|
Mehnat resurslaridan foydalanish
|
| bet | 8/8 | | Sana | 16.01.2024 | | Hajmi | 72,34 Kb. | | #138869 |
Bog'liq Kurs ishi. Toshpo\'lato\'va M2.3 Mehnat resurslaridan foydalanish
"Mehnat resurslaridan foydalanish” va “mamlakatning mehnat salohiyati” tushunchalari bir-biri bilan o'zaro bog'liq. Biz bu yerda foydalanish deganda iqtisodiyotning resurslaridan biri bo'lgan mehnat resurslarini ta’riflovchi ikki vo'nalishni tushunamiz. Bu, birinchidan, mehnat resurslarining taqsimlanishi va ikkinchidan, ularning mehnatidan iqtisodiyot tarmoqlarida foydalanish samaradorligidir. Mehnat resurslarini taqsimlash deganda, resurslarning iqtisodiyot tarmoqlarida ishlaydigan qismlari va ishlamaydigan qismlari tushiniladi. O 'z navbatida, ishlamaydigan qism mehnat qilish qobiliyatiga ega bo'lgan yoshdagi o'quvchilarga va shaxsiy yordamchi xo‘- jalik bilan shug'ullanuvchilarga, harbiy kuchlar safida xizmat qilayotganlarga, ishsizlarga, shuningdek. hech yerda ishlamavdiganlarga, o'qimaydiganlarga va ish qidirmaydiganlarga boiinadi. Mehnat bilan bandlik turlari bo'yicha mehnat reurslarining taqsimlanishini faqat fuqaro aholi (ya’ni, bunga harbiy xizmatchilar kirmaydi) bo'yicha kuzatish mumkin. Ishlaydigan aholi (mehnat bilan band aholi), o'z navbatida, ayrim tarmoqlar kasb guruhlari bo'yicha taqsimlanishi, shu jumladan, aqliy va jismoniy mehnat bo'yicha. mehnat rejimi bo'yicha (to'liq yillik bandlik, to'liq bo'lmagan ish kuni va haftasi va hokazo), nihoyat ijtimoiy-iqtisodiy sohalar bo'yicha qarab chiqiladi. Xalqaro jihatlardan biri mehnat bilan bandlarni “iqtisodiy faoliyat turlari bo'yicha” taqsimlashdir. Bu jihatning mazmuni iqtisodiy faoliyat turlari klassifikatori, mahsulot va xizmatlarklassifikatori, deb belgilangan. Unga xalqaro standart tarmoq tasniflashi va xalqaro asosiy mahsulotlar klassifikatori kiradi. Ular BMTning statistika komissiyasi tomonidan ishlab chiqilgan. Mehnat resurslarining tuzilishiga yosh nuqtayi nazardan murojaat qilish. ayniqsa, muhimdir. U ayniqsa. bozor sharoitida ko'proq ahamiyatga 27 ega. Amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar muvaffaqiyati yoshlarning soniga ko'p jihatdan bog'liq. Yoshlar yangi iqtisodiy “ruh"ni o'zlari va mamlakat foydasi uchun muvaffaqiyatiiroq o'zlashtirib oladilar. Mehnat resurslarini taqsimlashga bog‘ liq ravishda inson resursiarining imkoniyatlari rivojlanish omillari sifatida katta yoki kichik bo'lishi mumkin. Masalaga ana shu tarzda yondashish jamiyatning mehnat potensialini, hududni. korxonalarni o'rganish va aniqlash imkonini beradi. Mehnat potensialini sifat o'lchovidagi mehnat resurslari sifatida ta'riflash mumkin. Yuqorida aytilganlardan shu narsa aniqki, “mehnat salohivati" tushunchasi mehnat resurslari va iqtisodiyotning o'zaro ta'sirini o'rganishga yordam beradigan alohida omildir. Biz yana "mehnat samaradorligi’' degan ta’rifni ham aniqlab olishimiz kerak. U mehnat resurslaridan foydalanish ko'rsatkichlaridan biridir. Har qanday faoliyatturidagisamaradorlikpirovardnatijadavaqtbilano'lchanadi. vaqt mahsulot birligini yoki xizmatlar birligini ishlab chiqarishga sarflanadi. Bunda mahsulot va xizmatlar sifatiga qo'yiladigan talablarga katta e’tibor beriladi. Shu nuqtayi nazardan mehnatni tatbiq etish sam aradorligi-yuqori sifatli pirovard natijaga mehnat sarfini kamaytirishdir. Mehnat resurslarini taqsimlash turlaridan biri mamlakat hududi bo'yicha taqsimlash bo'lib, u ham muayyan foydali axborotga ega. Respublika hududi iqtisodiy rivojlanish darajasi kishilarning farovonligi va demografik rivojlanishi bilan farq qiladi. Mehnat resurslarini shakllantirishning mintaqaviy xususiyatlari, avvalo, demografik va ijtimoiy-iqtisodiy omillar ta'siri bilan bog'liqdir. Demografik omillarga aholining takror ishlab chiqarilishidagi jadallik kiradi. U hal qiluvchi darajada tug'ilish darajasi bilan bog'liq. Bu daraja qanchalik yuqori boTsa, mehnatga qobiliyatli yoshdagi aholi, demak, mehnat resurslari shunchalik tez o'sadi. Ijtimoiy-iqtisodiy omillardan mehnat resurslarini shakllantirish uchun ancha ahamiyatlisi mintaqadagi ishlab chiqarish va iqtisodiy konvunktura tuzilmasining xususiyatlari (mehnat unumdorligining o ‘sishi)ni aytib o ‘tish mumkin. Bu hoi ishlovchi o‘smirlar va ishlovchi pensionerlar soniga ta’sir qiladi. Ish o'rinlarining, ayniqsa, o'sm irlar va katta yoshdagi ishlovchilar mehnatidan foydalanishga mos keladigan ish o'rinlarining mavjudligi ishlab chiqarish tuzilmasi bilan bogliq.
|
| |
