O'ZBEKISTONDA XO‘JALIK YURITUVCHI SUBEKTLARDA
AKTIVLAR AUDITINI TAKOMILLASHTIRISH YO‘LLARI.
Fahriddinov B.F QMII magistrant
Annotatsiya.
Ushbu tadqiqotning maqsadi O‘zbekistondagi xo‘jalik
yurituvchi subyektlar aktivlari auditini takomillashtirish yo‘llarini aniqlash va
taklif qilishdan iborat. Tadqiqot 100 nafar auditor o‘rtasida so‘rov o‘tkazish va
sohaning 10 nafar mutaxassisi bilan suhbatni o‘z ichiga olgan aralash usullardan
foydalangan holda o‘tkazildi. Natijalar O‘zbekistonda aktivlarni tekshirishda
auditorlar duch keladigan bir qancha qiyinchiliklarni, jumladan, hujjatlarning
yetarli emasligi, ichki nazoratning yetarli emasligi, o‘qitish va ta’limning yetarli
emasligini ko‘rsatdi. Ushbu xulosalarga asoslanib, tadqiqot aktivlar auditini
takomillashtirishning bir qancha usullarini taklif etadi, jumladan, yanada
samarali ichki nazoratni amalga oshirish, ilg‘or texnologiyalardan foydalanish,
auditorlarni yanada kengroq o‘qitish va o‘qitishni ta’minlash. Tadqiqot
xulosasiga ko‘ra, ushbu taklif etilayotgan yaxshilanishlar O‘zbekistonda aktivlar
auditi sifati va samaradorligini oshirishga yordam beradi va shu orqali mamlakat
xo‘jalik
yurituvchi
sub’yektlarda
moliyaviy
hisobotlarning
umumiy
ishonchliligiga hissa qo‘shadi.
237
Kirish
. O'zbekistonda xo'jalik yurituvchi sub'ektlar uchun aktivlar auditi
moliyaviy hisobotning muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. U manfaatdor
tomonlarga, shu jumladan investorlarga, kreditorlarga va tartibga soluvchi
organlarga korxonaning moliyaviy hisobotlari uning moliyaviy holatini to‘g‘ri
aks ettirishiga kafolat beradi. Biroq, aktivlar auditini samarali o'tkazish, ayniqsa,
tartibga solish va ishbilarmonlik muhiti hali ham rivojlanayotgan O'zbekiston
kabi mamlakatda qiyin bo'lishi mumkin.
O‘zbekistonda aktivlar auditining ahamiyatiga qaramay, uning sifati va
samaradorligini oshirish bo‘yicha tadqiqotlar cheklangan. Bu noto'g'ri moliyaviy
hisobotning mumkin bo'lgan oqibatlari, jumladan, obro'ga putur etkazish,
moliyaviy yo'qotishlar va tartibga soluvchi jarimalar bilan bog'liq. Shu bois
mazkur tadqiqot O‘zbekistondagi xo‘jalik yurituvchi subyektlar aktivlari auditini
takomillashtirish yo‘llarini aniqlash va taklif qilishdan iborat.
Aytib o’tilganidek ushbu maqsadga erishish uchun biz 100 ta auditor
o'rtasida so'rov va 10 ta mutaxassis bilan suhbatni o'z ichiga olgan aralash
metodli tadqiqot o'tkazdik. Soʻrov va suhbatlar Oʻzbekistonda aktivlar auditini
oʻtkazishda auditorlar duch keladigan muammolarni aniqlashga va bu
muammolarni hal qilishning potentsial yoʻllarini oʻrganishga qaratildi. Tadqiqot
natijalari O‘zbekistonda aktivlar auditining hozirgi holati haqida qimmatli
tushunchalar beradi hamda uning sifati va samaradorligini oshirish bo‘yicha
amaliy tavsiyalar beradi.
Ushbu maqolada O‘zbekistondagi auditorlar duch keladigan muammolarni
har tomonlama tahlil qilish va audit jarayonini takomillashtirish bo‘yicha amaliy
yechimlarni taklif qilish orqali aktivlar auditi bo‘yicha adabiyotga hissa
qo‘shadi. Tadqiqot natijalari O‘zbekistondagi moliyaviy hisobot bilan
shug‘ullanuvchi auditorlar, nazorat qiluvchi organlar va boshqa manfaatdor
tomonlar uchun foydali bo‘lib, pirovardida mamlakat xo‘jalik yurituvchi
sub’yektlarda moliyaviy hisobotning ishonchliligi va to‘g‘riligiga hissa
qo‘shadi, degan umiddamiz.
|
