Menstrual-Hayz, hayz sikli, oy koʻrish, menstruatsiya — balogʻatga yetgan qiz bolada va bola tugʻish yoshidagi ayollarda har 26—29 kunda, baʼ-zan 21—24 kunda (qisqa sikl) sodir boʻladigan biologik jarayon; H. siklida asosan tuxumdon va bachadonda oʻzgarish roʻy berib, bachadondan maʼlum miqdorda qon ketadi. H. koʻrish markaziy nerv sistemasi (bosh miya poʻstlogʻi, gipotalamus, gipofiz) tomonidan boshqarila
Prólaktin- (lotincha: prolactinum, inglizcha: Prolactin (PRL), Luteotropic hormone (LTH))[1] — gipofiz bezining asosiy omillaridan biri boʻlib, gormonlarning koʻpayishi hamda nerv tomirlarining regeneratsiyalashda katta rol oʻynaydi. Uning boshqacha nomi «stress garmon» deb ham ataladi. Uning ayollarda koʻpayishi jismoniy va ruhiy zoʻriqishlarga olib keladi. Gormonning vazifasi toʻla oʻrganilmagan, lekin koʻp jihatlari aniqlangan. Gormon qizlarda balogʻat davrida sut bezlarining oʻsishini ta’minlasa, homiladorlikda, emizikli davrda laktatsiya jarayonini boshqaradi. Gormon Bu gormon erkaklar uchun ham muhim hisoblanadi va spermatogenezni va prostata sekretining ishlab chiqarilishini ragʻbatlantiradi.
Pigment hujayralar, xromotoforlar — neyroektodermadan hosil boʻladigan, erkin joylashgan yoki epiteliy tarkibiga kiruvchi hujayralar; koʻpchilik umurtqasizlar va barcha umurtqali hayvonlarda teri va uning hosilalari (pat, yung), koʻzning rangini belgilovchi pigmentlarni sintez qiladi. Pigment hujayralar organizmni ultrabinafsha nurlardan himoya qilish, termoregulyasiya funksiyasini bajaradi. Pigment hujayralar hayvonlar jinsni tanib olishi va ular rangining xilma-xil boʻlishida katta ahamiyatga ega. Oʻsimlik gullarining xilma-xilligi ham Pigment hujayralar bilan bogʻliq. Pigmentlar hujayra sitoplazmasida maxsus pigment donachalarida sintezlanadi. Pigment hujayralarningfunk-siyasi nerv va endokrin sistema orkali boshqariladi. Ularning funksiyasi mavsumiylik va endogen bioritmiklikka ham bogʻliq. Pigmentatsiya tirik organizmlarning tashqi muhitga moslashishida katta ahamiyatga ega. Odam te-risidagi tugʻma xollar melanoblastlarning notoʻgʻri taqsimlanishi natija-sida hosil boʻladi. Ayrim omillar taʼsirida tugʻma xollar baʼzan xavfli oʻsmalar, yaʼni melanomalarga aylanishi mumkin.
Oksitotsin (Oxytocinum), pitotsin — neyrogipofizial gormon; gipofiz orqa boʻlagi gormonlarnsan biri; 9 ta aminokislota qoldigʻidan tuzilgan siklik peptid. O. tuzilishi va taʼsiriga koʻra, boshqa neyrogipofiz gormoni — vazopressinga yaqin turadi. Bir kator tabiiy analoglari mavjud, sintetik yul bilan ham olinadi. Bachadon (ayniqsa, homilali bachadon) va sut bezining silliq muskullarini qisqartiradi. Dard tutishi susayganda, bachadondan atonik qon ketganda buyuriladi. Ampulalarda 1 ml dan chiqariladi.
|
