotda tub burilish kechayotgan bir vaqtda iqtisodiyotni

    Ko’rsatkichlarning nomi

    Nimani ifodalashi (mazmuni)

    Aniqlanish formulasi

    Aym. ning umumiy
    mablag’lardagi hissasi

    Aym.ning umumiy mablag’larda necha foiz tashkil qilishini ko’rsatadi

    Aym/B

    Aym. tarkibida pul
    mablag’lari (Pm) hissasi

    Aym. tarkibida qancha foiz pul mablag’lari mavjudligini ifodalaydi

    Pm/ Aym

    Aym. tarkibida Tovar-
    moddiy zaxiralari (Zx)
    hissasi

    Aym. tarkibida qancha foiz ishlab chiqarish zaxiralari borligini ko’rsatadi

    Zx/Aym

    Aym. tarkibida debitorlar (Deb) hissasi

    Aym. tarkibida debitorlarning necha foiz tashkil qilishini ko’rsatadi

    Deb/Aym

    Muddati o‘tib ketgan
    debitorlarning (Dmud)
    umumiy Deb.dagi hissasi

    Muddati o‘tib ketgan debitorlarning
    umumiy debitorlardagi necha foiz tashkil qilishini ifodalaydi

    Dmud/D

    Aym. tarkibida o‘z
    mablag’lari hissasi

    Barcha Aym.ning qancha qismi o‘z
    mablag’lari hisobidan qoplanishini
    ko’rsatadi

    (O‘m+Ump- As)/Aym

    Aylanma mablag‘lar haqidagi ma’lumotlar buxgalteriya balansida hamda «Debitorlik va kreditorlik qarzlari to‘g‘risida ma’lumotnoma» degan 2-a shaklda ko‘rsatiladi. Buxgalteriya balansida ular «Aylanma aktivlar» degan aktivning 2-
    bo‘limidan qayd etiladi. Ushbu bo‘limning yakuni korxonaning muayyan sanada aylanma mablag ‘larda turgan mablag‘lari summasini ko‘rsatadi.
    Ushbu jadval ma’lumotlari korxonaning aylanma mablag‘larini ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi, tasnifi, aniqlanish yo‘llari, nimani ifodalashi va har birining axborot manbaini ko‘rsatib turibdi. Bu esa mazkur ko‘rsatkichlar tizimini tahlil qilish uchun nazariy va uslubiy asos bo‘ladi.
    Aylanma mablag‘larning muayyan sanadagi summasi buxgalteriya balansi ma’lumotlari asosida hisoblab chiqariladi hamda balansning aktiv qismidagi 2- bo‘limning yakunida ko‘rsatiladi.
    Aylanma mablag‘larning kunlarda ifodalangan miqdorini hisoblash, buxgalteriya hisoboti ma’lumotlari asosida amalga oshiriladi. Bu ko‘rsatkich korxonaning ishlab chiqarish dasturini bajarish chog‘ida aylanma mablag‘lar necha kunga yetishini ko‘rsatadi.
    Biroq, ushbu aylanma mablag‘lardan hisobot davrida emas, balki keyingi davrda foydalaniladi. Shu sababli, aylanma mablag‘larning asl summasini keyingi chorakda mahsulot ishlab chiqarishga qilinadigan bir kunlik xarajatlarga taqsimlash kerak bo‘ladi. Bu ko ‘rsatkichni hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:
    Kaym.m = Aym x 90 / Ixarajat
    bunda:
    Kay.m. - kunlarda ifodalangan aylanma mablag’lar;
    Aym - aylanma mablag ‘lar summasi;
    Ixarajat - keyingi chorakdagi ishlab chiqarish xarajatlarining umumiy miqdori.
    Ushbu ko‘rsatkich kunlarda va summada ifodalangan amaldagi aylanma mablag‘lar me’yorlari bilan taqqoslash uchun kerak.
    Aylanma mablag‘larning o‘rtacha yillik summasi o‘rtacha xronologik formula bo‘yicha hisoblab chiqariladi:
    Ay.mo‘ = (Aym.1,5+Aym.2+ Aym.3+Aym.4+Aym.5,5) / 4 bunda:
    Ay.mu. - aylanma mablag‘larning o‘rta yillik summasi;
    Aym.1, ..., Aym.5 - choraklar boshi va oxiridagi aylanma mablag‘lar summasi.
    Bu ko‘rsatkich biznes-rejalar tuzish va aylanma mablag‘larning samaradorligini aniqlash uchun ham keng qo‘llaniladi.
    Aylanma mablag‘larning holatini bildiruvchi ko‘rsatkichlarga quyidagilar kiradi: aylanma mablag‘lar summasi, uning o‘rtacha qiymati, umumiy mablag ‘lardagi hissasi, aylanma mablag ‘larning tarkibiy tuzilishi, aylanma mablag ‘larda o‘z mablag‘lari summasi; aylanma mablag ‘lar dinamikasi va h.k.
    Korxonada aylanma mablag ‘lar holatining qanday ekanligini bilish uchun, hozirgi erkin iqtisodiyot sharoitida, uning dinamikasini ko‘rib chiqish maqsadga muvofiq. Ammo aylanma mablag‘lar dinamikasini o‘rganganda albatta barcha aktivlar dinamikasi bilan solishtirish va barcha aktivlarda ularning ulushi qanday 189
    o ‘zgarayotganligini ham kuzatish bu boradagi xulosaga ancha oydinlik kiritadi.
    11.3-jadval

    Download 1,61 Mb.
    1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   122




    Download 1,61 Mb.