Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish

Ma'ruza № 4 
Windows turkumidagi amaliyot tizimlari 
Reja: 
1.
Dasturiy va foydalanuvchi interfeys
2.
Operasion tizimlarning tasniflanishi 
3.
DOS oilasidagi operasion tizimlar 
4.
OS/2 oilasidagi operasion tizimlar 
5.
Windows oilasidagi operasion tizimlar 
6.
Operasion tizimlar rivojlanishining an'analari 
Insoniyat 
turmush 
tarzining 
rivojlanishi 
yangi-yangi 
kashfiyotlarning 
yaratilishiga sabab bo’lmoqda. Inson yangilik yaratish jarayonid har xil to’siqlarga 
duch keladi va shu tusiqlardan yengib o’tish mobaynida yana yangi ixtirolar vujudga 
kelaveradi. Lekin, xayot tajribalaridan ma'lumki, ko’pincha yangi kashfiyot ma'lum bir 
muammoni hal qilish jarayonida vujudga keladi. Biz suzsiz kompyuterning XX asr 
ning buyuk kashfiyotlaridan biri desak yanglishmaymiz. Davr talabiga ko’ra bugunga 
kelib kompyuter texnologiyasi juda rivojlanib ketdi. Ma'lumotlarni boshqarish, 
ayniqsa, hozirgi kunda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ma'lumotlarni boshqarish 
tizimlariga bo’lgan talab kun sayin ortib bormoqda. Katta xajmdagi ma'lumotlar bazasi 
va axborotlar ustida ishlashga to’g’ri kelyapti. Jamiyat taraqqiyotida yuz berayotgan 
jadal o’zgarishlar uning bir qismi bo’lgan informatika sohasiga ham uz ta'sirini 
ko’rsatmoqda. Bu ta'sir shunchalik kuchliki, axborot texnologiyalarida bo’layotgan 
o’zgarishlar yillar ichida emas, balki oylar ichida o’zgarib va boyib bormoqda. 
Axborot texnologiyalarida juda katta yutuq va o’zgarishlar amalga oshdi. Yangi 
axborot texnologiyalarining yoki kompyuter texnologiyalarining paydo bo’lishi bu 
sohadagi xizmat qilish uslubini tubdan o’zgartirdi. Tasavvur qilib ko’ring, yaqin-
yaqinlargacha biror masalani kompyuterda yechish uchun algoritmlarni, dasturlash 
tillaridan birini, dasturni kompyuter xotirasiga kiritishni, uning xatolariyu natijani 
tahlil qilishni talab qilar edi. Bu ishni faqat mutaxassislargina amalga oshirar edilar. 
Ammo bu soxada mutaxassis bo’lmagan foydalanuvchilar sonining kundan-kunga 
ko’payishi jamiyat oldida ma'lum qiyinchiliklarni tug’dirdi.
Windowsni yoki bu asosida qurilgan informasion texnologiyani yana ham 
tushunib olish uchun quyidagiga e'tiboringizni qaratmoqchimisiz. Supermarketda 
barcha ta'minot masalasini uning direktori hal qilsa, servisda ham xuddi shu hol ruy 
beradi. Yangi axborot texnologiyasining direktori Windowsdir. Agar sizga matn 
muharriri kerak bo’lsa, Windows sizni u bilan ta'minlaydi, siz hisob - kitob 
qilmoqchimisiz, marhamat, Windows sizga elektron jadvalni taklif etadi. Ayniqsa, bu 
tizimda, Inernet, elektron pochta (E-mail) kabi imkoniyatlarining mavjudligi, 
WIndowsning roli beqiyosligidan dalolat beradi. Bu sistemaning tarkibida xizmat 
qilishning yuzlab turlari mavjudki, ularni o’rganish va foydalanish jamiyatning har bir 
a'zsoi, ayniqsa, talabalar uchun juda muhimdir.
Operasion tizim (OT)-bu EHM zahiralarini boshqarish amaliy dasturlarni 
chaqirish va ularning tashqi qurilmalar, boshqa qurilmalar bilan o’zaro aloqasini 
amalga oshiruvchi, shuningdek, foydalanuvchining kompyuter bilan muloqotii 
ta'minlovchi dasturiy vositalar yig’indisidir.

EHMning istalgan komponentlar va ularga beriladigan imkoniyatlar: markaziy 
prosessor, tezkor yoki tashki xotira, tashki qurilmalar, dasturlar va boshqalar qurilma 
bo’lib xizmat qiladi. OT foydalanuvchiga hisoblash tizimi bilan qulay muloqot qilish 
usulini (interfeys) taqdim etadi.
Interfeys bunda dasturiy va foydalaniladigan bo’lishi mumkin. Dasturiy 
interfeys - hisoblash tizimi doirasida qurilma va dasturlar o’zaro ta'sirni ta'minlovchi 
vositalar yigindisidir. 
Foydalanuvchi interfeys - foydalanuvchining dasturiy yoki EHM bilan o’zaro 
ta'sirdagi dasturiy va apparat vositalaridir. O’z navbatida foydalanuvchining interfeys 
buyruqli yoki ob'ektli - yunaltirilgan bo’lishi mumkin.
Buyruqli interfeys kompyuter zahiralarini boshqarish bo’yicha harakatlarni
bajarishda foydalanuvchi tomonidan buyruqlarni klaviaturadan kirishni ko’zda tutadi. 
Ob'ektli-yunaltirilgan interfeys-fayllar katologlar (papkalar), diskovodlar, dasturlar, 
hujjatlar va boshqalarni taqdim etuvchi ob'ektlar ustidan operasiyalarni amalga oshirish
vositalarida hisoblash tizimlari zahiralarni boshqarishdir. Ko’pgina operasion tizimlar 
xatolarni tuzatish va yangi imkoniyatlarni kiritish yyonalishida modifikasiyalashadi va 
takomillashadi.
Vorislikni saqlash maqsadlarida operasion tizimning yangi modifikasiyasi qayta 
nomlanmaydi, balki versiyalar (taxmin) nomini oladi.OT versiyalar 6.00, 2.1, 3, 5 va 
hokazolar ko’rinishida "o’nli kasr"ni anglatadi. Bunda raqamning nuqtagacha oshib 
borishi esa -uncha ahamiyatsiz o’zgarishlarni, nuqtadan keyin turuvchi raqamni oshib 
borishi esa-uncha ahamiyatsiz o’zgarishlarni aks ettiradi. Versiyani tartib raqami 
qancha ortiq bo’lsa, sistema shuncha ko’p imkoniyatlarga ega bo’ladi. 

Download 1,78 Mb.