60
7. MEXNAT MUXOFAZASI
Mehnat muhofazasi bu insonlarni ishlash vaqtida sog’lig’i, ishlash qobilyatini,
havfsizligini ta’minlovchi texnik,
sanitar gigienik, uyushgan qonunlashtrilgan
tadbirdir.
O’zbekistonda mehnatnt muhofaza qilish borasida bir qancha qonuniyatlar
qabul qilingan. Bu qonunlar faqat ishlab chiqarishda mehnat muhofazasi texnika
havfsizligi qoidalarini
nazorat qilib qolmay, balki mehnat muhofazasi qonunlari
buzilmasligi uchun javobgardir.
Kimyo sanoati ishlab chiqarish korxonalarida “Mehnatni muhofaza qilish”
borasidagi tadbirlar qabul qilingan bo’lib, ular mehnat sharoitlarini yaxshilash va
havfsiz mehnat sharoitlarini yaratish borasidagi uslubiy qo’llanmalar, instruksiya
ko’rsatmalar, tavsiyalar kabi umumiy qoidalarni o’z ichiga oladi.
Mehnatni muhofaza qilish qoidalari O’zbekiston Respublikasi 2009 y 47-son 59
moddasida, O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi 2009 y 16 noyabrda 2042
soni bilan, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2000 y 267-
sonli
qarori, O’zbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlar to’plami, 2000 y 7-son 39
modda bilan tasdiqlangan.
Korxonalarda xodimlar havfli va zararli ishlab chiqarish omillari ularning
tavsifi, yuzaga kelish ma’nbalari, ishchilarga ta’sir qilish xususiyatlari va salomatlik
uchun havfli darajasi va kelgusidagi oqibatlari to’g’risida ma’lumotga ega. Ish
joylaridagi ishlab chiqarish muhiti va mehnat jarayoning havfli hamda zararli
omillari to’g’risida ma’lumotlar, ishlab chiqarish muhitining fizik,
kimyoviy,
radiologik, mikrobiologik va mikroiqlim o’lchovi natijalari, shuningdek og’irligi ish
joylarini mehnat sharoitlari bo’yicha attestatsiya qilinishi bilan tasdiqlanadi.
Korxona o’ta havfli sharoitda bajariladigan kasblar va ishlar ro’yxatiga ega.
Ro’yxatda, aniq texnologik jarayon, ishlab chiqarish uskunasi, ishlatiladigan xom
ashyo va ishlarni amalga oshirish xususiyatlari bilan bog’liq havflar hisobga olingan.
Barcha xodimlar o’ta havfli ishlarni bajarishdan oldin, mexnat muxofazasi
bo’yicha yo’riqnoma bilan tanishib, ishlarni havfsiz bajarish usullarini o’zlashtirib
olganlar.
Ishlab chiqarishda ajralib chiqayotgan uglerod oksidlari – rangsiz, xidsiz
zaxarli gaz. Ishlab chiqarish binolarida SO ning miqdori 11mg, xavoda 0,03 mg ni
tashkil etadi. U avtomobildan chiqayotgan tutun
gazlarda xayot uchun havfli
miqdorda bo’ladi. Shu sababli korxonada ish vaqtida xonalar yaxshi shamollatiladi.
Kimyo sanoati korxonalari shamol yo’nalishi bo’yicha SNIP 2.01.01.83 ga
asosan joylashtirilishi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bunda zaharli gaz va
changlarni chiqishi xisobga olinib korxona axoli punktiga teskari qilib
joylashtirilgan. Bu esa zaxarli gaz va changlarni axoli punkitiga etib kelmasligini
ta’minlaydi.
Korxonada SANPIN-0120-01, SANPIN 122-01
ga asosan shovqin,
tebranishdan ximoya choralari ko’rilgan. Shovqin, tebranishdan ximoyalash
maqsadida, desorbsiya bo’linmasini ishlab chiqarish maydonidan tashqariga
joylashtirilgan. Bo’linmaning eshik, derazalari maxsus tovush o’tkazmaydigan
materiallardan tayyorlangan.
Korxona bo’limlarini yoritish asosan tabiiy va sun’iy ravishda amalga
oshiriladi. Kunduz kuni asosan tabiiy yorug’likdan foydalaniladi. Tabiiy yoritilish
SNIP 2-01-05.98 ga asosan qabul qilingan.
Kechki smenalarda esa, sun’iy
yoritishdan foydalaniladi, yoritilish uchun lyumenissent lampalardan foydalaniladi.
Korxonalar
bo’linmalari havosi mo’tadillashtirilib turiladi. Shamollatish
qurilmalaridan foydalaniladi. Isitish SanPiN -0058-96 ga asosan amalga oshiriladi.
Shamollatish, qurilmalaridan to’g’ri foydalanish, uni to’liq ishlaydigan holatda
bo’lishi
uchun javobgarlik, mexanik zimmasiga, bo’linmalarda esa bo’inma
boshlig’i va mexanik zimmasiga yuklatilgan.
Elektr uskunalarining nosozligi yoki ularning ishlatish qoida talablariga amal
qilmaslik ishchi-xizmatchilarning shkastlanishiga olib keladi. Insonlarni elektr toki
ta’sirida shkastlanishidan himoya qilish uchun ishlab chiqarish sharoitlarida havfsiz
tok usti qoplangan simlar, yerga ulangan va neytrallovchi ximoya tizimlarilan
foydalanilgan. Shuningdek, elektr uskunalarni tanlash, o’rnatishda mavjud bo’lgan
qonun-qoidalar normalariga amal qilingan.
