|
Tadqiqotning metodologiyasi va obyektiBog'liq informatsion texnologiyalar sohasidagi leksik birliklarning xususiyatlariTadqiqotning metodologiyasi va obyekti.
Kompyuter tizimiga oid leksikada ifoda li
vositalar katta qismini egallasa xam nutqda ularning nisbatan kamroq qismidan foydalaniladi. Shu
o`rinda 1600dan ortiq leksik birlikni o`zida qamrab olgan on line tizimida faoliyat ko`rsatuvchi
kompyuter slengi lug`atini misol tariqasida keltirish mumkin. Tabiiyki hatto katta ish tajribasiga
ega bo`lgan kompyuter sohasi mutaxasisi ham bu qadar katta qamrovdagi jargonizmlar ni
bilmasligi mumkin.
Bu kabi dinamik rivojlanayotgan sohada yangi leksikaning paydo bo`lishi mantiqan to`g`ri,
biroq kompyuter sohasidagi jargonlarning aksariyat qismi yangi yasalgan so`zlar emas, til tizimida
mavjud bo`lgan birliklar tashkil etadi, ular o`zining avvalgi shaklida yoki biroz transformatsi ya ga
uchragan shaklida qo`llaniladi. Affiksatsiya, so`z yasalishi va abbriviatsiya jarayonlarini tahlil
qilgan holda shuni ta`kidlash lozimki kompyuter sohasiga oid jargonizmlarni yasashning keng
tarqalgan yo`li bu so`z ma`nosining metaforik nuqtai nazardan o`zgarishi va so`z o`yinidir.
Bu kabi moyillik xam ingliz xam o`zbek tillarida uchraydiga holat. Zamonaviy o`zbek
tiliga
kompyuter
sohasidagi
jargonlar
inglizzabon
terminologiyaning
transkripsiya
va
trasliteratsiya uslublari orqali kirib keladi. Kompyuter jargonidan tashqari semantik jihatdan
yangilangan so`zlar ham tilga kirib kelmoqda.
Bu jarayonni biz ikkilamchi nominatsiya deb ataymiz va u o`z navbatida funksiyala r ini
keltirib chiqaradi. Misol tariqasida quyidagi iboralarni keltirish mumkin: baton – klaviatura, venik
– vinchester, burga – pragrammadagi xatoliklar, ko`z – monitor, bochkacha – portativ kompyuter
(notebook). Aksariyat hollarda yangi so`zlar so`z tovush shaklining o`zgartirilishi orqali yasaladi
va og`zaki nutq ya`ni quyi darajadagi so`zlashuv leksikasi kabi qabul qilinadi.
|
| |
