Innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat universiteti




Download 4,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet56/126
Sana29.06.2024
Hajmi4,88 Mb.
#266182
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   126
Bog'liq
13247 1 1A9EEE48773520B6BF4B658DD1DE193166AF19D1 (1)

Yer ostidan sug‘orish – 
ayniqsa, Buxoro viloyatining juda issiq 
va garmselli, shamol tezligi yuqori bo‘lgan hududlaridagi mavjud
 
uzumzorlarni sug‘orishning eng samarali usullaridan biri hisoblanadi. 
Sug‘orishning bu usulini O‘zbekiston (R.R.Shreder nomidagi 
Bog‘dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-ishlab chiqarish 
korporatsiyasi), Ukraina, Moldova ilmiy muassasalari tomonidan 
ishlab chiqilib, amaliyotga joriy etilgan. Buning uchun tokzor barpo 
qilishdan oldin tok kator oralarining o‘rtasiga 50 sm. chuqurlikdagi ariq 
qazilib, unga diametri 60-90 sm.li asbestli yoki polietilen quvurlar 
yotqiziladi (quvurlarning bir necha joylaridan tokzorlarni ekish 
sxemasini, ya’ni tok bilan tokning orasi va qator bilan qatorning orasini 
e’tiborga olib, tok ekilgan joyga yaqin qilib suv chiqishi uchun teshish 
lozim bo‘ladi). Suv maxsus suv yig‘gich yoki tokzorga ko‘ndalang 
qilib qurilgan temir-beton kanallari orqali bosim bilan beriladi. Quvur 
teshiklaridan chiqqan suv tokning ildiz tizimi joylashgan qatlamini 
nam bilan ta’minlaydi. Sug‘orishning bu usulida mineral va 
mikroo‘g‘itlarning o‘simlikka ta’siri yuqori bo‘lib, azotli o‘g‘itlar 
yuvilib ketmaydi, tuproqqa ishlov berish, sug‘orish egatlarini olishga 
hojat qolmaydi, tuprok ustki qatlamida nam bo‘lmasligi sababli begona 
o‘tlar o‘smaydi, suv bug‘lanib ketmaydi, tokning rivojlanishi va 
mahsuldorligi yuqori bo‘ladi, yetishtirilgan hosilning tannarxi past 


110 
bo‘ladi. 
O‘zbekiston sharoitida R.N.Nasimovning o‘tkazgan tadqiqot 
natijalariga binoan, tuproq ostidan sug‘orishda Qora kishmish uzum 
navi- ning hosildorligi gektariga 41 s. qo‘shimcha hosil olinib, 
sarflangan xarajatlar egatlab sug‘orishga nisbatan 16% kamaygan va 
yuqori iqtisodiy samaradorlikka erishilgan. Yer ostidan sug‘orishda suv 
egatlab sug‘orishga nisbatan 25-35% gacha tejalib, sug‘orish soni 
deyarli ikki marta kamayishi tadqiqotlarda aniqlangan. 
Ta’kidlash joizki, mexanik tarkibi yengil qumli - qumoq bo‘lgan
maydonlarni yer ostidan sug‘orish yaxshi natija bermaganligi 
tadqiqotlarda kuzatilgan, chunki bunday tuproklarda kapillyar namlikni 
ushlab turish kobiliyati juda past bo‘lganligi bois, qilingan xarajat bilan 
olingan daromad bir-biriga to‘g‘ri kelmaydi. 
Yer osti orqali sug‘orish tizimlarida qo‘llaniladigan asbest 
quvurlar o‘rniga oxirgi yillarda polietilen quvurlari ko‘proq 
qo‘llanilmoqda. Ular 

Download 4,88 Mb.
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   126




Download 4,88 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat universiteti

Download 4,88 Mb.
Pdf ko'rish