• - 3-MAVZU AXBOROT XAVFSIZLIGINING ASOSIYTUSHUNCHALARI VA UNING TASNIFI
  • Innovatsiyalar




    Download 7,26 Mb.
    bet11/96
    Sana27.01.2024
    Hajmi7,26 Mb.
    #146974
    1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   96
    Bog'liq
    2 Axborot xavfsizligi Anvardinov Jasurbek

    O‘quv mashg`ulotining texnologik xaritasi



    Ta’lim shakli Ish bosqichlari
    va vaqti

    Faoliyat mazmuni

    O‘qituvchining

    O‘quvchining

    O‘quv mashg‘ul otiga kirish
    (5
    daqiqa)

    Tashkiliy qism:
    O‘quvchilarni mashg‘ulotga tayyorgarligi vadavomatini tekshirish

    Mashg‘ulotga tayyorlanadi




    Tayanch bilimlarni faollashtirish

    Savollarga




    3.Yangi fan bo’yicha o‘quvchilarning

    javob beradilar

    2.Asosiy bosqich
    (65 daqiqa)

    tushunchalarinianiqlashuchun o‘quvchilarga savollar beriladi, ularni baholaydi (1- ilova)
    Maqsad va vazifalarni belgilanishi

    1. Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitishnatijalari bilan tanishtiriladi;

    2. Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilantanishtiriladi;

    3. O‘quv ishlarida o‘quvchilarni baholash mezoni vako‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (2- ilova);

    Ta’lim oluvchining bilimlarini faollashtirish

    1. Tezkor so‘rov, savol-javob, aqliy hujum texnikalariorqali bilimlarni faollashtiradi;

    Yozib oladilar
    Guruhlarga bo‘linadilar.
    Javob beradilar


    Diqqat qiladilar Guruhlarda ishlaydilar




    Yangi o‘quv metodlari bayoni:
    6. Nazariy mashg‘ulotlarning rejasi va tuzilishigamuofiq, o‘qitish jarayonini tashkil etish bo’yichaxarakatlar tartibini bayon etadi.
    7. Mavzu bo’yicha PowerPoint tartibida namoish vasharxlar bilan mavzu bo’yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi

    Fikr almashadilar

    3.Yakuniy bosqich (10
    daqiqa)

    Mashg‘ulot yakuni:
    5. O‘tilgan mavzu umumlashtiriladi, faol ishtirok etgano‘quvchilarni javoblarini izohlab baholaydi va rag‘batlantiradi;
    Uyga vazifa berilishi:
    6. Kelgusi mashg‘ulotga vazifa va uni bajarish

    O‘z- O‘zini O‘zaro baholashni O‘tkazadilar.
    Topshiriqni yozadilar




    yuzasidan







    yo‘riqnoma beriladi




    1. ilova

    O‘tilgan mavzularni takrorlash:
    O‘tgan dars yuzasidan tezkor savol-javob metodidan foydalanib savol-javobo‘tkaziladi.
    1 Sarguzasht qidiruvchilar deb kimlarga aytiladi?2G‘oyaviy xakerlar deb kimlarga aytiladi?
    3 Xakerlar-’rofessionallarlar deb kimlarga aytiladi?4Ishonchsiz xodimlar deb kimlarga aytiladi?
    5 Tizimdan ruxsatsiz foydalanish nima?

    1. ilova

    Baholash mezoni Joriybaholash mezonlari
    A’lo bahoga:

    • bajargan ishining nazariy va amaliy ahamiyatini, maqsadi va vazifasiniatroflicha tushungan bO‘lsa;

    • vazifani mustaqil ijodiy yondashib bajara olsa;

    • chizgan xaritalarining mazmunini tushunsa, to’g’ri bayon qilib bersa;

    • voqea-hodisalar tafsilotlarini, chegaralarini buzmay to’g’ri tasvirlasa;

    • ishni belgilangan muddatda va puxta tayyorlab topshirsa.

    Yaxshi bahoga:

    • bajargan ishining nazariy va amaliy ahamiyatini. maqsadi va vazifasinitushungan bulsa;

    • vazifani mustaqil bajara olsa;

    • chizgan xaritalarining mazmunshsh tushunsa, to’g’ri bayon qilibbersa;

    • voqea-hodisalar tafsilotlarini, chegaralarini buzmay to’g’ri tasvirlasa;

    • ishni belgilangan muddatda topshirsa.

    O‘rta bahoga:

    • bajargan ishining nazariy va amaliy ahamiyatini, maqsadiva vazifasi haqida umumiy tasavvurga ega bo‘lsa;

    • vazifani mustaqil bajara olmay, ayrim yordamga muhtoj bo‘lsa;

    • xaritalarni mazmunan to’g’ri chizgan va tushungan, ammo bayonida qiynalsa;

    • voqea-hodisalar tafsilotlarini, chegaralarini buzib tasvirlasa;

    • ishda ayrim kamchiliklar bo‘lsa va belgilangan muddatda topshirilmasa.

    Qoniqarsiz bahoga:

    • ishni bajarmagan yoki nazariy va amaliy ahamiyatini tushunmaganbO‘lsa;

    • vazifani mustaqil bajara olmasa;

    • hisobotni chala va o‘z vaqtida topshirmasa

    Baholash mezoni Guruhda ishlashni baholash jadvali



    Guruh

    Javobning aniqligi va toliqligi
    (2-5ball)

    Taqdim etilgan axborot yaqqolligi (2-5ball)

    Guruhning har bir a’zosi faolligi (2-
    5 ball)

    Umumi yball miqdori
    (2+3+4)

    Bah o (5/4
    )

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    1
















    2
















    Har bir guruh mezonlar bo’yicha ballarni jamlab, boshqa guruhlarchiqishinibaholaydi. Guruh olgan baho guruhning har bir a’zosi bahosini belgilab boradi:
    5 ball - «a’lo»; 4– «yaxshi»; 3 – «qoniqarli»; 2 ball –
    «qoniqarsiz».
    Dars yakuni O‘qituvchi O‘tgan yangi mavzu bo’yicha tushunmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi O‘quvchilar javobini muhokama qilib, O‘quvchilar bilimini baholaydi va darsni yakunlaydi.

    Darsga faol ishtirok etgan O‘quvchilarni O‘qituvchi baholaydi





    O‘quvchilar faoliyatini baholash mezonlari

    86-100 %

    5 baho “a`lo”

    71 - 85%

    4 baho “yaxshi”

    55 – 70%

    3 baho «qoniqarli»

    Yangi mavzu bayoni
    - 3-MAVZU AXBOROT XAVFSIZLIGINING ASOSIYTUSHUNCHALARI VA UNING TASNIFI
    Reja:

    1. Axborotni himoya qilish

    2. Axborotlarni himoyalashning vazifalari

    3. Axborot xavfsizligini turkumlash Axborotni himoya qilish;

    Axborotning jismoniy butunligini ta’minlash, shu bilan birga axborot
    elеmеntlarining buzilishi, yoki yo‘q qilinishiga yo‘l qo‘ymaslik;
    Axborotning butunligini saqlab qolgan holda, uni elеmеntlarini qalbakilashtirishga (o‘zgartirishga) yo‘l qo‘ymaslik;
    Axborotni tеgishli huquqlarga ega bo‘lmagan shaxslar yoki jarayonlar orqali tarmoqdan ruxsat etilmagan holda olishga yo‘l quymaslik;
    Egasi tomonidan bеrilayotgan (sotilayotgan) axborot va rеsurslar faqat tomonlar o‘rtasida kеlishilgan shartnomalar asosida qo‘llanilishiga ishonish kabilar tushuniladi



    1. Axborotlarni himoyalashning vazifalari

    Foydalanuvchanlik - bu ma’lum vaqt oralig‘ida kerakli axborot xizmatini olish imkoniyatidir. Butunlik - axborotni aktualliligi bo‘lib, uni yo‘q qilinishidan va ruxsat etilmagan o‘zgartirishlardan himoyalanganliligidir. Maxfiylik - bu axborotni ruxsat etilmagan murojaatlardan himoyalash.

    1. Axborot xavfsizligini turkumlash

    Axborot xavfsizligi nuqtai nazaridan axborotni quyidagicha turkumlash mumkin:

    • maxfiylik — aniq bir axborotga fakat tegishli shaxslar doirasigina kirishi mumkinligi, ya’ni foydalanilishi qonuniy xujjatlarga muvofik cheklab qo‘yilib, xujjatlashtirilganligi kafolati. Bu bandning buzilishi o‘g‘irlik yoki axborotni oshkor qilish, deyiladi;

    • konfidentsiallik — inshonchliligi, tarqatilishi mumkin emasligi, maxfiyligi kafolati;

    • yaxlitlik — axborot boshlang‘ich ko‘rinishda ekanligi, ya’ni uni saqlash va uzatishda ruxsat etilmagan o‘zgarishlar qilinmaganligi kafolati; bu bandning buzilishi axborotni soxtalashtirish deyiladi;

    • autentifikatsiya — axborot zaxirasi egasi deb e’lon qilingan shaxs xaqiqatan xam axborotning egasi ekanligiga beriladigan kafolat; bu bandning buzilishi xabar muallifini soxtalashtirish deyiladi;

    • apellyatsiya qilishlik — yetarlicha murakkab kategoriya, lekin elektron biznesda keng qo‘llaniladi. Kerak bo‘lganda xabarning muallifi kimligini isbotlash mumkinligi kafolati. Yukoridagidek, axborot tizimiga nisbatan quyidagicha tasnifni keltirish mumkin:

    • ishonchlilik — tizim meyoriy va g‘ayri tabiiy hollarda rejalashtirilganidek o‘zini tutishlik kafolati;

    • aniqlilik — xamma buyruqlarni aniq va to‘liq bajarish kafolati;

    • tizimga kirishni nazorat qilish — turli shaxs guruxlari axborot manbalariga xar xil kirishga egaligi va bunday kirishga cheklashlar doim bajarilishlik kafolati;

    • nazorat qilinishi — istalgan paytda dastur majmuasining xoxlagan kismini tulik tekshirish mumkinligi kafolati;

    • identifikatsiyalashni nazorat qilish — Hozir tizimga ulangan mijoz aniq o‘zini kim deb atagan bulsa, aniq o‘sha ekanligining kafolati;

    • qasddan buzilishlarga to‘sqinlik — oldindan kelishilgan me’yorlar chegarasida qasddan xato kiritilgan ma’lumotlarga nisbatan tizimning oldindan kelishilgan xolda o‘zini tutishi

    Axborotni himoyalashning maqsadlari quyidagilardan iborat:

    • axborotning kelishuvsiz chikib ketishi, ugirlanishi, yo‘qotilishi, o‘zgartirilishi, soxtalashtirilishlarning oldini olish;

    • shaxs, jamiyat, davlat xavfsizliligiga bulgan xavf – xatarning oldini olish;

    • axborotni yo‘q qilish, o‘zgartirish, soxtalashtirish, nusxa kuchirish, tusiklash buyicha ruxsat etilmagan xarakatlarning oldini olish;

    • xujjatlashtirilgan axborotning mikdori sifatida xukukiy tartibini ta’minlovchi, axborot zaxirasi va axborot tizimiga xar kanday nokonuniy aralashuvlarning kurinishlarining oldini olish;

    • axborot tizimida mavjud bulgan shaxsiy ma’lumotlarning shaxsiy maxfiyligini va konfidentsialligini saklovchi fukarolarning konstitutsion xukuklarini himoyalash;

    • davlat sirini, konunchilikka mos xujjatlashtirilgan axborotning konfidentsialligini saklash;

    • axborot tizimlari, texnologiyalari va ularni ta’minlovchi vositalarni yaratish, ishlab chiqish va qo‘llashda sub’ektlarning xuquqlarini ta’minlash.

    Mustahkamlash uchun topshiriqlar
    1 Axborotni himoya qilish deganda nimani tushunasiz?
    2 Axborotlarni himoyalashning vazifalari nimalardan iborat?
    3 Maxfiylik nima?
    4Axborotni himoyalashning maqsadlari nimalardan iborat?
    Uyga vazifa
    1 Axborotning konfidentsialligi nima?
    2 Axborotning yaxlitliligi
    3 Axborotning ishonchlilik prinsipi

    Download 7,26 Mb.
    1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   96




    Download 7,26 Mb.