241
So‘rovga javob bergan 100 nafar auditorning 60 foizi O‘zbekistonda
aktivlarni tekshirishda qiyinchiliklarga duch kelganini bildirdi.
Aniqlangan
asosiy muammolar ichki nazoratning etarli darajada emasligi (75%), ishonchli
ma'lumotlarning yo'qligi (65%) va malakali auditorlarning etishmasligi (55%)
edi. Aniqlangan boshqa muammolarga murakkab tartibga solish muhiti (45%)
va eskirgan texnologiyalardan foydalanish (35%) kiradi.
Ushbu muammolarning potentsial yechimlariga kelsak, auditorlarning
aksariyati (70%) muntazam kelishish va vazifalarni ajratish kabi ichki nazoratni
yaxshilash zarurligini aniqladilar. Taxminan 60%
auditorlar, shuningdek,
aktivlar bilan operatsiyalarda anomaliyalar va potentsial firibgarliklarni aniqlash
uchun ma'lumotlar tahlili kabi ilg'or texnologiyalardan foydalanishni taklif
qilishdi. Boshqa taklif qilingan yechimlar orasida
auditorlarni har tomonlama
o'qitish va o'qitish (50%) va tartibga soluvchi nazoratni oshirish (40%) kiradi.
Suhbat natijalari:
Soha mutaxassislari bilan boʻlib oʻtgan chuqur suhbatlar Oʻzbekistonda
aktivlarni tekshirishda auditorlar duch keladigan muammolar va bu
muammolarni hal qilishning potentsial yoʻllari haqida qoʻshimcha tushunchalar
berdi. Mutaxassislar so'rovda aniqlangan muammolarga o'xshash
muammolarni
aniqladilar,
jumladan
ichki
nazoratning
etarli
emasligi,
ishonchli
ma'lumotlarning etishmasligi va malakali auditorlarning etishmasligi.
Bundan tashqari, ekspertlar O‘zbekistonda aktivlar auditi bo‘yicha aniqroq
me’yoriy hujjatlar va standartlar zarurligini ta’kidladilar. Shuningdek, ular
auditorlar, boshqaruv va nazorat qiluvchi organlar o‘rtasida yanada samarali
muloqot va hamkorlik qilish zarurligini taklif qildilar.
Mutaxassislar biznes va
uning
faoliyatini
chuqur
tushunishga
asoslangan
aktivlar
auditiga
tavakkalchilikka
asoslangan
yondashuvni
ishlab
chiqish
muhimligini
ta’kidladilar.
Ushbu muammolarning potentsial yechimlariga kelsak, ekspertlar
auditorlarni, xususan, xavflarni baholash va texnologiyalardan
foydalanish kabi
sohalarda keng qamrovli o'qitish va o'qitish zarurligini taklif qildilar.
242
Shuningdek, ular auditorlar o‘rtasida axloqiy xulq-atvor madaniyati va
professional skeptitsizmni targ‘ib qilish muhimligini ta’kidladilar.
So‘rov va suhbat natijalari O‘zbekistonda aktivlarni tekshirishda auditorlar
duch keladigan muammolarni,
jumladan, ichki nazoratni yaxshilash, ilg‘or
texnologiyalardan foydalanish, auditorlarni har tomonlama o‘qitish va o‘qitish
zarurligini ta’kidladi. Keyingi bo'limda ushbu topilmalar
asosidagi tavsiyalar
keltirilgan.
