37
Annotation
In this research new pedogogical technologies can be used to explane the low
of "Electromagnetic induction" to students, in particular, the interactive method
“Bumerang”, in lecture, "Insert" in practical classes, "Galereya bo‘ylab aylanish" and
"Har kim har kimga o‘rgatadi" in laboratory classes. Students will be able to
understand the essence of the topic by using the interactive method "Insert" in
lectures.. In particular, the use of interactive methods "Galereya bo‘ylab aylanish",
"Har kim har kimga" and "Bumerang" in practical and laboratory classes allows
students to fully master the topic.
Kalit so‘zlar:
induksiya, elektromagnit induksiya qonuni, magnit maydon, lens
qoidasi, Magnit oqim.
Ключевые слова:
индукция, закон электромагнитной индукции,
магнитное поле, правило Ленца, магнитный поток.
Key words:
induction, law of electromagnetic induction, magnetic field, Lenz’s
rule, magnetic flow.
Ta’lim jarayoniga interfaol metodlar bilan birgalikda axborot texnologiyalarini
foydalanib o‘qitish metodlarining samaradorligini oshirishga, o‘qituvchilar mehnat
faoliyatining o‘zgarishiga, ularning pedagogik mahoratlarining takomillashuviga olib
keladi.
Hozirgi kunda jamiyatning har bir a’zosi, o‘zining kundalik faoliyatida uzluksiz
ravishda turli axborot resurslaridan foydalanadi. Doimiy ravishda ortib borayotgan
axborotlar hajmi jamiyatdagi intellektual salohiyatning oshishiga xizmat qiladi.
Zamon talabi shunday ekan, o‘qituvchi ham o‘z kasbiy va pedagogik mahoratini
zamonaviy axborot texnologiyalari asosida oshirib borish mumkin. Zamonaviy
axborot texnologiyalari o‘z muhitida axborot ob’ektlarini ularning o‘zaro aloqasini,
axborotlarni yaratish, tarqatish, qayta ishlash, to‘plash texnologiyalari va vositalarini,
shuningdek
axborot
jarayonlarining
tashkiliy
va
huquqiy
tarkibini
mujassamlantiradi.
2
2
1. Maxamatrasul Jo‘rayev. “Fizika o‘qitish metodikasi” // Toshkent ‘Abu Matbuot-Konsalt” 2015.
INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING 2022/14
38
Boshqa ijtimoiy-gumanitar, tabiiy va umumkasbiy fanlar qatori, “Fizika” fanini
ham o‘qitishda foydalaniladigan interfaol metodlar guruhiga o‘qitishning muammoli
– izlanish metodlari, mantiqiy metodlar, mustaqil ishlash metodlari, talabalar
faoliyatini rag‘batlantirish va asoslash metodlari, nazorat va o‘z-o‘zini nazorat qilish
metodlari kiradi
3
. Shuning uchun “Elektr va magnetizm” kursining muhim va
qiziqarli mavzularidan “Elektromagnit induksiya qonuni” mavzusidan ma’ruza,
amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlarini o‘qitishda zamonaviy pedagogik
texnologiyalardan foydalanish metodikasini yaratish ishning maqsadi hisoblanadi.
Ushbu mavzu bo‘yicha maruza mashg‘uloti quyidagi reja bo‘yicha o‘qitiladi:
1.Elektromagnit induksiya hodisasi. 2.Induksiya elektr yurituvchi kuch. 3. Faradey
qonuni. 4.O‘zinduksiya hodisasi. 5.O‘zinduksiya E.Yu.K 6.Induktivlik.
An’anaviy ta’limdan farqli zamonaviy ta’limni tashkil etishdan maqsad
ortiqcha ruhiy va jismoniy kuch sarf etmay, qisqa vaqt ichida yuksak natijalarga
erishishdir. Qisqa vaqt ichida muayyan nazariy bilimlarni o‘quvchilarga
yetkazib
berish
, ularda ma’lum faoliyat yuzasidan ko‘nikma va malakalarni hosil qilish,
shuningdek o‘quvchilar faoliyati, bilimini nazorat qilish, ularning bilim, ko‘nikma va
malakalarini baholash fizika fani o‘qituvchisidan katta pedagogik mahorat hamda
ta’lim jarayoniga yangicha yondashishni talab etadi. Hozirgi kunda dunyoning
ko‘plab rivojlangan mamlakatlarida o‘quvchilarning
ilmiy faoliyatini
, ijodkorligini
oshiruvchi va shu bilan bir qatorda ta’lim-tarbiya jarayoninig samaradorligini
kafolatlovchi yangi pedagogik texnologiyalarni qo‘llash borasida katta tajriba
to‘plangan. Shu tajriba asosini tashkil qiluvchi metodlar interfaol metodlar nomi bilan
yuritilib, bu metodlarni dars jarayoniga qo‘llay bilish bugungi zamon fizika
o‘qituvchisi zimmasiga yuklatilgan yuksak vazifadir.Pedagogik texnologiyaning
muvaffaqiyatli
loyihalanishi
va
yakuniy
natija(samara)ning
kafolatlanishi
o‘qituvchining didaktik masalalar mohiyatini anglab yetish darajasi va darsda ularni
to‘g‘ri baholay olishiga bog‘liqdir. Har bir o‘tiladigan darsda ta’limning aniq
2. Sh.M. Mirziyoyev, “O‘zbekiston Respublikasi xalq ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi”,
Toshkent sh., 2019-yil 29-aprel, PF-5712-son
3
3. Abdullayev G.A. Fizika. “O‘qituvchi”-1989.
4. Sadriddinov N., Rahimov A., A.Mamadaliyev, Z.Jamalova. Fizika o‘qitish uslubi asoslari. T.: O‘zbekiston-2005
INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING 2022/14
39
maqsadining belgilanishi o‘qitish texnologiyasini loyihalashda muhim shartlardan
biri sanaladi.
Dars davomida Internet tarmog‘idan foydalanib, elektromagnitning magnit
induksiya chiziqlarining yo‘nalishi, “Berk konturda yuzaga keuvchi IEYuK” ni
aniqlash imkonini beruvchi animatsion fayldan foydalanish mumkin (1.rasm). Ushbu
animatsion faylda doimiy magnitni turli xil yo‘nalishda harakatga keltirish va berk
konturning o‘ramlari sonini o‘zgartirib berk konturdagi induksiya elektr yurituvchi
kuchni hamda induksion tok miqdorini aniqlash imkonini beradi
4
.
Ma’ruza mashg‘uloti davomida talabalarga “Insert” (belgi qo‘yib o‘qish)
metodidan foydalanishni taklif qilsa bo‘ladi. “Insert” metodi bu matnni belgi qo‘yib
o‘qishdir.
1.rasm. Elektromagnit induksiya qonuni uchun
Faradey tajribasi
Belgilar quyidagi tartibda qo‘yiladi. O‘qish davomida tugallangan ma’lum
mazmunga ega bo‘lgan gap oxirida (qator oxirida) qo‘yiladi. Belgilar quyidagicha
tanlanadi.
“+” belgisi qo‘yiladi agar o‘qiganlari tushunarli bo‘lsa. Yangilik ola bilgan
bo‘lsa “V” belgisi qo‘yiladi. Agar o‘qiganlari tushunarsiz, fikriga qarshi bo‘lsa, “?”
belgisi qo‘yiladi. Agar o‘qiganlari yuzasidan savoli bo‘lsa, tushunmasa “–“ belgisini
qo‘yadi.
4
5.I.V. Savelyev, “Umumiy fizika kursi II tom”, “O‘qituvchi” -1975
6. S.G. Kalashnikov, “Elektr”, “O‘qituvchi” -1979
INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING 2022/14
|
